Alex Klaasen: "Als mensen me gek gaan napraten, dan fuck you"

Op Nieuwjaarsavond is Showponies op tv te zien, de met superlatieven overladen revue van Alex Klaasen. Winq sprak voorafgaand aan de première van de show met de bedenker en het stralende middelpunt van de tweede Showponies-revue, waarin hij en zijn collega's er nóg een tandje bij zetten. Lees hier het complete interview.

“Eindelijk coverboy!”, trompettert theatrale alleskunner Alex Klaasen trots als hij hoort dat hij boven op Winq mag prijken. Vorig seizoen veroverde hij de Nederlandse bühnes met zijn eigentijdse revue Showponies. In oktober ging het toepasselijk getitelde vervolg Showponies 2 in première. Een cover was dan ook welverdiend. Nu de revue op tv wordt uitgezonden is dit het uitgelezen moment om het bijbehorende interview er nog eens op na te slaan.

Tekst: Tommie Luyben / Fotografie: Imke Panhuijzen

“Oh, dit zijn vooral vrouwenkleren. Oké oké. Interesting.” Voor de shoot neust Alex wat in het rek met outfits: gebreide truitjes in pastelkleuren, zwierige stoffen en een glimmend kleinemeisjesjurkje in een grotemensenmaat. Doorsnee is het zeker niet. Maar Alex is dan ook niet doorsnee. Hij maakte verscheidene cabaretprogramma’s, speelde in films en series (het grote publiek kent hem vooral van Gooische Vrouwen en Het Klokhuis) en zijn optredens in musicals werden bekroond met een handvol Musical Awards. Hij vindt veel leuk en probeert alles. Zelfs die lila kleinemeisjesjurk.

Alex, je bent hot. Jouw vorige voorstelling Showponies werd bejubeld door de pers en trok ramvolle zalen. Zag je dat succes aankomen? “Nee, natuurlijk niet. Zoiets hoop je alleen maar. Mijn grote droom was om het fenomeen revue nieuw leven in te blazen. ‘Revue, wat ontzettend oubollig!’, zei iedereen. Maar ik heb er mijn eigen draai aan gegeven. En er zaten zo veel verschillende elementen in: sketches, musicalstukken, serieuze liedjes maar ook cabaretachtige dingen. Voor iedereen in het publiek zat er wel iets tussen.”

Mensen vonden de show hilarisch. Humor is jouw ding, he? “Ja. Ik vind het leuk om mensen te laten lachen. En het is vooral leuk als ze niet precies weten waarom ze moeten lachen. De onverwachte lach is altijd de mooiste. Daarom vind ik moppen ook zo stom.”

Hoezo? “Omdat de afspraak is dat je moet lachen als een mop afgelopen is. Dat bepaal ik liever zelf.”

Wordt komedie vaak onderschat? “Echt goed komediespelen is retemoeilijk. Iedereen denkt altijd: jij schudt dat zo uit je mouw. Maar dat is niet zo.

"Echt goed komediespelen is retemoeilijk. Iedereen denkt altijd: jij schudt dat zo uit je mouw. belachelijk dat er zo vaak op neergekeken wordt"

"Komedie is echt een ondergeschoven kindje. Mensen beseffen niet dat het heel technisch en enorm precies spelen is. Belachelijk dat er zo vaak op neergekeken wordt, terwijl komediespelen echt een serieuze zaak is. Neem Meryl Streep, de beste actrice die er is. En ook nog eens heel grappig, maar juist omdat ze dat acteren zo serieus neemt.”

Naast lovende kritieken werd Showponies ook bestempeld als ‘behoorlijk gay’? “Ja, dat hoorde ik vaak, dat mensen het ‘erg gay’ vonden. Terwijl, je komt naar een voorstelling van Alex Klaasen kijken. En ik ben homo. En ik vind het heerlijk om daar typetjes en sketches over te maken. Dus dan denk ik: duh! Túúrlijk is het gay.”

