Alles wat je moet weten over de Wet seksuele misdrijven

Seks is pas leuk als iedereen het naar zijn zin heeft. Sinds 1 juli 2024 geldt daarom de Wet seksuele misdrijven. Met deze wet worden slachtoffers van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag strafrechtelijk beter beschermd. We leggen je uit wat er precies gewijzigd is, waarom, en wat dit voor jou betekent.

1) wat is een van de grootste veranderingen in de wet?


Deze wet stelt de norm: seks hoort altijd gewenst en gelijkwaardig te zijn, on- en offline. Consent staat vanaf nu voorop. Om aan te tonen dat je slachtoffer bent geworden van verkrachting of aanranding, hoef je niet meer aan te tonen dat je tot seks gedwongen werd. Er zijn bijvoorbeeld mensen die ‘bevriezen’ als iemand over hun grenzen gaat. De wet maakt het strafbaar als iemand seksueel contact begint of doorzet, ondanks duidelijke tekenen dat de ander dat niet wil. Dwang is in de wet wel een strafverzwarende factor. 

2) hoe weet ik of de ander zin heeft in seks?


Als iemand verbaal of fysiek afhoudend gedrag laat zien, bijvoorbeeld door ‘nee’ te zeggen, te huilen of een hand weg te duwen, dan is duidelijk dat hij/zij/hen geen zin heeft. Het beste is om de ander te vragen of die zin heeft in seks, maar let ook zeker op non-verbale lichamelijke signalen. Merk je dat de ander bijvoorbeeld stilligt, verstijft, wegdraait of plots stopt met een seksuele handeling, ga dan niet door.

3) wat is er verder gewijzigd in de wet?


Seksuele intimidatie in het openbaar is met de wet zowel offline als online strafbaar. Het gaat er hier om dat iemand een ander in het openbaar als seksueel object benadert. Een keer iemand nafluiten is niet direct strafbaar, maar gebeurt dit herhaaldelijk, of gaat het gepaard met seksueel getinte opmerkingen, dan kan dit wel strafbaar zijn. Dat geldt ook voor een seksueel intimiderende reactie plaatsen onder iemands openbare post op social media.

Ook is het nu wettelijk zowel off- als online verboden om 16-minners indringend en op een wijze die niet past bij hun leeftijd seksueel te benaderen (sexchatting). Dit geldt ook voor 16-en 17-jarigen met een kwetsbare positie, bijvoorbeeld omdat zij een verstandelijke beperking hebben. Misbruik van seksueel beeldmateriaal, waaronder wraakporno, werd tot nu toe gezien als misdrijf tegen de openbare orde, maar is met de wet een seksueel misdrijf geworden. Naast hogere straffen voor seksueel misbruik (aanranding en verkrachting) van kinderen, kan verder geen enkele vorm van verkrachting verjaren. Zo kunnen slachtoffers aangifte doen als zij daaraan toe zijn, ook wanneer dit pas jaren later is. Wel kan, als er na langere tijd aangifte wordt gedaan, bewijs – zoals sporen – verloren zijn gegaan. 

5) waarom waren deze wetswijzigingen nodig?


In 2024 werd 12% van de bevolking van 16 jaar of ouder slachtoffer van een of meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat komt neer op ruim 1,7 miljoen Nederlanders (CBS). 8% (bijna 1,2 miljoen) zegt slachtoffer te zijn geworden van offline seksuele intimidatie, 5% (ruim 760 duizend) van online seksuele intimidatie en 4% (ruim 520 duizend) van fysiek seksueel geweld. Jongeren, vrouwen, en homo- en biseksuele mensen zeggen hierbij vaker slachtoffer te zijn geworden. 45% van de Nederlanders boven de 18 liet weten seksueel grensoverschrijdend gedrag als een groot probleem te zien in Nederland en 64% van hen vindt dat dit gedrag harder moet worden aangepakt (Ipsos, augustus 2024). De oude wetgeving rond seksuele misdrijven sloot niet goed aan bij de digitale ontwikkelingen en wat onze samenleving acceptabel vindt. 

6) maakt deze wet mensen niet bang voor seks?


Dat is zeker niet de bedoeling. Het uitgangspunt van de wet is dat seks – zowel off- als online – gewenst en gelijkwaardig moet zijn. Check dus altijd of de ander ook daadwerkelijk seks wil, door hier bijvoorbeeld naar te vragen, goed te luisteren naar de wensen van de ander, en door te letten op non-verbale communicatie (zie vraag 2). Bij twijfel: vraag wat de ander wel en niet wil. Dat geeft rust en zekerheid voor iedereen.

7) wat moet ik doen als ik op seksueel vlak iets naars heb meegemaakt?

Ben je seksueel geïntimideerd, bedreigd of misbruikt, dan kun je dit melden bij de politie en (professionele) hulp zoeken, bijvoorbeeld bij het Centrum Seksueel Geweld of Slachtofferhulp Nederland. Deze wet geeft meer houvast voor een melding en een eventuele aangifte bij de politie. Waak wel voor te hoge verwachtingen vanuit het strafrecht. De wet verandert immers niet dat het bewijs in een concrete zaak soms lastig te leveren is. Het gaat in zedenzaken vaak om een-op-eensituaties zonder getuigen. Indien een verdachte ontkent en getuigen ontbreken, gaat het om het woord van de een tegen het woord van de ander. Steunbewijs, zoals sporen op het lichaam, camerabeelden of tekstberichten, is dan noodzakelijk.