Laurens Buijs doceert parttime algemene sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Daar richtte hij een aantal jaar terug diversiteitsnetwerk UvA Pride op. Daarnaast startte hij vorig jaar samen met een aantal andere antropologen zijn eigen bedrijf IncInc. ‘Via UvA Pride kwamen we in contact met veel andere roze netwerken. Daar zagen we hoe weinig organisaties geïnformeerde beslissingen nemen op het gebied van diversiteit. Op borrels van andere netwerken stuntelden CEO’s tijdens hun praatje vaak ontzettend met de termen: HLBT, TLHB, ze vonden het maar lastig. Ze beseffen wel degelijk dat het belangrijk is om binnen hun bedrijf invulling te geven aan het thema, maar weten niet hoe ze dat goed en zinnig moeten doen.’

‘Diversiteit wordt vaak benaderd met een ‘check the box’-mentaliteit’

Schat aan informatie
‘LHBT-netwerken schieten als paddenstoelen uit de grond. Supergoed, we zagen vaak dat die worden opgezet, een tijdje een soort van bloei hebben en vervolgens te maken krijgen met zingevingsproblemen. Soms hebben ze ook een moeilijke band met de raad van bestuur. Op de universiteit hadden we heel veel inhoud, we bezaten een schat aan informatie over wat te doen met diversiteit en uitsluiting, maar daar was het vrij lastig om de kennis in te zetten voor iets praktisch. In het bedrijfsleven zagen we juist de wens om uit te voeren zonder de kennis hoe. In dat gat springen we met IncInc.’

Window dressing
‘Veel bedrijven, maar ook diversiteitscoaches, vervallen momenteel in “window dressing”. Dat is ongetwijfeld niet zo bedoeld, maar daar loopt het wel vaak op uit. Diversiteit wordt vaak benaderd met een ‘check the box’-mentaliteit. We stellen een paar doelen, bereiken die en dan hebben we aan onze plicht voldaan. Wij hebben hier een andere kijk op; een bedrijf moet bezig zijn met het zo goed mogelijk uitvoeren van hun kernactiviteiten, wij vragen ons af wat diversiteit kan betekenen bij het optimaliseren van die activiteiten. Diversiteit is daarbij namelijk een noodzakelijke, logische stap. Hoe vrijer en fijner mensen zich voelen op de werkvloer, hoe beter ze presteren, dat staat vast. “Iedereen zit weleens in de kast” is onze slogan. We hebben allemaal weleens een ervaring die we bewust niet delen of durven te delen met collega’s. Dat je schulden hebt, bijvoorbeeld, of dat je supergepassioneerd bent over Scientology. Etnische minderheden hebben vaak een vergelijkbaar verhaal als homo’s, maar homo’s hebben de mogelijkheid om zich te verstoppen, hun identiteit is niet vaak zichtbaar.’

'We worden regelmatig benaderd door homo's die worden weggepest op werk'

Van boot naar boodschap
‘We hebben vorig jaar alle commerciële bedrijven aangeschreven die meevoeren met de Canal Parade. Zo wilden we ook in de discussie stappen die ieder jaar ontstaat. Het is fantastisch dat die bedrijven meevaren, zichtbaar zijn en daarmee de Pride ook financieel ondersteunen, maar hoe vertalen ze dat naar diversiteitsbeleid op de werkvloer? Niet alle bedrijven stonden daar open voor. Sommige nodigden ons uit en gingen ons vervolgens uitgebreid uitleggen waarom ze ons niet nodig hadden. Blijkbaar zochten ze echter wel een soort stempel van goedkeuring. Wij denken vaak dat ze ons wel nodig hebben. Ze ondernemen vaak wel inspirerende dingen, maar het probleem is dat ze niet altijd even lekker met elkaar praten. Wij helpen bedrijven om van hun diversiteitsbeleid één geheel te maken. Om te zorgen dat de verhalen van minderheden ook bij de top belanden en worden verwerkt in de bedrijfsvoering. We worden overigens ook regelmatig benaderd door werknemers die in de shit zitten, omdat ze als homo echt worden weggepest of als trans uit een team worden gezet. Omdat ze de toegang tot de wc’s wordt ontzegd en de manager er zijn handen niet aan durft te branden.’

