Milieumessias

Interview Rob Jetten: “Het volk moet het parlement echt een tik op de vingers kunnen geven”

Leestijd: < 1 min

Als nieuwbakken fractievoorzitter van een van de vier coalitiepartijen, pareert Rob Jetten (31) aanvallen op het klimaatakkoord en meandert hij met zijn D66 naar een verruiming van het kinderpardon, tégen de afspraken van het regeerakkoord in. Twee successen die de James Dean van Den haag ook wel nodig had om zijn criticasters de mond te snoeren. “Aan sommige tegenliggers kun je zien dat je op de goede weg zit.”

Rob Jetten werd aangewezen om Alexander Pechtold bij D66 op te volgen en meteen kreeg hij veel over zich heen. Hij zou te jong zijn. Of te veel ontwijkende antwoorden geven. Ook Arjen Lubach deed een duit in dat zakje met een peuterboekfilmpje in Nijntje-stijl met de nieuwbakken fractievoorzitter in de hoofdrol.
“Die is echt heel leuk! Ik wil dat boekje in gedrukte vorm! Die aflevering was op de eerste zondag nadat ik werd gekozen en ik vond alles heel spannend, ik wist ook niet precies wat mij allemaal overkwam. Mijn eigen mediaoptredens van die week konden echt wel beter. Mijn vriend en ik keken samen op de bank naar Zondag met Lubach en wij moesten er zó hard om lachen – vooral mijn vriend: de tranen liepen over zijn wangen. Ik vond de koppeling met Nijntje goed gevonden omdat het gezeik over mijn leeftijd dan eindelijk goed werd geparkeerd.”

Adformatie schreef toen dat jij, omdat je homoseksueel bent, als “minder competent” kan worden gezien.
“Echt? Zo! Die journalist moet ik even spreken. Mensen zeggen dat ik mij niet zo druk moet maken om Johan Derksen of die Nashvilleverklaring. Maar ondanks dat wij een tolerant land zijn, is de emancipatie niet af. Je moet blijven knokken. Als wij als D66 er niet voor opkomen, doet niemand het.
Dit soort voorbeelden toont aan hoe sluipend homofobie kan zijn. Ik kan nu iets twitteren over het klimaat of het kinderpardon en dan weet ik zeker dat ik daar binnen een uur tien homofobe reacties op krijg. Welke impact je als fractievoorzitter kunt maken had ik mij vooraf niet goed gerealiseerd. Ik heb bijvoorbeeld een filmpje gemaakt over de zwartepietendiscussie, dat helemaal viral ging. De volgende dag stond een jongetje mij in de tram met grote ogen aan te kijken, bij navraag bleek dat zijn vader en moeder dat filmpje de avond ervoor hebben bekeken aan de keukentafel, en daar samen een discussie over hebben gevoerd. Dat een filmpje op Instagram zo veel impact heeft... Omdat ik een homoseksuele fractievoorzitter ben, vind ik het mijn verantwoordelijkheid om af en toe mijn eigen persoonlijke verhaal te vertellen over bijvoorbeeld mijn coming-out of dat ik mijn arm heb gebroken bij Pride. Die verhalen vertel ik om daarmee een reactie uit te lokken zodat we dan over inhoudelijke onderwerpen kunnen spreken.”

“Ik kan nu iets twitteren over het klimaat of het kinderpardon en dan weet ik zeker dat ik daar binnen een uur tien homofobe reacties op krijg”

Hoe heb jij je arm gebroken?
“Ik stond op de verkeerde plek voor een confettikanon. Er was helaas geen roze gips in het ziekenhuis, haha.”

Daar ga je al met je competentie... Maar hoe maak jij je werk dan persoonlijk?
“Toen die Nashville Verklaring in de openbaarheid kwam, hebben mijn vriend en ik daarover een foto gepost en daaropvolgend heb ik echt heel veel berichten ontvangen van christelijke homo’s en lesbiennes die zich in hun kerk niet meer op hun gemak voelen. En ik heb alleen maar een fotootje geplaatst, hè? Het feit dat ik mij openlijk en kwetsbaar opstel, brengt deze mensen ertoe om hun persoonlijke verhaal met mij te delen, in de hoop dat ik daar dan iets mee kan.”

