Kaakbeheersing: scheerrituelen door de eeuwen heen

"Baarden waren voor de goddelozen"

Leestijd: < 1 min

Waar baardgroei is, wordt geschoren. Van schelp tot eitje: een overzicht van shavers & movers door de eeuwen heen.

Eind negentiende eeuw werden de eerste mesjes-in-een-houder ontwikkeld. de kwaliteit liet te wensen over, wat leidde tot heel wat bloedbaden en bijpassend gevloek boven granieten gootstenen.

De baard is eeuwenlang gezien voor wat het is: een volstrekt natuurlijk teken van mannelijkheid en het symbool van potentie en brute kracht. Maar waar baardgroei is, wordt ook geschoren. In Mesopotamië, de bakermat van de westerse beschaving, waren mannen met baarden degenen die gebieden veroverden, naburige volkeren onderwierpen, wegen aanlegden en hier en daar een tempel bouwden. En de mannen zónder baarden waren priesters die zich bezighielden met spirituele zaken en het los proberen te peuteren van gunsten bij de goden. Gladgeschoren zijn was een teken dat je losstond van lage lusten en dat bracht je dichter bij die goden. Kortom: verheven gedachten versus viriliteit.

 

Na pakweg tien jaar hipstermania zijn we collectief een beetje uitgekeken op de baard.

Later bleek ook Alexander de Grote een voorstander van geschoren kaken, maar om een wat meer prozaïsche reden. Tijdens veldslagen grepen tegenstanders elkaar vaak vast aan hun baard om vervolgens te proberen de ander met een goed gerichte zwaardzwaai een kop kleiner of in ieder geval gevechtsonklaar te maken. Het ontbreken van een baard betekende dat de tegenstander minder grip had op Alexanders voetvolk en de kans op een overwinning van de Grote werd vergroot.

Rond de middeleeuwen was baardloos gemeengoed geworden, en dat had alles te maken met de groeiende invloed van religie. Baarden waren voor de goddelozen.

En ook nu staat-ie onder druk – maar om een heel andere reden. Na pakweg tien jaar hipstermania zijn we collectief wel een beetje uitgekeken op de baard. De opvolger staat al klaar: hallo snor!

Van schelp tot eitje

philishave posters Winq
Posters van de originele Philips Philishave.

Mannen hebben zich in de loop van de geschiedenis op heel wat verschillende manieren van hun stoppels proberen te ontdoen. Ooit werden schelpen gebruikt waarmee baardharen werden uitgetrokken. Ouch! En stoppels werden met scherpe voorwerpen of kantige stenen van de huid geschraapt. Een fikse stap in de goede richting was de ontdekking, zo’n drieduizend jaar voor Christus, dat je van koper messen bleek te kunnen maken waarmee je je ook scheren kon. En eind achttiende eeuw werden de eerste stalen uitklapmessen gefabriceerd waarmee een barbier je baard grondig en pijnloos kon verwijderen. Eén keer per week een bezoekje aan de barbier voor een scheerbeurt werd dan ook voor iedere man de gewoonste zaak. Vaker, laat staan een dagelijks bezoek, was alleen weggelegd voor welgestelden.

Een gat in de markt waren dan ook de eerste scheermesjes die je thuis kon gebruiken. Eind negentiende eeuw werden de eerste mesjes-in-een-houder ontwikkeld. Het waren mesjes die je zelf moest slijpen en hergebruiken. De kwaliteit daarvan liet nogal te wensen over, wat leidde tot heel wat bloedbaden en bijpassend gevloek boven granieten gootstenen. In 1900 kwam Gillette met het eerste wegwerpmesje.

In de jaren dertig kwamen in de Verenigde Staten en Canada de eerste elektrische scheerapparaten op de markt. Bij deze shavers bewoog een mesje onder een roostertje heen en weer. In Europa was Philips de eerste die het potentieel van deze apparaten onderkende en besloot een eigen model te gaan ontwikkelen. Ingenieur Alexandre Horowitz toog in Eindhoven aan het werk en kwam in 1939 met het eerste scheerapparaat met een – heel nieuw én een stuk efficiënter – roterende kop: de Philishave. Het was een cilindervormige huls met een kleine elektromotor die drie messen in een ronde scheerkop tienduizend keer per minuut liet ronddraaien. De huls en de handgreep van het apparaat waren overigens van bakeliet gemaakt, waardoor het design er ook nu nog gelikt uitziet. ‘Uw baard is er weg van’ was de geniale kreet waarmee deze eerste Philishave werd aangeprezen.