Unconscious bias
‘We komen bedrijven niet vertellen wat diversiteit is en wat ze ermee moeten doen. We zijn niet de fatsoenpolitie, in tegendeel. We gaan met medewerkers van alle lagen in gesprek en maken een scan van wat nodig is. Een LHBT-netwerk kan bij die zoektocht een perfect beginpunt zijn, maar het is niet het hele verhaal. Genoeg topfiguren vinden het namelijk veel te makkelijk om één keer per jaar te speechen bij de borrel, en vervolgens in hun jaarverslag een vinkje te zetten bij “diversiteitsbeleid”. Terwijl ze in feite niks hebben veranderd aan hun beleid. Veel mensen binnen een organisatie associëren diversiteit met ambtelijke, bureaucratische doelstellingen. Ik heb ook beetje een aversie tegen het woord workshop. Wij bieden klanten daarom een ervaring aan, het liefst in de vorm van een langdurig traject. We beginnen altijd met een talkshow en een unconscious bias test, waarbij mensen worden geconfronteerd met hun sluimerende vooroordelen. Tijdens de talkshow werken we met relevante ervaringsdeskundigen, Pride Models, die zeer kwetsbaar hun persoonlijke ervaring delen. Het liefst nemen laten we iemand van binnen de organisatie aan het woord. Vaak kun je tijdens zo’n verhaal een speld horen vallen, regelmatig vloeien ook de nodige tranen. Die empathische aanpak blijft erg goed hangen.’

‘Ook op de Zuidas is diversiteitsbeleid niet vanzelfsprekend’

Moeilijke omgevingen
‘We hebben eerder een traject gedaan bij Defensie. Die zijn er niet zo geheimzinnig over dat diversiteit een heikel punt voor ze is. Bij commerciële bedrijven zie je vergelijkbare sentimenten vaak in mannelijke, technische omgevingen: energiecentrales bijvoorbeeld. Daar trekken over het algemeen minder LHBT’s naar toe, maar ze zitten er wel. In een meer corporate omgeving is het echter ook niet altijd rozengeur en maneschijn. Daar staat vaak wel de deur heel snel open, omdat er een moreel plichtsbesef bestaat en vaak ook nog wel de positieve impact op het bedrijf wordt overwogen. Het management beseft echter vaak niet hoeveel voeten het in de aarde heeft om er echt werk van te maken. Wanneer ze daar wel een beeld van krijgen, schrikken ze en blijft het toch hangen. Wanneer ze bijvoorbeeld ontdekken dat de overlegstructuur moet veranderen of dat hun netwerkje straks niet meer louter uit witte heteromannen bestaat.’

Moderne uitsluiting
‘Af en toe is het nog knap lastig om een Pride Model van binnen het bedrijf te vinden die zijn verhaal met collega’s durft te delen. Ze willen vaak niet gebombardeerd worden tot “de homo van het bedrijf”. Dat snap ik ook heel goed. Meestal vinden we uiteindelijk wel iemand die de voortrekkersrol op zich durft te nemen. We zien vaak mensen die zich niet op hun gemak voelen binnen hun organisatie, maar er niet de woorden voor kunnen vinden om te beschrijven waarom. Ze hebben allemaal wel ervaringen van collega’s die bepaalde vragen stellen, grapjes maken, aannames doen. Je laat het vaak gebeuren en thuis denk je: waarom zit dit me zo dwars. Die moderne uitsluiting is heel breed aanwezig. Vaak cijfer je ‘m als slachtoffer ook weg. Je ziet ook nog regelmatig mensen die pas uitkomen voor hun seksuele identiteit wanneer ze eenmaal carrière hebben gemaakt. Daarvoor zwijgen ze erover.’

'Ik zag bedrijven lang als de as van het kwaad, maar nu zie ik een heel andere kant'

As van het kwaad
‘Ik heb een zeer linkse achtergrond. Ik heb bedrijven heel lang gezien als de as van het kwaad. Via IncInc zie ik nu een heel andere kant. Ik zie enerzijds waar ik bang voor was: mensen die rucksichtlos voor geld gaan, bedrijven waar loyaliteit niet bestaat. Daarnast zie ik juist ook heel veel vertrouwen onderling en creativiteit. Mensen die heel snel stappen willen zetten. En ik zie dat bedrijven best een goede rol kunnen spelen op het gebied van diversiteit. Zie bijvoorbeeld de organisaties die GeenStijl en Dumpert boycotten door hun advertenties terug te trekken van de platforms. Bedrijven trekken hun positie in het maatschappelijke debat steeds meer en soms ook zeer effectief naar zich toe. Soms gaan ze daarmee de mist in: denk aan Ikea, die in sommige landen wel campagnes met homo’s voeren en in andere niet, maar af en toe oefenen ze ook enorm positieve druk uit op de politiek. Bedrijven zorgen soms voor een betere situatie voor mensen, ten koste van hun inkomsten.’

Kan jouw werkplek de hulp van IncInc goed gebruiken? Neem contact op via www.incinc.nl. Op woensdag 2 augustus organiseert IncInc een speciale Gay Pride Talkshow over de rol van bedrijven in de strijd om LHBT-acceptatie in de Einthovenzaal van het OLVG Oost in Amsterdam.