Een bericht gedeeld door (@jettenrob) op

Een bericht gedeeld door

“Daartegenover staat dat elk woord dat ik als fractievoorzitter uitspreek enorm kan worden uitvergroot. Er zijn dagen dat hier in Den Haag de hele dag journalisten rondzwerven op zoek naar een spannende quote. Er is geen tijd om na te denken wat je ergens van vindt – je moet meteen het meest gelikte antwoord paraat hebben. Je bent publiek bezit geworden.”

Ook voor Geenstijl; zij hebben gezien dat je “een open haard hebt, een vet coole Smeg en een designfuck-bench”... Kun je dat ontkennen of bevestigen?
“Zij hebben de Funda-foto’s van de vorige bewoners van mijn huis gepubliceerd. Die bank heb ik niet. Die Smeg gaat eruit omdat we een nieuwe keuken krijgen en de haard gaat er ook uit omdat ik ons huis aan het verbouwen en verduurzamen ben.”

Staan de paparazzi voor de deur te posten?
“Mijn vriend Sjoerd is een keer op zijn zaterdagrondje naar de glasbak en de Albert Heijn gevolgd door een roddelfotograaf. Onder de foto’s van de glasbak schrijven ze dan iets over je alcoholconsumptie. Helemaal niet leuk. Mijn vriend heeft toen een bos roze rozen voor die fotograaf gekocht. Gelukkig is die foto toen ook geplaatst.”

“Sjoerd let goed op mij. Dat ik gezond eet en af en toe sport. Hij moet nu ook ons huishouden runnen”

Wat voor leven hebben Sjoerd en jij in Ubbergen?
“Meestal ga ik op maandag naar Den Haag en blijf daar dan tot donderdagavond. Zonder Sjoerd, want hij werkt in de buurt van Nijmegen. Maar het is niet zo dat ik vrijdag tot en met zondag vrij ben; dan ga ik vaak op werkbezoeken en doe ik bijvoorbeeld interviews. In sommige weekenden ben ik om 23.00 uur thuis en ga ik de volgende dag weer om 9.00 uur de deur uit. Iets leuks doen moet je goed plannen. Bijvoorbeeld een dag en een nacht samen een citytripje binnen Nederland.”

Rob jetten
Jas: H&M / overhemd: Denham / pantalon: Filippa K / sokken: Falke / riem: stylist’s own / schoenen: stylist’s own

Hebben jullie vooraf en samen over jouw politieke carrièrekansen gepraat?
“Toen ik de Kamer inging, hebben wij echt wel even besproken welke consequenties dat ging hebben. En toen Alexander Pechtold vertrok als fractievoorzitter en ik in de running was, hebben we ook nagedacht over ons privéleven en of we dat voldoende kunnen behouden. Toen die paparazzifotograaf in onze voortuin lag, wisten wij dat we dat niet genoeg hadden doorgedacht. En Sjoerd let goed op mij. Dat ik gezond eet en af en toe sport. Hij moet nu ook ons huishouden runnen. Voor hem best een offer, want hij heeft ook gewoon werk. En wij hebben een hond, Muja. Die heet zo omdat ’ie een beetje mank liep met gebroken voorpoot, toen ik ’m in Kosovo op straat vond. Heel erg. Muja was er eerder dan Sjoerd, dus hij zit doordeweeks met een hond die ík gevonden heb, maar waar híj voor moet zorgen.”

