Uit onze archieven:

Gay in Egypte: beminnen op eigen risico

“Toen mijn moeder erachter kwam, zette ze me direct op straat”

Leestijd: < 1 min

In het conservatieve en traditionele Egypte, waar homoseksualiteit onaanvaardbaar is, brengt het leven voor homo’s veel moeilijkheden met zich mee. Toch is er buiten het zichtveld van de samenleving ruimte om een tweede leven te leiden.

Datingapps als Grindr en Tinder zijn razend populair onder homo’s, waarbij het vrijwel alleen gaat om seksueel contact. De voorzichtigheid van LHBTQ’s in Egypte is duidelijk zichtbaar op de apps: er zijn enkel (ontblote) lichamen te zien en de foto’s zijn uitgesneden tot aan de nek. Het is bekend dat de politie de apps gebruikt om LHBTQ’s in de val te lokken. “Je moet extreem voorzichtig zijn en kijken hoe het gesprek gaat om te zien of iemand wel écht homo is en niet iemand van de geheime dienst”, vertellen alle LHBTQ’s die Winq spreekt voor dit artikel.

Seks buiten het huwelijk is uit den boze in het conservatieve en traditionele Egypte. Mensen wonen thuis tot aan hun huwelijk. Slechts een enkeling woont op zichzelf. “De meesten die ik op Grindr match willen mij graag ontmoeten, maar vragen direct of ik een eigen plek heb”, vertelt Ahmed die de apps dagelijks gebruikt. “Ik heb ADHD en kan niet lang zonder seks”, grinnikt hij. Matches zijn er genoeg in de megastad Caïro met ruim twintig miljoen inwoners.

Zonder het tonen van een huwelijkscontract kunnen een man en vrouw samen geen hotelkamer boeken. Enkel mannen of vrouwen op een kamer is echter geen probleem. Ahmed verlaat geregeld het drukke Caïro voor een weekendje weg en zorgt er altijd voor dat hij, als hij buiten het oog van zijn altijd oplettende moeder is, iemand meeneemt naar de hotelkamer. “Homoseksualiteit zit totaal niet in de mindset van de mensen hier, dus kijkt niemand op als ik samen met een vriend een hotelkamer deel en kunnen we doen wat we willen.”

Een ander veelvoorkomend gevaar op de datingsapps is intimidatie en beroving. Ahmed is beroofd door iemand die hij via Grindr ontmoette. Hij kwam aan bij het huis van de man die hij eerder in een druk theehuis had getroffen om te zien of hij te vertrouwen is. Vlak na aankomst in het huis werd de deur op slot gedaan en bleek nog iemand in het appartement aanwezig te zijn. Onder bedreiging stond Ahmed zijn telefoon en geld af. Met dit verhaal naar de politie gaan was onmogelijk, want dan moest hij uitleggen waarom hij in het huis was. Het geeft oplichters vrij spel. Ahmed ging tóch naar de politiebureau en vertelde dat zijn telefoon tijdens het bellen uit zijn hand was gegrist door een motorrijder. “Wat moet ik anders tegen mijn moeder zeggen als ik zonder mobiel thuiskwam en ze me niet kon bereiken?”

Arrestatiegolven

Het paradoxale is dat in de Egyptische samenleving fysiek contact geen ongewoon straatbeeld is: mannen lopen gearmd over straat, vrouwen woelen door elkaars haar en vrienden leunen tegen elkaar aan of zitten met de arm om de ander heengeslagen. In de maatschappij die doet alsof homoseksualiteit niet bestaat, zal niemand zich afvragen of er meer is dan vriendschap.

Op dit parkeerterrein werden tijdens een concert regenboogvlaggen omhoog gehouden.