Maar vind je dat dan niet irritant? “Die opmerking kreeg ik meestal van oudere heteromannen, die dan mopperend waren meegesleurd door hun vrouw: ‘Oh, Alex Klaasen! Da’s die lekkere gekke nicht uit Gooische Vrouwen!’”

En die oudere hetero’s vonden het maar niks? “Dat niet per se. Zij kwamen dan na de show naar mij toe: ‘Ik wil toch even zeggen dat ik het heel leuk vond, maar wel erg gay allemaal.’ Heel irritant, want je geeft in die opmerking een compliment maar tegelijkertijd ook een belediging.”

Wat achterlijk! “Enorm. Maar toen ik er wat langer over nadacht, begreep ik dat hun intentie goed was. Eigenlijk zeggen ze: ‘Ik heb een leuke avond gehad.’ Maar hun vooroordelen over homo’s worden door de war geschud en dat begrijpen ze nog niet helemaal. Terwijl zij het afdoen als ‘te gay’, hebben ze niet door dat ik - door de typetjes die ik speel - eigenlijk mensen naar zichzelf laat kijken.”

Je houdt het publiek als het ware een spiegel voor? “Precies. Mensen mogen best in conflict worden gebracht met hun eigen gevoel en nadenken over zichzelf.”

Stiekem een vorm van activisme dus? “Bleh. Activisme is vaak zo humorloos. En het schrikt mensen af, want het heeft iets agressiefs in zich. Maar de voorstelling zet wel aan tot denken, dus op een zekere hoogte is het inderdaad activisme.”

Op de Alex Klaasen-manier? “Zeker met een scheutje humor, want dan nemen mensen veel makkelijker dingen aan. Een mengelmoes van activisme en entertainment dus. Hoe noem je dat? Activainment? Entervisme? Zoiets.”

Probeer jij met je shows bij te dragen aan de emancipatie? “In eerste instantie was dat helemaal niet mijn intentie, maar ik ben erachter gekomen dat dat wel zo is. Vorig jaar zag ik vaak jonge jongens in de zaal zitten. Zo van een jaar of vijftien à zestien. Samen met hun moeder. Ik zie dan dat die jongen beseft dat hij homo is. En ik zie dat zijn moeder dat ook weet, maar dat ze het er samen nog niet over gehad hebben. Dan voel ik gewoon hoe fijn het voor hen is om daar samen in die zaal dat gevoel met elkaar te delen. Dat is zo ontroerend.”

Je hoopt dat die jongens daardoor uit de kast komen? “Het zou natuurlijk fantastisch zijn als ze het er na de voorstelling met hun moeder over hebben. Of misschien ook niet, maar dan hebben ze er wel allebei wat aan gehad. Ik kreeg ook een mail van een jongen die met zijn hele familie was komen kijken en diezelfde avond nog uit de kast is gekomen. Dat vind ik waanzinnig. Dat er bij de voorstelling iets is gebeurd waardoor hij denkt: mijn familie is oké hiermee. En dat hij dus de veiligheid voelde om voor zijn geaardheid uit te komen.”

Ben jij ook meer met emancipatie bezig dan vroeger? “Veel meer. Ik stond vroeger nooit op de barricade. Maar ik was dan ook nog nooit uitgescholden of in elkaar geslagen, dus ik had nooit zo’n last van negativiteit. En dat rellerige van emancipatie was niks voor mij.”

Waarom nu wel? “Een tijd geleden heb ik The Velvet Rage gelezen, van Alan Downs. Zo’n fantástisch boek. Dat was voor mij echt een eyeopener en is nu zo’n beetje mijn nieuwe bijbel geworden. Het gaat over de onderliggende schaamte en woede die je als homo opbouwt in je jeugd, waardoor je een overlevingsmechanisme ontwikkelt.”

