“Wij noemden ons vroeger ‘potten’ en ‘flikkers’”

Ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van de Nederlandse pridebeweging organiseert IHLIA LGBT Heritage de tentoonstelling With Pride. We spraken IHLIA-directeur Lonneke van den Hoonaard en historicus Martien Sleutjes over deze bijzondere tentoonstelling.

Acceptatie van de LHBTQ-gemeenschap is niet alleen een opwaarts bewegende lijn: we moeten steeds opnieuw onze verworven rechten verdedigen, terwijl we ook strijden voor meer gelijke rechten. Is dat iets dat With Pride ook laat zien?
Lonneke: “Sterker nog: dat is het leitmotiv van de tentoonstelling, dat je alert moet zijn op je verworven rechten. In de samenleving zijn altijd botsingen tussen verschillende identiteiten, en dat proberen we te laten zien.”
Martien: “We verwachten dat we als gemeenschap weer wat meer zullen moeten knokken om onze rechten te verdedigen. Uit onze tentoonstelling blijkt dat kleinschalige initiatieven vaak al een groot effect kunnen hebben. Er zijn maar heel weinig mensen nodig om een goede actie op poten te zetten. Zo ging het ook midden jaren 70, toen de radicaal-Christelijke Amerikaanse actievoerder Anita Bryant antihomocampagnes voerde, en daar wereldwijd door de homobeweging op gereageerd werd. In Nederland zagen we, ongeveer tegelijkertijd met de oprichting van de EO, dat men zich afzette tegen liberale verworvenheden, en de ‘gezinsmoraal’ probeerde te verdedigen.”

Hebben jullie het idee dat de jongere generatie wat minder makkelijk op de barricade springt dan vroeger?
Lonneke: “Met onze tentoonstelling proberen we juist aan de jongere generatie te vertellen wat ze kunnen doen als ze onvrede voelen en verandering willen. Het is belangrijk dat je je gezamenlijk sterk en verbonden voelt. Daarvoor is het belangrijk dat je elkaar ontmoet, maar dat gebeurt steeds minder. Er zijn steeds minder plekken waar de LHBTQ-gemeenschap samen kan komen. Maar elke generatie is anders. Wij noemden ons vroeger ‘flikkers’ en ‘potten’, als een soort geuzennaam, nu noemen mensen zich juist fluïde, willen niet in een hokje geplaatst worden, of noemen zich ‘queer’. Maar het gaat uiteindelijk allemaal over hetzelfde: het verdedigen van je identiteit, en dat je jezelf mag zijn.”

Hoe is de tentoonstelling samengesteld?
Martien: “Het voorbereidend werk hebben we zelf gedaan, maar we hebben een externe groep historici, onder leiding van Mark Bergsma, gevraagd om het materiaal te maken. Het eindresultaat is heel anders dan wanneer we het zelf zouden hebben gemaakt, veel minder rechtlijnig. Een saaie tentoonstelling maken, dat kan ik zó voor je doen, maar iets dat jongeren aanspreekt is moeilijker. Het is veel feitelijker.”

Hoe is er op de tentoonstelling gereageerd?
Martien: “Ik deed laatst een rondleiding voor jongeren van de Hogeschool van Amsterdam. Er was een meisje van 22 jaar bij, die aan me vroeg: ‘ik wil u niet beledigen, maar bent u zelf homo?’. Een andere jongen leek wat ongemakkelijk, tot zijn oog viel op videobeelden van Hellun Zelluf en haar Gay Datingshow, en hij was meteen niet meer bij dat beeldscherm weg te slaan. Ik denk dat jongeren tegenwoordig leren om niets raar te vinden, en wat minder snel met je ogen te knipperen.”
Lonneke: “We hebben goede reacties gekregen, With Pride is op een heel andere manier aangepakt dan onze andere exposities. Die zijn normaal gesproken wat kleinschaliger. Er is erg positief op gereageerd.”

Wat zal er verder nog met de tentoonstelling gebeuren?
Lonneke: “Onderdelen van deze tentoonstelling zullen in het hele land te zien zijn. Eind vorig jaar was er al een samenwerking met het Van Abbemuseum, en gedurende dit jaar zullen delen van With Pride nog te zien zijn in diverse bibliotheken, stadskantoren, dat soort ruimen. We nodigen instanties uit om een deel van With Pride tentoon te stellen, maar ook om er zelf iets aan toe te voegen en lokale activiteiten eromheen te organiseren. Het is voor dit onderwerp natuurlijk erg belangrijk om ook buiten de randstad te kijken.”

With Pride is nog t/m 22 februari te zien in de expositieruimte van OBA Oosterdok - bereikbaar vanaf begane grond, via de trap naast de klantenservice.

Hoofdfoto: Ton Verhees