De afgelopen decennia werd de LHBTQ-gemeenschap in het hart geraakt door drie drama’s, stuk voor stuk gekenmerkt door een terugkerend stramien: de media berichtten er onafgebroken over met veel haat en publiceerden onder meer namen en adressen van de arrestanten die voor het leven getekend zijn. Zo was er in 2001 een inval op een boot waar een homofeest gaande zou zijn. Deze zaak kwam bekend te staan als Cairo 52, verwijzend naar de 52 mannen die werden opgepakt. In 2014 initieerde de Egyptische journaliste Mona Iraqi met een cameraploeg een politie-inval in een badhuis waar ‘groepsperversie’ plaats zou vinden. Halfnaakt werden de mannen voor het oog van de camera vanuit het badhuis in gereedstaande politiebusjes geladen.

Vervolging vond in beide gevallen plaats op basis van een wet tegen prostitutie en zedeloosheid, die in het leven is geroepen om prostitutie aan te pakken. Onder het mom van ‘losbandigheid’ wordt diezelfde wet ook gebruikt voor de vervolging van LHBTQ’s. Over LHBTQ’s wordt niet gesproken in de wet. Bij vermeende homoseksuele mannen doet de politie gedwongen anaal onderzoek om te ‘bewijzen’ dat iemand homoseksueel is. Mensenrechtenorganisaties menen dat dit vooral bedoeld is als voorlopige straf voor ‘immorele daden’.

De meest recente arrestatiegolf kwam op gang in 2017 na een drukbezocht concert van de Libanese band Mashrou’ Leila waarvan de zanger openlijk homo is. Op verschillende plekken in het publiek werd met de regenboogvlag gezwaaid. Video’s en foto’s van de vlaggen in het publiek werden massaal gedeeld op Egyptische sociale media. Het Egyptische Het Syndicaat van Muzikale Beroepen verbood de populaire band ooit nog op te treden in Egypte en de overheid startte wederom een klopjacht op LHBTQ’s die de maanden ervoor in relatieve stilte met elkaar afspraken. Talkshowhosts duikelden over elkaar heen om het zwaaien van de vlaggen te veroordelen. Behalve het antihomosentiment in de maatschappij waarop de overheid inspeelde, was ook de timing een belangrijke factor: alle media-aandacht leidde af van de economische problemen in het land en de stijgende prijzen van basisproducten. “Tijdens een eerder concert van Mashrou’ Leila werd ook met de regenboogvlag gezwaaid, maar daar kwam geen reactie op”, vertelt Omar die bij beide concerten aanwezig was. Bij het concert dat alle commotie veroorzaakte, droeg hij een vriendin op zijn schouders met de vlag in haar handen. “Wij wilden een statement maken: wij zijn hier”, licht Omar zo’n anderhalf jaar na de gebeurtenis toe. Dat er zo veel reacties uit het land zouden komen en de regenboogvlaggen het nieuws zouden beheersen, had hij niet aan zien komen. Direct deactiveerde hij zijn Facebook-account en raadde vrienden aan hetzelfde te doen. Enkele dagen later werden twee van zijn vrienden opgepakt: beiden hadden ze op hun Facebook-profiel beelden staan van henzelf met de vlag.

Sinds de huidige president Abdel Fatah al-Sissi in 2013 de macht in Egypte overnam, is het aantal arrestaties van LHBTQ’s sterk toegenomen en weinig wijst erop dat er betere tijden komen. Waar veel Egyptische homoseksuelen er bewust voor kiezen om in hun land te blijven, zal de exodus aanhouden.

Omar

“Mijn moeder kwam er per toeval achter dat ik homo ben. Om met andere homo’s in contact te komen had ik een nep Facebook-profiel aangemaakt, dat mijn moeder aantrof toen ze mijn laptop gebruikte. Direct daarna werd ik uit huis gezet. Van de ene op de andere dag stond ik als achttienjarige op straat. Vijf maanden lang verbleef ik bij vrienden tot mijn familie op initiatief van mijn zussen vroeg of ik weer terugkwam. Ik wilde niets liever dan teruggaan; ik miste mijn familie heel erg, vooral mijn moeder. Eerst zijn we samen rond de tafel gegaan en hebben we afgesproken het nooit meer over mijn homoseksualiteit te hebben. Dat was voor mij een voorwaarde om terug te keren. Tot op de dag van vandaag hebben ze zich aan die afspraak gehouden.

