“De coronacrisis treft queer vluchtelingen extra hard”

De coronacrisis heeft grote impact op de levens van queer vluchtelingen, die in veel gevallen acuut in een hevig sociaal isolement zijn beland. Stichting Prisma Groep, die zich inzet voor biculturele en islamitische LHBTQI+, werkt onverminderd hard om hen ook nu te ondersteunen. “We willen hun laten zien dat ze niet alleen zijn.”

“Ik ben grotendeels uit de kast, maar ik heb met mijn moeder afgesproken niet met naam en foto in de pers te verschijnen.” Aan het begin van ons gesprek geeft Setara* (28) aan graag anoniem te blijven. Geboren in Afghanistan, verhuisde zij op jonge leeftijd vanwege de oorlog naar Iran, waar ze tot haar tiende woonde. Uiteindelijk belandde ze in Nederland. “Vooral mijn moeder heeft mij zeer islamitisch opgevoed; tot mijn veertiende droeg ik zelfs een hoofddoek. Inmiddels heb ik afstand gedaan van het geloof, hoewel ik er op bepaalde punten nog altijd een connectie mee voel. Als ik nu ineens met naam en toenaam in het nieuws beland, krijgt mijn moeder veel vragen van haar omgeving. Ik wil haar niet in die positie brengen. Ze moet nog wennen aan mijn nieuwe leven en ik wil haar daar de tijd voor geven. Tot dan doe ik een beetje water bij de wijn.”

“Het duurde jaren voor ik in Nederland een queer persoon van kleur ontmoette”

Openbaring

In 2014 was Setara de allereerste vrijwilliger van Prisma Groep Utrecht, het project dat later zou uitgroeien tot de huidige stichting. Twee jaar daarvoor ontmoette ze oprichter Isjed Hussain (rechts op de foto bovenaan dit artikel). Op dat moment waren ze beiden actief voor Veilige Haven Amsterdam, een ander project dat zich inzet voor biculturele LHBTQ’s. “Isjed ontmoeten was voor mij echt een openbaring. Toen zij haar eigen stichting begon, ben ik direct voor haar aan de slag gegaan. Ik heb altijd geloofd in wat zij wil en kan betekenen voor biculturele queers als ik. Toen ik zo’n tien jaar geleden doorhad dat ik gay ben, moest ik hard zoeken naar mijn plek. Ik bezocht destijds de Pride in Amsterdam en voelde me twee weken lang bij geen een van de evenementen thuis. Dat zegt veel over hoe zo’n organisatie in elkaar zit. Daarbij was er in die tijd weinig tot geen aandacht voor biculturele LHBTQ’s in de media. Ik voelde me een verdwaalde ziel.”

Inmiddels is Setara getrouwd met Kaneesha (30, links op de foto bovenaan dit artikel), een Sint-Maartenaar die op hun** zeventiende naar Nederland verhuisde. Kaneesha raakte via Setara betrokken bij Stichting Prisma Groep en maakt inmiddels net als zij deel uit van het bestuur. “Ik kwam als tiener in een klein Brabants dorpje te wonen, in de buurt van Nijmegen. Ik was de enige donkere persoon in mijn vwo-klas, waar ook nog eens om de haverklap werd gescholden met ‘homo’. Op Sint-Maarten had ik het gevoel dat ik mijn identiteit moest verbergen, maar hier net zo goed. Op een gegeven moment verhuisde ik naar Utrecht, maar pas jaren later ontmoette ik voor het eerst een queer persoon van kleur. Al die tijd dacht dat ik de enige was. Isjed en Stichting Prisma Groep hebben mijn leven enorm veranderd. Het heeft me zoveel zelfvertrouwen en kracht gegeven. Isjed bood me een slaapplek aan toen ik dakloos was en heeft Setara en mij dichter bij elkaar gebracht, maar bovenal heeft ze me geleerd hoe rust voelt.”

“We zijn niet gelijk, maar wel gelijkwaardig”

Mensenwerk is maatwerk

Stichting Prisma Groep is er voor biculturele en islamitische queers, maar mensen van alle levensovertuigingen zijn welkom, zo vertelt Kaneesha, die zelf een evangelische achtergrond heeft. “Onze achterban wordt steeds diverser. We zien de laatste paar jaar steeds meer vluchtelingen op onze bijeenkomsten. Mensen uit alle hoeken van de wereld weten ons inmiddels te vinden. Dat maakt ons werk nog mooier en intersectioneler. We zijn niet gelijk, maar wel gelijkwaardig. Onze activiteiten zijn er vóór de doelgroep, dóór de doelgroep. Doordat we tegen dezelfde situaties aanlopen als de mensen die we bereiken, snappen we de nuances. Sommige evenementen zijn bijvoorbeeld niet voor iedereen toegankelijk, omdat niet iedereen in onze achterban uit de kast is.”

“Mensenwerk is maatwerk”, voegt Setara toe. “Dat begrijpt iedereen binnen onze stichting heel goed. Iedere persoon is anders, maar we willen allemaal liefde en respect voelen.” Ze staat nog regelmatig te kijken van de impact die hun werk kan hebben. “Laatst werd ik aangesproken door een transgender dame die mij een aantal jaar terug had horen spreken op een van onze bijeenkomsten. Destijds ging ze nog door het leven als man. Ze zei me dat ze door mijn woorden de kracht had gevonden om zichzelf te zijn en als vrouw door het leven te gaan. Dat maakte grote indruk op me.”