Zou Muja ook een afkorting kunnen zijn voor Mujahideen (jihadstrijder)? Kiezers uit de rechterflank voelen zich misschien weinig verwant met Jettens huisdier, sympathisanten van de Partij voor de Dieren des te meer. Als politiek leider van D66 manoeuvreert Rob Jetten behoedzaam tussen links en rechts, met mooie resultaten als het aanpassen van het kinderpardon en het vasthouden aan de klimaatdoelstellingen.
“De klimaatdoelen voor 2030 zie ik wel met vertrouwen tegemoet, maar de doelen voor 2020 zijn wel spannender. Nederland loopt heel erg achter om die doelen te halen. We moeten dus snel meer maatregelen nemen. Ik pleit al lang voor het sluiten van de kolencentrale die in Amsterdam staat; die stoot veel CO2 uit maar ook de luchtkwaliteit van Amsterdam is daar niet mee geholpen. Ik probeer al anderhalf jaar om dat ding dicht te krijgen. In zo’n centrale werken niet zo heel veel mensen en daarvoor zal een sociaal plan moeten komen – ik heb in Nijmegen in de raad gezeten en toen de centrale daar dichtging, had iedereen zó snel een andere baan, dat er bijna niemand meer over was om de centrale geordend te sluiten.”

Die heb je eigenhandig dichtgegooid?
“Nee, haha, dat niet, dat is landelijk besloten. Maar we waren er wel blij mee, ook omdat-ie dicht bij de stad stond.”

Hans Wiegel schreef dat het klimaatakkoord tot een catastrofe gaat leiden. “Armoede, kou en honger”, schreef hij.
“Ik moet maar eens bij Hans op de koffie. Want dat gaat echt niet gebeuren.”

Toch halen de werkgevers via VNO/ NCW ook hard naar je uit.
“De premier noemt het klimaatthema zelfs ‘de grootste opgave sinds de wederopbouw’. Erg emotioneel allemaal. Ik wil huizen isoleren zodat de energierekening omlaag kan. En de haven van Rotterdam wil de groenste haven van Europa worden om zo weer nieuwe banen te creëren. We gaan bedrijven helpen om te vergroenen en ook bij huishoudens flikkeren we het probleem niet over de schutting: er komt een groot fonds waar mensen subsidie uit kunnen ontvangen. En we hebben natuurlijk twintig jaar de tijd om de maatregelen door te voeren. Er is weinig nuance in het klimaatdebat: rechts vindt het een schande en links vindt het niet genoeg.”

Nog zo’n politiek hangijzer: de duivelse Brexit. Het lijkt wel of die alleen maar om economie draait. Is dat voor D66 ook zo?
“Er staat veel voor ons op het spel. Als Frankrijk en Duitsland samen iets willen, kon Nederland daar samen met onze liberale partner het Verenigd Koninkrijk vaak tegenwicht aan bieden. Zeker: economie ga je als eerste merken, maar op langere termijn gaat het meer om de waarden van een maatschappij. Het Verenigd Koninkrijk en Nederland lijken best op elkaar en we trokken vaak samen met Londen op om onze liberale agend te pushen. Zeker sinds de uitbreiding van Europa met enkele Oost-Europese landen zie je spanningen ontstaan over mensenrechten – bijvoorbeeld in Polen of Hongarije. Ik heb zelf in oktober leden van het Britse Lagerhuis mogen toespreken, onder meer over onze historische band.”

“Het volk moet het parlement echt een tik op de vingers kunnen geven”

Zou je een tweede referendum in het Verenigd Koninkrijk toejuichen?
“Dat moeten de Britten zelf beslissen, maar het zou misschien wel verstandig zijn.”

Maar het volk heeft er al gesproken. Dat is toch D66 ten voeten uit?
“Wij zijn voor een correctief referendum – dus ja of nee zeggen als het parlement zijn werk heeft gedaan. Bij dit Brexit-referendum was er eigenlijk helemaal geen plan, geen toekomstbeeld voor het Verenigd Koninkrijk.”

Rob Jetten
Coltrui: filippa k, jack: weekday (recycling denim collection)

De staatscommissie parlementair stelsel, onder voorzitterschap van Johan Remkes, heeft een advies uitgebracht over de toekomstbestendigheid van onze parlementaire democratie. Hij beveelt een bindend correctief referendum aan. D66 omarmt dit?
“Jazeker. Het volk moet het parlement echt een tik op de vingers kunnen geven.”