Gay in Egypte Omar
Omar: “Ik had mijn telefoon uitgeschakeld om te voorkomen dat de geheime dienst achter mijn locatie kon komen”

Al op mijn dertiende, veertiende wist ik dat ik op mannen val. Op internet ging ik er meer over uitzoeken. Dat deed ik eerst in het Arabisch, maar ik schrok van de verwensingen aan homo’s, die vooral op de islam gebaseerd zouden zijn. Pas toen ik in het Engels zocht naar informatie over homoseksualiteit, leerde ik heel veel en hielp dat me om mezelf te accepteren.

Soms moet ik een tijdje onderduiken, zoals na het concert van Mashrou’ Leila. Ik had mijn telefoon uitgeschakeld om te voorkomen dat de geheime dienst achter mijn locatie kon komen. Toen ik na een dag mijn telefoon via wifi met internet verbond, bleek dat ik tientallen berichten en gemiste oproepen had van mijn moeder. Ze wist het waarschijnlijk wel en dacht misschien dat ik was opgepakt. Ik belde haar om te zeggen dat ik tijdelijk elders zou slapen maar dat alles oké was. Toen ik weer thuiskwam, kreeg ik een knuffel en was ze blij dat ik er weer was. Er is nooit meer over gesproken.”

Mina

“Dat ik homo ben, kon ik niet accepteren. Het was voor mij niet te rijmen met mijn geloof als christen. God heeft immers Adam en Eva geschapen en het huwelijk dient tussen een man en vrouw te zijn. Ik bad tot God om mijn gevoelens voor mannen te laten verdwijnen en heb vaak gehuild.

Gay in Egypte Mina
Mina: “Als ik eenmaal begin aan het daten met andere mannen, zal dat mijn overgang naar hetero alleen maar lastiger maken, dacht ik toen”

Ik zocht hulp bij een bekende psycholoog die te boek staat als iemand die mensen met homoseksuele gevoelens kan genezen. Hij heeft er ook een boek over geschreven, De genezing van liefde, waarin hij schrijft dat er ‘factoren’ zijn die bijdragen aan het homoseksueel zijn. Bijvoorbeeld dat ’50 procent van de homoseksuelen een homoseksuele oom heeft’ en dat mensen die als kind misbruikt zijn een grotere kans hebben om later homo te worden. Ook zegt hij in het boek dat homoseksualiteit uit het Westen komt, omdat daar ‘veel druk is van de LHBTQ-lobby’.

Ik ben een paar keer bij hem geweest, maar kreeg op een gegeven moment door dat hij mij niet kon genezen. En andere mensen trouwens ook niet. Op mijn vraag of hij mij in contact kon brengen met mensen die hij succesvol heeft genezen, bleken dat er slechts twee te zijn. En dat waren ook nog eens twee mensen die hij in dienst had genomen om voor hem te werken. De wachtkamer bij de psycholoog functioneert trouwens ook als ontmoetingsplek voor homo’s.

De priester van een vrijdenkende kerk heeft mij geholpen om te accepteren wie ik ben. Dat lukte toen ik 28 jaar was. Sindsdien heb ik één keer een date met iemand gehad. Daarvoor durfde ik het nooit, want als ik eenmaal begin aan het daten met andere mannen, zal dat mijn overgang naar hetero alleen maar lastiger maken, dacht ik toen.”

Ahmed

“Ik wil weg uit deze achterlijke maatschappij met deze mentaliteit. Ik ben er helemaal klaar mee. Op mijn werk was er eens een technicus bezig, die wilde gaan bidden en vroeg welke richting Mekka ligt zodat hij de juiste kant op kon bidden. ‘Geen idee, ik bid nooit’, zei ik tegen hem, waarna ik weer naar mijn computerscherm keek. ‘Hoe kan dat nou? Je bent moslim en bidt niet?’, zei hij vervolgens. Iedereen hier heeft een oordeel over je, je moet in hun hokje passen. Je moet een goede baan hebben, trouwen, een gezin stichten.

