“Ik hoop dat een ander zwart jongetje mij ziet en denkt: dat wil ik ook!”

Interview met danser Jeroboam Bozeman, die volgende maand optreedt in Rotterdam

Leestijd: < 1 min

Het inclusieve en kleurrijke Alvin Ailey American Dance Theater keert na 25 jaar terug naar Nederland. In september beleeft het nieuwe stuk Ounce of Faith zijn Europese première in Rotterdam. Winq sprak tijdens de Amerikaanse première in New York met danser Jeroboam Bozeman, die – net als de naamgever van het gezelschap – opgroeide in een omgeving vol armoede en geweld.

We staan met een groepje mensen in de dansstudio op de achtste etage van het hoofdkwartier van het Alvin Ailey American Dance Theater. Een glazen wand biedt een indrukwekkend uitzicht op de straten van New York. Torenhoge bakstenen wolkenkrabbers, daktuinen en diep onder ons de welbekende gele taxi’s die op weg zijn naar Hell’s Kitchen. Zoek Beyoncés ‘Love On Top’-video maar eens op en je hebt er een beeld bij.

Voorafgaand aan de première krijgen we een rondleiding door de studio, met verschillende repetitieruimtes, een gym met fysio en overal foto’s uit de rijke geschiedenis van het Alvin Ailey American Dance Theater. Op de premièreposter prijken de afgetrainde lijven van dansers Samantha Figgins en Jeroboam Bozeman. Die laatste spreken we tussen de repetities door. Elke vraag, hoe serieus ook, begroet hij met een enthousiaste schaterlach. Om daarna even op zijn antwoorden te kauwen, die steevast eindigen in een spraakwaterval. “Sorry, am I rambling again? Hahaha!”

“Ooit was ik zo verlegen en introvert dat ik nauwelijks durfde te praten. soms ging ik letterlijk op mute. dansen gaf mij een stem”

Bozeman werd geboren in een ruige buurt in Brooklyn, waar bendes de dienst uitmaakten en jongeren al vroeg in aanraking kwamen met geweld en drugs. “Mijn ouders zagen erop toe dat ik niet afgleed en lieten me meedoen aan allerlei culturele en sportieve activiteiten. Daar zaten allerlei vechtsporten bij en kunst, maar dansen vond ik het allermooist. Zelf imiteerde ik vooral Michael Jackson, Aaliyah, maar ook The Temptations. Toen ik voor het eerst een voorstelling zag waarin klassiek en modern werd gedanst, werd ik bijna omvergeblazen. Dit waren mensen die eruitzagen zoals ik, en ik zag ineens dat het mogelijk was om als danser carrière te maken.”

Op zijn zestiende deed Bozeman mee aan een uitwisselingsprogramma voor jonge dansers en vertrok hij voor een aantal weken naar Groot-Brittannië. In dezelfde tijd volgde hij lessen in het Creative Outlet Dance Theatre in Brooklyn. Hij koos niet voor een studie, maar ging aan de slag bij Philadanco, oftewel de Philadelphia Dance Company. “Het komt niet vaak voor dat een jongen op die leeftijd kiest voor dans, dus buiten die omgeving werd ik daar vaak mee gepest. Maar dansen was voor mij bijna therapeutisch. Het gaf mij een stem, want in die tijd was ik zo verlegen en introvert dat ik nauwelijks durfde te praten. Soms ging ik letterlijk op mute. Philadanco was mijn eerste baan die ik zelf had geregeld. Ik kende er niemand, had in Philadelphia geen vrienden en familie. Hier kon ik erachter komen wie ik ben en wat ik wil. Ik was achttien jaar oud en moest meteen volwassen worden en professioneel zijn.”

Jeroboam Bozeman in Alvin Ailey's Revelations
Jeroboam Bozeman in Alvin Ailey's 'Revelations'. Foto: Paul Kolnik

Bloederige herinneringen
Na een tijd in Seattle ging Bozeman aan de slag voor het Alvin Ailey Dance Theater. “Mijn ogen waren altijd al gericht op Alvin Ailey. Toen ik klein was, zag ik de posters hangen in de stad, ik had nooit durven dromen dat ik er als nerveus en introvert jongetje van zestien ooit zelf zou dansen. Nu sta ik zelf op zo’n poster en hoop ik dat een ander zwart jongetje mij ziet en denkt: dat wil ik ook!”

Alvin Ailey is de oprichter en naamgever van het danstheater waarvoor Bozeman nu zeven jaar werkt. In 1931 werd Ailey geboren in een gebroken gezin. Hij groeide op in een tijd waarin rassenscheiding heel normaal was en lynchpartijen aan de orde van de dag. Hij ontvluchtte zijn lot en richtte uiteindelijk in 1958 zijn eigen dansschool en -theater op in New York. Ailey wordt gezien als de man die moderne dans populair maakte onder de Afro-Amerikaanse bevolking en degene die ervoor zorgde dat hun participatie revolutionair steeg. Zijn bekendste en meest opgevoerde werk is Revelations, dat volgens Ailey gaat over zijn ‘bloederige herinneringen’ aan zijn tijd in Texas. Blues, spirituals en gospels vormen de muzikale basis voor dit stuk, dat nog altijd wordt opgevoerd, in september ook in het Luxor Theater in Rotterdam.

