“Zijn we allemaal verslaafd aan onze smartphone?”

“Je schermtijd was 47% meer dan vorige week”, wist mijn nieuwe iPhone me te vertellen. Blijkbaar een recent toegevoegde feature die zich, sinds mijn laatste update, naast alle reeds bestaande push notificaties een weg wist te banen in mijn dagelijks leven.

“Oké, dus?”, was mijn eerste gedachte. Maar ik liet de getallen toch even tot me doordringen. 47 procent meer ‘Screen Time’, dat moest dus betekenen dat ik bijna de helft vaker op mijn telefoon zat in vergelijking tot de week ervoor. Moet ik me nu schuldig voelen? Heb ik een probleem?

Ik besloot de cijfers er eens op na te slaan. Volgens de ‘kenners’ (ik kwam op een website en de informatie daarop leek me semi-betrouwbaar, puur gebaseerd op de look and feel van het webdesign) was de gemiddelde tijd dat mensen op hun scherm zitten zo’n vier uur per dag. Dat was minder dan wat mijn telefoon me zojuist verteld had.

Ik besloot verder op onderzoek uit te gaan. Volgens de door deze nieuwe feature geleverde statistieken bevond ik mij bijna drie uur per dag op Whatsapp, dwaalde ik ruim twee uur ogenschijnlijk (want anders had het naar mijn weten toch wel ergens toe moeten leiden) doelloos rond op Instagram en Facebook, en besteedde ik gemiddeld zo’n twintig minuten per dag aan het krampachtig refreshen van mijn mailbox, terwijl die waarschijnlijk op dat moment ook gewoon voor mijn neus open stond op mijn laptop.

Ben ik verslaafd aan mijn telefoon?

Want laten we eerlijk zijn, dat ik er soms vier tot vijf werkdagen over doe om op een mailtje te reageren, wil natuurlijk niet zeggen dat jij dat niet binnen twee bittere seconden moet kunnen, wanneer ik iets van jou nodig heb. Bellen zit er niet meer in. Grappig eigenlijk wanneer je je bedenkt dat dat nou juist is waar de telefoon ooit voor uitgevonden was. Nee, checken hoe het thuisfront zich door de werkweek slaat, gebeurt tegenwoordig eigenlijk alleen nog via Whatsapp calls. Maar dat doet toch iedereen? En toch bleef de vraag me dwarszitten. Ben ik verslaafd aan mijn telefoon?

Ik kan me de tijd nog heugen dat ik als één van de laatste in de klas van mijn ouders zo’n ‘mega hippe en vet coole’ Nokia koelkast voor mijn verjaardag kreeg. Ik was zo blij als een klein kind, al liep ik inmiddels al tegen de vijftien. Tegenwoordig heeft zelfs mijn buurmeisje van vier al een nieuwere iPhone dan ikzelf heb en laat mijn nichtje van acht via Facebook weten hoe tof het Ariana Grande concert was en dat ze graag voor haar komende verjaardag van iedereen geld wil voor nieuwe Gucci schoenen. Waar moet het heen met de wereld, denk ik dan. Moeten we hier niet eens met zijn allen mee stoppen?

Gelukkig zijn er ook tal van positieve dingen die alle technologieën met zich meebrengen. Het nieuws dat vanuit de hele wereld in een push notificatie op ons scherm komt, vrijwel op het moment dat het gebeurt bijvoorbeeld. Alerts waarmee de overheid binnen no time met de hulp van iedereen met een mobiele telefoon een vermist persoon kan terugvinden of een dief kan opsporen. Of een app die precies bijhoudt hoe het er met je gezondheid voorstaat. Tja, zo slecht lijkt die mobiele telefoon dan ook weer niet. Matigen lijkt het antwoord op alles. Je zou er bijna de disclaimer van een bierreclame op loslaten: “Geniet, maar swipe en scroll met mate”.

Geniet, maar swipe en scroll met mate

Ja, gelukkig zijn er naast een viral foto van een ei ook échte pluspunten aan ons social mediagebruik. Zo kunnen hele bevolkingsgroepen zich tegenwoordig losrukken van een onderdrukkend regime door zich via hun socials te verenigen om een Arab Spring teweeg te brengen. Ook zal geen enkele overheid de gruwelijke werkelijkheid van de vluchtelingenproblematiek nog van ons verborgen kunnen houden en wordt de Nashville-verklaring, en een ieder die hier steun aan betuigt, publiekelijk aan de schandpaal genageld.

In die zin werkt onze digitale samenleving ook als een soort sociale controle die er hopelijk voor zorgt dat al het mogelijk opkomend immoreel gedrag steeds vaker in de kiem gesmoord wordt voor het grotere, en zorgwekkendere, vormen aan kan nemen. Ik vroeg me even stilletjes af wat er gebeurd zou zijn als we de gruwelijke daden uit de concentratiekampen destijds op onze Facebooktijdlijn voorbij hadden zien komen. Hadden we dan eerder gehandeld? Gezamenlijk een halt geroepen aan al dat kwaad?

En zo zag ik een week later het scherm van mijn telefoon weer opflikkeren. “Your screentime was up 46% last week”. Tevreden liet ik een glimlach over mijn gezicht rollen. Een volle minuut bleef ik in die euforie hangen. Toen pakte ik zo snel als ik kon mijn telefoon op om dit heugelijke nieuws te delen met familie en vrienden in een paar Whatsapp berichten. Oh, en een update op Instagram en Facebook natuurlijk. En had ik eigenlijk al een mailtje terug van die ene collega? Refresh!

Coverbeeld: Peter van der Wal