Op 20 maart gaan we naar de stembus voor de Provinciale Staten. Daaruit volgt de nieuwe zetelverdeling voor de Eerste Kamer. D66 heeft er nu tien. Wat is de ambitie?
“Het zou mooi zijn als wij die tien weten te behouden. En Boris Dittrich staat op positie 5 van onze kieslijst. Ik ben er superblij mee dat hij weer terugkomt. Onlangs was ik bij een jubileumborrel van Mankracht in Rotterdam. Daar was hij ook en je merkt meteen hoe enthousiast iedereen is dat hij weer actief wil zijn in de Nederlandse politiek.”

In het Regenboogakkoord (de LHBTQ- afspraken binnen het kabinet) is afgesproken dat het meerouderschap en het draagmoederschap in Nederland worden geregeld in deze kabinetsperiode. Dit speelt al acht jaar. Wanneer komt dit er nu eindelijk eens?
“CDA en ChristenUnie hebben zich neergelegd bij het Regenboogakkoord. Wij hebben daar in de formatie niet op ingeleverd. Vera Bergkamp is onze woordvoerder op dit dossier. Wij hebben tegen elkaar gezegd: als het kabinet in de komende maanden niet met deze wetsvoorstellen komt, gaan wij het zelf doen.”

In de komende maanden?
“Het is niet heel makkelijk om wetten te schrijven. Maar voor de zomer, vanuit de D66-fractie.”

Nog zo’n thema: als je transgender bent en in transitie wil, moet je daarvoor nu een nauwelijks nader benoemde deskundige raadplegen en je moet minimaal zestien jaar oud zijn – dus je moet je hele puberteit door in een verkeerd lichaam. Gaat D66 deze regels versoepelen?
“Ook belangrijk: waar kun je terecht met die vraag en hoelang zijn die wachtlijsten? Staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken stuurde pas nog een waardeloze brief waaruit blijkt dat het toch heel ingewikkeld is en het langer gaat duren om geen geslacht in je paspoort te vermelden. D66 vindt dit onacceptabel. Hij regelt het maar, maakt mij niet uit hoe. Ik denk dat veel kinderen al veel eerder dan op zestienjarige leeftijd weten dat ze in transitie willen. Het is heel frustrerend dat je daar dan jaren op moet wachten. En juist in de fase van puberteit, van ontdekken, moet je niet worden afgeremd. Het zou niet verkeerd zijn als je al eerder met het proces kunt starten.”

In jouw eigen jeugd heeft de moord op Theo van Gogh naar verluidt veel indruk op je gemaakt.
“Ik zat in mijn eindexamenjaar – ik ben van de generatie Pim Fortuyn, Theo van Gogh, 9/11 – en dat je op klaarlichte dag een bekende Nederlander kunt neerleggen, maakte veel indruk op mij. In mijn dorp Uden ging na die aanslag een Turkse basisschool in vlammen op. Dat leidde natuurlijk tot veel ophef. Ik kende de jongens die betrokken waren bij die brandstichting maar ik kende ook die school goed. Met mijn eindexamenklas heb ik toen enkele activiteiten georgani- seerd om die Turkse kids op te vangen en ik heb de gemeenteraad erover mogen toespreken. Ik was zeventien jaar en realiseerde mij dat je ook écht iets kunt doen met je politieke interesses. Toen wist ik: hier wil ik iets mee!”

Fotografie: Brigitte Vincken / Styling: Juan Velasquez Caceres / Grooming: Jurgen Carper

Fotocredits hoofdbeeld: Bril: Tom Ford / coltrui: Uniqlo / horloge: Renard / pantalon: Uniqlo sokken: falke / riem: stylist’s own / schoenen: stylist’s own

Met dank aan Hotel Mercier Amsterdam

Powered by Labrador CMS