“Toegeven aan de angst om naakt te zijn en de wereld je littekens laten zien, is een over­winning op jezelf”

Ook Bozeman is te zien in Rotterdam. “Ik ben gemiddeld zeven tot acht maanden per jaar op reis. Ik doe wat ik geweldig vind, namelijk dansen. Maar tegelijkertijd krijg ik de kans om de hele wereld te bekijken. Het Alvin Ailey American Dance Theater was in 1994 voor het laatst in Nederland, in Den Haag, en in 1967 voor het laatst in Rotterdam. Zelf ben ik nog nooit in Nederland geweest, dus ik ben heel benieuwd.” In september beleeft Ounce of Faith, een nieuw werk van choreograaf Darrell Grand Moultrie, zijn Europese première. “Het is een testament, dat gaat over de invloed en impact die leraren op hun studenten hebben. Een danser komt op een punt in zijn carrière dat hij het gevoel heeft bereikt te hebben waar hij naartoe heeft gewerkt. Dan herinnert hij zich hoe hij op dat punt is gekomen. Dat is niet alleen gelukt door zijn eigen inspanning, maar met de hulp van iedereen van wie hij heeft geleerd of die hem heeft gesteund. Dit werk is bijna speciaal voor de dansers zelf gemaakt. Het publiek krijgt als het ware een kijk achter de schermen, waar het plezier ervan afspat.”

Niet meer dan een slip
Plezier is een prettige emotie om naar te kijken, zegt Bozeman. “Dans is bedoeld om emoties op te wekken. Vaak is dat plezier, maar het kan ook woede oproepen. Of verwarring, of verdriet. Dans beslaat het hele spectrum van emoties en daarom is het kunst.” Ooit durfde hij als introvert en verlegen jongetje niet eens hardop te praten, nu geeft hij zichzelf letterlijk bijna helemaal bloot. “Toen ik begon met dansen, durfde ik eindelijk mezelf te laten zien. Dansers zijn selfless en selfish op hetzelfde moment. Ze cijferen zichzelf weg als onderdeel van een groep, maar staan tegelijkertijd graag op de voorgrond. Je bent verantwoordelijk voor het verhaal dat je wil delen, en tegelijkertijd wil je zo authentiek mogelijk overkomen. Ik trek geen façade op als ik dans, ik sta ook niet te acteren. Ik zet geen luikje open om een bepaalde emotie op te roepen bij het publiek. Wat ik doe, is echt. Het is kunst. In een solo als In/Side moet je je kwetsbaar op durven stellen. Dat is eng, maar als je toegeeft aan de angst om naakt te zijn en de wereld je littekens durft te laten zien, dan is dat een overwinning op jezelf.”

Alvin Ailey American Dance Theater's Jeroboam Bozeman on Atlantis Beach in South Africa
Jeroboam Bozeman op Atlantis Beach in Zuid-Afrika. Foto: Andrew Eccles

Met In/Side doelt Bozeman op een ander stuk, dat tijdens het optreden in Rotterdam wordt opgevoerd. Het is een solo op een van de aangrijpendste songs van Nina Simone, ‘Wild is the Wind’, die hij in het verleden zelf ook heeft gespeeld. De choreografie is van Robert Battle, de huidige artistiek directeur van het Alvin Ailey American Dance Theater. “Het is heel emotioneel om te spelen, je geeft je helemaal over. Kijk naar mij, hier ben ik. Naakt. Als danser sta je op het podium in niet meer dan een slip. En dan die muziek. Nina Simone stort haar hele hart uit: “Love me, love me, love me.” Het is heel herkenbaar, want we weten allemaal wat hartzeer is of hoe het voelt om een onbereikbare liefde te hebben.”

Jaren geleden hadden mensen van kleur geen kansen om professioneel danser te worden. Er waren nauwelijks zwarte of überhaupt gemengde dansgezelschappen. “Alvin Ailey heeft een grote rol gespeeld in onze geschiedenis. En met ‘ons’ bedoel ik mensen van kleur, gays en alles wat staat voor diversiteit. Toen Ailey jong was, mocht hij zelfs niet uit dezelfde waterfontein drinken, er waren geen gelijke rechten.” Begin jaren negentig is Ailey gestorven aan de gevolgen van aids. “Als hij nog zou leven en zou zien hoe zijn danstheater is uitgegroeid tot wat het nu is… Ik ben blij dat ik hier mag werken en deel mag uitmaken van zijn erfgoed.”

Alvin Ailey American Dance Theater in Alvin Aileys Revelations
Alvin Ailey American Dance Theater in Alvin Ailey's 'Revelations'. Foto: Paul Kolnik

Bozeman was een jaar of tien toen hij voor het eerst van het bestaan van Ailey hoorde. “Met school gingen we naar een voorstelling. Daar moest ik naar de wc en ik zei tegen mijn docent: ‘Ik zag Mr. Ailey net bij de toiletten, ik zag hem!’ Toen zei de docent: ‘Dat is een beetje vreemd, want Alvin Ailey is overleden.’ Toch wist ik zeker dat ik hem daar had gezien. Hij lachte naar me. Misschien ging mijn fantasie met me aan de haal, wie weet was het een spirituele ervaring. Ik weet ook nog de keer dat ik voor het eerst Revelations zag, ik herinner me de gele kostuums en de passie van de dansers. Het was alsof ik door de bliksem werd geraakt. Vanaf dat moment wist ik wat ik wilde doen.”

Alvin Ailey American Dance Theater komt naar Rotterdam
Het Holland Dance Festival en Luxor halen het Alvin Ailey American Dance Theater naar Nederland. Van 19 tot en met 21 september staat het gezelschap in het Luxor Theater in Rotterdam. Ze geven een reeks van vier optredens, waaronder de Europese première van Ounce of FaithIn/Side is een solovoorstelling op de muziek van Nina Simones ‘Wild is the Wind’. De reeks wordt afgesloten met de topklassieker van Alvin Ailey zelf, Revelations. Naast deze drie stukken die in het interview met Jeroboam Bozeman aan bod komen, is er een vierde optreden te zien dat Juba heet en net als In/Side een choreografie is van Robert Battle. Een kwartet van dansers voert een haast rituele dans op die een explosie is van energie.

Powered by Labrador CMS