Een van de verschillen tussen nat en elektrisch scheren is dat een baardhaar voor de eerste variant zo zacht mogelijk dient te zijn.

In 1948 kreeg het apparaat een tweede scheerkop én een nieuw, gestroomlijnd uiterlijk dat duidelijk geïnspireerd was op de ontwerpen van de legendarische Amerikaanse ontwerper Raymond Loewy. ‘Het Eitje’, zoals dit iconische model in de volksmond liefkozend werd genoemd, lag een stuk beter in de hand. Het bleef heel lang populair en was ook internationaal een megasucces – tot in de Verenigde Staten aan toe. Philips’ Europese concurrent, de Duitse firma Braun, bracht vreemd genoeg pas in 1950 een eerste elektrisch scheerapparaat op de markt. Overigens werden natscheersystemen voor thuisgebruik in de loop der jaren eveneens steeds beter. Daardoor nam zelf scheren een enorme vlucht en gingen de barbier en de klassieke herenkapsalon bijna ten onder.

Voorspel

Een van de verschillen tussen nat en elektrisch scheren is dat een baardhaar voor de eerste variant zo zacht mogelijk dient te zijn. Want dan maai je ´m moeiteloos en grondiger af. Dus húp, onder een warme douche om de stoppels week te maken en daarna pas met het mesje in de weer. Bij elektrisch scheren wordt het resultaat juist beter als een baardhaar droog en stug blijft. Zo staat de stoppel namelijk fier overeind en verdwijnt-ie volledig in de roterende bladen van het scheerapparaat. Eerst scheren derhalve, en dan pas onder de douche. Er zijn overigens pre-electric shave-producten die helpen om een baardhaar net een tikje verticaler te krijgen voor een nog gladder resultaat. Ook vormt zo’n product een buffer tussen de huid en de scheerbladen, wat een branderig gevoel na het scheren helpt voorkomen. Er dan is er nog een hele tussenvorm: elektrische scheerapparaten die je moeiteloos onder de douche kunt gebruiken, dus waarbij je voordeel hebt van een elektrische shaver, namelijk minder irritatie, maar óók het frisse van natscheren meepakt.

In de jaren zeventig en tachtig was men dol op aftershavelotions die veel alcohol bevatten. Dat brandde als een malle en werkte daardoor maximaal ontsmettend, was het idee. Maar alcohol droogt de huid ook uit en werkt irriterend. Een verzorgende en kalmerende aftershavebalsem zonder alcohol of een gezichtscrème op de pasgeschoren kaken is dus echt de betere optie.

Glad via een app

Sinds die eerste Philishave, inmiddels tachtig jaar geleden, hebben er heel wat ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van elektrisch scheren. Een greep uit het overzicht daarvan laat producten zien die de tijdsgeest aardig weerspiegelen. Zo kwamen in de jaren vijftig de eerste scheerapparaten op batterijen beschikbaar, waarmee mannen zich ook konden scheren in de auto, nu die voor steeds meer mensen beschikbaar werd. Eind jaren negentig volgde de Coolskin met geïntegreerde Nivea for Men-gel, voor een hydraterende scheerbeurt zonder wondjes, en in de bodyconscious jaren nul moest met de introductie van de Bodygroom ook het lichaamshaar eraan geloven. Twee jaar terug introduceerde Philips de OneBlade, waarmee je je (baard)haren trimt en op lengte houdt. Een uiterst handige tool, gezien de opmars van de snor. Die oogt namelijk licht en luchtig na al dat zware hipster baardgeweld, maar is bepaald niet onderhoudsvriendelijk. Dus be warned. And prepared!

Een van de nieuwste telgen uit de Philips Shaver-familie is de 7000-serie met artificial intelligence voor persoonlijke scheerbegeleiding. Hoe dat werkt? Al scherend word je via een app op je smartphone begeleid in je techniek om tot een maximaal resultaat te komen. Tevens krijg je tips en adviezen om rode vlekken, huidirritatie of ingegroeide baardharen te voorkomen. De app is ontwikkeld in samenwerking met dermatologen.

Powered by Labrador CMS