"Ik was als jonge homo een soort straightbasher"

Zelf was theatermarker Raymi Sambo (47) nooit slachtoffer van gaybashing. Sterker nog: hij draaide in zijn jonge jaren juist de rollen om. Op 30 juli is Je Suis, een interactieve theateravond over gaybashing, opnieuw te zien in de Melkweg. 

Heb je het idee dat het geweld tegen LHBTIQ’s toeneemt, of is het met name de aandacht van pers en politie voor dat probleem?
“Het neemt toe, maar het is niet exclusief een probleem van deze tijd. Ik heb de jaren tachtig in Amsterdam meegemaakt. Social media waren er nog niet, maar gaybashing was toen ook aan de orde van de dag. Eind jaren tachtig luidde de komst van de iT de hoogtijdagen in van Amsterdam als gay capital van Europa. Het geweld nam af, het probleem leek te verdwijnen. Het lastige in dit land is alleen dat wanneer we eenmaal een bepaalde piek hebben bereikt, onze aandacht voor een thema verslapt. De top bereiken is één ding, maar aan de top blijven is het echt harde werk.”

Toch heeft Amsterdam na de sluiting van de iT nieuwe vrijhavens gekregen als Club Church.
“Dat zijn heel goede ontwikkelingen, maar vooral op lokaal niveau. Vroeger leefde internationaal het beeld van Amsterdam als tolerante stad. Als je hier wilde wonen, dan diende je je aan bepaalde ongeschreven regels te houden. De travestieten gingen gewoon veilig over straat. Dat mocht je raar vinden, maar je bleef er met je fikken van af. Nu de aandacht voor tolerantie verslapt is, keren we langzaam maar zeker terug naar de situatie van de jaren tachtig.”

Jij gebruikt het thema gaybashing nu als invulling voor een theateravond. Klinkt niet bepaald opbeurend.
“Toen ik eraan begon, dacht ik ook: na drie verhalen is iedereen depressief. Je zit als publiek echter niet heel sec te luisteren naar slachtofferervaringen. Tijdens het vooronderzoek sprak ik met daders en slachtoffers van anti-homogeweld. Hun verhalen heb ik vervolgens gedeeld met dansers, acteurs en zangers, die er hun eigen theatrale draai aan geven. De avond gaat vooral over je veilig voelen. Hoe voorkom je dat je slachtoffer wordt van gaybashing?”

"Tegen mij zeggen mensen vaak dat vreselijke: 'O, aan jou zie ik het niet'"

Je sprak ook met daders van gaybashing. Wat bleek vaak hun motief?
“Ik heb gesproken met twee jongens die vroeger mentaal of fysiek homo’s hebben mishandeld. Beide jongens zeiden het onder groepsdruk te hebben gedaan. Ze hadden geen bewuste haat jegens de community, al ging een van hen wel echt met zijn vrienden op jacht naar homo’s om lastig te vallen. Het had grotendeels te maken met puberale bewijsdrang. Toen ze ouder werden, hun perspectief op het leven veranderde en ze inzagen wat voor gevolgen hun daden hadden, kwamen ze tot inkeer.”

Ben je zelf ooit slachtoffer geweest?
“Niet bepaald. Ik draaide het om. Toen ik als jonge homo naar de iT ging, was ik een flink gefrustreerd mannetje. Ik was een enorme vechtersbaas. Ik mag dan klein zijn, ik liet niet over me heen lopen. Ik zette het vaak enorm op een zuipen en versierde dan heterojongens, onder hem mom van: als het je niet bevalt, what the fuck doe je dan in de iT? Als zij boos werden, werd ik behoorlijk agressief. Ik was eigenlijk een soort straightbasher. Er is nog altijd één ding wat me mateloos irriteert. Tegen mij zeggen mensen vaak dat vreselijke: ‘O, aan jou zie ik het niet.’ Zo’n onzin. Wát zie je niet aan me, denk ik dan. Dat zijn vastgeroeste stereotypes.”

Je Suis... Theateravond over gaybashing, Melkweg, Amsterdam, 30 juli

Foto: Marjolein Annegarn