Overlevingsmechanisme? “Een tweede versie van jezelf, omdat je bang bent dat je naasten niet van je ‘echte’ versie houden. De helft van de tijd speel je dus iemand anders. Daar raken we heel bedreven in en we zijn ook altijd op de hoede voor gevaar. Daarom gooi je de boel dicht. En dat heb ik altijd enorm gedaan.”

Wat bedoel je daarmee? “De gedachte dat als je niet te gay doet, je de meeste kans hebt om te overleven. En dat je daarom niet open over jezelf durft te zijn. Ik merk dat ik daar soms nog steeds last van heb. Laatst had ik schilders over de vloer; ineens ga ik stoerder praten en mannelijker lopen. Dat systeem wat ik mezelf heb aangeleerd zit er onbewust nog steeds ingeramd.”

"laatst had ik schilders over de vloer; ineens ga ik stoerder praten en mannelijker lopen. waarom zeg ik niet gewoon: ‘hee meiden, hoe issut?!'"

Voel je je achteraf stom daarover? “Nou, het stomme ervan is: ik ben een bekende Nederlander. Dus mensen weten dat ik homo ben. Dus wat sta ik dan toch de schijn op te houden? Waarom zeg ik niet gewoon tegen die schilders: ‘Hee meiden, hoe issut?!’ Terwijl als ik dat gewoon openbreek en mezelf ben, vinden mensen dat hartstikke leuk. Vroeger hoorde ik vaak: ‘Alex, ik heb altijd het gevoel dat je iets achterhoudt.’ Dat wás waarschijnlijk ook zo, want ik liet het achterste van mijn tong nooit zien.”

Komt dat inzicht met leeftijd? “Ik sta er wel anders in dan tien of twintig jaar geleden. Het zijn steeds overwinninkjes die je maakt, want het zit vooral in kleine dingen. Bijvoorbeeld dat bloemenbloesje dat ik vandaag draag, dat had ik vroeger nooit aangetrokken. En ook denk ik niet steeds: praat ik te gay? Als mensen me gek gaan napraten, dan fuck you. Daar heb ik echt schijt aan.”

Voel je je weleens onveilig op straat? “Vorige zomer pas voor het eerst. Ik was uit geweest en ik fietste naar huis. Toen kwamen twee jongens heel langzaam langs mij fietsen. Dat ik dacht: wat is dit voor raars. Na wat wederzijds inhalen kwam er eentje rechts en eentje links van me fietsen. Toen wist ik: dit is niet goed. Ik ben snel een weggetje ingeslagen en keihard weggefietst, want anders hadden ze me zeker op de grond gebeukt. Voor de eerste keer in mijn leven kreeg ik een intens gevoel van gevaar.”

Denk dat je dat dat met de tijd te maken heeft? “Ik denk wel dat het een jaar of tien à twintig geleden veiliger en vriendelijker was op straat. Het is dan ook een gestreste tijd: iedereen is overprikkeld door alles. Er is continu overal informatie. Sociale media legt ook een enorme druk op mensen. Iedereen is sneller geïrriteerd. Dat kan zich soms in geweld uiten.”

Dus het is een pittige tijd? “Ja. Maar een positieve kant is dat de weerbaarheid, maar vooral ook zichtbaarheid van homo’s, lesbo’s en transgenders groter wordt. Vooral die laatste groep komt steeds meer in beeld. Zij praten meer en laten zich meer zien. En bijvoorbeeld in mode zie je dat gender en genderfluïditeit een belangrijkere rol speelt. Ook in kunst en het theater.”

Kun je een voorbeeld noemen? “Regelmatig ga ik ter inspiratie naar New York of Londen en bezoek dan veel voorstellingen. Een musical kan tegenwoordig ook gewoon over een lesbisch meisje op een universiteit gaan. LHBTQ is veel zichtbaarder in het theater, en dat vind ik een heel leuke ontwikkeling. Mode, kunst en theater zijn belangrijke platformen waar mensen zich aan spiegelen, dus die hebben enorme invloed op onze samenleving.”