“Wij hebben werk, familie en vrienden. Veel queer vluchtelingen belanden nu direct in een sociaal isolement”

Sociaal isolement

Hoewel de maatregelen om de coronacrisis te bedwingen niemand ongemoeid laten, hebben ze op sommige lagen van de LHBTQ-gemeenschap een buitengewoon grote impact. “Veel mensen in onze achterban voelen zich momenteel eenzaam,” vertelt Kaneesha, “maar migrantenkinderen, die hier zijn geboren of al langer wonen, zoals wij, hebben vaak in ieder geval vrienden en familie, mensen die ze kunnen bellen, werk om zich op te focussen. Queer vluchtelingen worden extra hard getroffen door de coronacrisis. Degenen die zijn gevlucht vanwege hun geaardheid hebben vaak al hun familie en vrienden achter zich gelaten en belanden nu direct in een sociaal isolement.”

Toen de stichting in eerste instantie aankondigde de driewekelijkse empowerment-bijeenkomsten te staken vanwege de coronamaatregelen, kwamen er gelijk geschrokken reacties. Kaneesha: “Mensen lieten ons weten dat ze Prisma nu harder nodig hebben dan ooit, sommigen staan er momenteel helemaal alleen voor.” Uiteindelijk besloot het bestuur de bijeenkomsten alsnog doorgang te laten vinden in de vorm van live videosessies. “Zo kunnen we hen laten zien dat ze er niet alleen voor staan. Via de comments kunnen mensen alsnog met elkaar in gesprek gaan en kunnen wij vragen beantwoorden.”

In de videosessies wordt actief gevraagd naar de behoeftes van de doelgroep, vertelt Setara. “Zo blijft er een wisselwerking, die er normaal ook is. Onze achterban helpt altijd bepalen wat het thema van onze activiteiten moet zijn. Zo hadden we voor eind april een bijeenkomst op de planning staan waar psychiater Glenn Helberg zou komen spreken over zelfacceptatie, seksualiteit en minderheidsstress. We verkennen nu of hij ervoor openstaat om dit alsnog te doen middels een livevideo.” Veilige Haven Utrecht, een ander project van de stichting, dat de doelgroep ondersteunt via psychosociale gesprekken, vindt nu telefonisch doorgang.

“We willen onze doelgroep versterken en de buitenwereld helpen hen te begrijpen”

Financieel onafhankelijk

Eerder dit jaar won Stichting Prisma Groep de Local Diversity Award tijdens de tweede editie van de Winq Diversity Awards. Aan de prijs was een geldbedrag van 1.000 euro verbonden. Een welkom gebaar. Al voor de coronacrisis probeerde de stichting namelijk steeds onafhankelijker te worden. Zo werd onlangs een crowdundingpagina opgezet om donaties te werven. “Momenteel is het iedere keer weer afwachten of onze fondsaanvragen worden goedgekeurd”, vertelt Kaneesha. “We zijn erg blij met de steun van fondsen, maar het lastige is dat ze vaak veel inspraak willen in onze activiteiten en niet altijd de nuances van ons werk begrijpen. Het kost ook heel veel tijd, die we liever besteden aan outreach-activiteiten. Hoe financieel onafhankelijker we zijn, hoe meer we kunnen doen voor onze doelgroep.”

Nog een manier waarop mensen Kaneesha, Setara en hun collega's kunnen steunen, is door hen te boeken voor voorlichting of sensitiviteitstrainingen, waarmee ze de samenleving attenter willen maken op onbewuste vooroordelen. Setara: “We zetten onze diverse groep momenteel in om bedrijven en vooral hun werknemers, maar ook docenten en leerlingen op middelbare en hogescholen het belang van inclusiviteit te laten zien. Veel mensen hebben niet door dat ze anderen soms kwetsen.” Net voor de coronacrisis uitbrak, vroeg VU Pride, het roze netwerk van de Vrije Universiteit Amsterdam, de stichting ook om een aantal tips. Kaneesha: “Zelfs daar was er blijkbaar behoefte aan. Deze sessies kunnen we prima in videovorm doen. Juist deze lockdown is er een goed moment voor. Scholieren en veel werknemers zitten nu thuis en in sommige gevallen is er minder werk, dus meer tijd voor een stukje educatie. We willen niet alleen onze doelgroep ondersteunen en versterken, maar ook de buitenwereld helpen hen te begrijpen."

• Meer informatie over de stichting vind je op www.stichtingprismagroep.com.
• Stichting Prisma Groep helpen? Doe een donatie via hun GoFundMe-pagina.

* Deze naam is wegens privacyredenen gefingeerd. Setara’s echte naam is bij de redactie bekend.
** Kaneesha identificeert zich als non-binair (man noch vrouw) en geeft daarom de voorkeur aan de voornaamwoorden hen en hun.  

Portretfoto: Francisco Paramos