Gay in Egypte Ahmed
Ahmed: “Mijn moeder zag me een keer uit de douche komen met een zuigzoen in mijn nek. Ze begon te schreeuwen toen ze het zag: ‘Ik wist het!’”

Mijn moeder heeft wel een miljoen keer gevraagd wanneer ik nou eindelijk ga trouwen. De laatste jaren is ze achterdochtiger geworden en heeft ze een paar keer letterlijk gevraagd of ik homo ben. Ze weet het denk ik wel, maar wil het liever niet weten, het zou haar pijn doen.

Ondanks dat ik altijd ontkennend antwoord en geen zin heb om over het onderwerp te praten, blijft ze erop terugkomen. Door mijn werk ken ik veel buitenlanders in Caïro en kom ik op veel feestjes bij mensen thuis. ‘Je spreekt altijd met buitenlanders af, zij zijn allemaal homoseksueel want daar vinden ze dat normaal’, zei mijn moeder laatst. En ze zag mij een keer uit de douche komen met een zuigzoen in mijn nek. Ze begon te schreeuwen toen ze het zag: ‘Ik wist het!’

Zo’n beetje al mijn vrienden zijn geëmigreerd naar het buitenland en hebben asiel aangevraagd. Nu heb ik bijna een studiebeurs binnen om in Engeland te studeren. Als ik straks in Engeland ben, vraag ik direct asiel aan. Maar dat is zwaar, want dan mag je een lange tijd niet naar je thuisland reizen. Wat als ik buiten Egypte ben en er iets met mijn moeder gebeurt?”

Yara

In het dagelijks leven draagt Yara geen hoofddoek. De sluier is gebruikt om haar onherkenbaar te maken.

Gay in Egypte Yara
Yara: “Niemand kijkt ervan op dat ik vrouwen over de vloer heb, het wordt juist geprezen dat ik geen mannen op bezoek heb”

“Iedereen wordt hier in hokjes geplaatst, je moet ergens in passen. Ik ben niet in een hokje te plaatsen, maar ik ga dagelijks naar buiten: dat is het teken dat ik de strijd aanga. Vaak word ik met mijn korte haar voor man aangezien en als man behandeld. Dat maakt een verschil in deze patriarchale cultuur. Ook heb ik het voordeel dat ik vrij wit ben: mensen zien mij aan als buitenlander en behandelen mij daardoor anders en accepteren meer. Dat is een enorm privilege. Als mensen zouden weten dat ik Egyptische ben, zouden ze veel sneller met een waardeoordeel komen. Net als dat ik bijvoorbeeld een auto kan betalen en daardoor niet van het overvolle openbaar vervoer afhankelijk ben. Dat ik als vrouw alleen woon, is erg ongebruikelijk hier en iedereen zal er het zijne van denken, maar het geeft mij wel de ruimte en vrijheid om mezelf te kunnen zijn. En niemand kijkt ervan op dat ik vrouwen over de vloer heb, het wordt juist geprezen dat ik geen mannen op bezoek heb.

Mijn ouders zijn erg argwanend over mijn geaardheid en we praten erover, al hebben ze niet letterlijk aan mij gevraagd of ik lesbisch ben. Wel vroegen ze of ik transgender ben. Daarop antwoordde ik genderqueer te zijn. Als ik praat in het Arabisch gebruik ik zowel de mannelijke als vrouwelijke vervoeging ‘ik wil’. Inmiddels hebben ze wel geaccepteerd dat ik bijvoorbeeld graag kleren koop op de mannenafdeling.

Ik geloof in God, het hiernamaals waar ik beoordeeld word op mijn leven en wie ik ben geweest, ik noem mezelf een moslima en probeer te bidden. Op basis van islam veroordelen mensen homoseksualiteit, maar ik heb het uitgezocht en vind dat idee onzinnig: als God mij zo gemaakt heeft, als persoon die van vrouwen houdt, waarom zou God mij dan niet accepteren?”

Omwille van de veiligheid van zowel de makers als geïnterviewden zijn namen weggelaten ofwel veranderd.

Dit artikel verscheen eerder in Winq 94, uit maart 2019.

Powered by Labrador CMS