Jouw tip? “Open zijn en blijven vertellen over jezelf. Ook al zijn het irritante vragen die je al honderd keer gehoord hebt. Want wat je niet vertelt, kunnen mensen ook niet begrijpen. Bij familiefeesten durven mensen bijvoorbeeld nooit te vragen naar mijn liefdesleven: ‘Jaaa, dat is een héél ander leven daar in Amsterdam, hè? Daar mogen wij niet over beginnen, da’s vast geheim.’ Terwijl ik denk: vraag het gewoon.” 

“volgens mij ben ik twee keer in een darkroom geweest. ik heb daar toen iets laten vallen, dus toen moest ik ook nog eens heel onhandig in het donker op de grond gaan zoeken”

Hoe denken ze dan dat jouw Amsterdamse liefdesleven eruitziet? “Dat ik het met Jan en alleman doe en alle darkrooms afga; het cliché van Amsterdam.”

En doe je dat ook? “Wat?”

Alle darkrooms af? “Volgens mij ben ik twee keer in een darkroom geweest. Ik heb daar toen iets laten vallen, dus toen moest ik ook nog eens heel onhandig in het donker op de grond gaan zoeken. Niet helemaal mijn ding dus.”

Oké, als jouw familie het niet vraagt, doen wij het: hoe staat het in de liefde? “Dat is altijd een heikel onderwerp. Ik heb the one nog niet gevonden.”

Hoe zoek je jouw ware dan? “Tja, dat gaat toch gewoon via datingapps. Dat vind ik wel altijd gedoe, dat heen en weer chatten de hele tijd. Op een gegeven moment moet je elkaar in de ogen kunnen kijken. Vaak weet je dan al gelijk of er klik is. Dus kut als je elkaar dan eindelijk ontmoet en je weet direct: dit wordt drie keer niks. Dan moet je nog wel die hele date uitzitten, want het is zo cru om te zeggen: ‘Sorry, hier ga ik niet aan beginnen. Doei.’”

Wat voor eigenschappen zoek je in iemand? “Vroeger viel ik vooral op mannen die heel knap waren. Daar datete ik dan een tijdje mee, maar op een gegeven moment werd het gewoon saai. Iedere keer kwam weer naar boven dat ik humor zo belangrijk vind. Als iemand dat niet heeft, heeft het weinig zin.”

Soms duurt het ook gewoon wat langer voordat de liefde bij iemand groeit. “Daar ben ik in het verleden ook mee de mist ingegaan. Als het na drie keer daten niet goed voelde, dan was ik weg. Ik ben daar nu veel rustiger in, minder jachtig dan ik als twintiger was. Niet dat ik toen zo veel heb rondgeneukt, hoor. Langer daten is véél leuker, weet ik nu. En ook de seks wat langer uitstellen en minder belangrijk maken. Die wordt ook leuker als je elkaar wat beter kent.”

Als dertiger voelde je je fijner als twintiger en nu als veertiger lijk je nog meer jezelf te hebben gevonden. Straks als vijftiger helemaal zen? “Dat vind ik een heel raar ding, dat ik over zo veel jaar vijftig word. Ik weet nog dat mijn ouders vijftig werden. Dat je dan Sarah ziet. Enne…”

Abraham? “Ja! Met zo’n pop in de tuin. Mijn ouders vond ik écht oud toen ze vijftig werden. Terwijl ik nu leuke vrienden heb van die leeftijd, en die vind ik helemaal niet oud. Dus dat schuift steeds op. Plus, ik vind dat ik er steeds beter uit ga zien. Toen ik twintig was, dachten mensen dat ik tien jaar ouder was. Nu schatten ze me 38. Dus straks als zestiger ben, zie ik er lekker uit als veertig.”

"Toen ik twintig was, dachten mensen dat ik tien jaar ouder was. Nu schatten ze me 38. Dus straks als zestiger ben, zie ik er lekker uit als veertig"

Je bent nu 43, maar jouw mede-showponies zijn een stuk jonger. “Ja. Freek Bartels is dan nog de oudste van het stel en wij schelen tien jaar. Met de jongste scheel ik negentien jaar. Dat voel je wel, qua levenservaring. Dan discussiëren ze over onnozele dingen en dan houd ik wijselijk m’n mond; ze moeten toch alles zelf ontdekken.”

Botst dat leeftijdsverschil nooit? “Nee, ze zijn allemaal ontzettend leuk. En heel getalenteerd. Maar ze zitten wel in een andere levensfase. Zij hebben andere vrienden dan ik; de helft van mijn vrienden is druk bezig met hun gezin. En - en dat klinkt misschien gek - ze hebben ook iets minder geld. Dan willen we bijvoorbeeld met de hele club naar Londen, maar dan kan één iemand niet mee wegens geldgebrek.”

Maar dat heb jij vast ook wel zelf meegemaakt? “Jazeker. Vroeger zat ik in de Annie M.G. Schmidt-musical Heerlijk Duurt Het Langst. Samen met Paul de Leeuw, met wie ik de kleedkamer deelde. Onwijs gezellig. In Maastricht gingen we met wat eten met mensen uit de cast, en Paul wilde graag naar sterrenrestaurant Beluga. Uiteindelijk gingen we de rekening splitten en moesten we iets van 300 gulden de man betalen. Dat had ik helemaal niet!”

En heeft Paul het toen voor je betaald? “Nee, ik geloof dat ik het wel zelf heb opgehoest. Maar ik moet nog vaak aan dat voorval terugdenken, als we ergens zijn en iemand kan niet betalen. Als je naar een dure tent gaat, dan weet je dat toch? Maar daar denken jongeren niet altijd over na. Dat deed ik vroeger ook niet, blijkt. Da’s denk ik de leeftijd.”

Verwachten mensen vaak dat jij betaalt? “Soms. En ik trakteer dan ook regelmatig, hoor. Maar niet altijd. En zeker niet in dure sterrenrestaurants.”

In Showponies 2 weer door met dezelfde club dus. Zijn er grote verschillen met de eerste Showponies? “Het algemene concept blijft hetzelfde, dus de show is opgebouwd uit allemaal verschillende sketches en liedjes. Bij de eerste voorstelling was het zo dat ik na de pauze voor het grootste gedeelte in m’n eentje op het toneel stond. Zielig voor de rest, want die moesten onwijs lang in de kleedkamer wachten. Maar ook ongezellig voor mij, want dan hoorde ik achteraf: ‘We hebben dit en dat en zus en zo gedaan en een superleuke fotoshoot en…’ Het klonk bijna alsof ze lekker met z’n allen aan de wijn toastjes zaten te smeren. Zonder mij.”

Dit keer dus de hele voorstelling samen op het toneel? “Inderdaad.”

Heb je er zin in? “Heel erg. Omdat Showponies helemaal Alex is. Iedereen zegt altijd: ‘Wat ben je nou? Zanger? Acteur? Cabaretier?’ Nou, allemaal! En in Showponies komt alles bij elkaar. Vorig seizoen heb ik voor het eerst in mijn carrière niet afgeteld hoeveel voorstellingen ik nog moest. Dat zegt een hoop.”

Kun je al wat verklappen over deel twee? “Liever niet.”

Alsjeblieft? “Vooruit; er komt een klein stukje musical over mezelf in.”

Alex Klaasen, de musical? “Ja, een musical over mijn leven. Maar daarin… Wacht. Misschien moet ik nu niet te veel vertellen. Anders geef ik te veel weg. Kom maar naar mijn voorstelling.”

Showponies is te zien op 1 januari 2020 op NPO3, vanaf 22:05 uur.