Jasper ging op tournee met RuPaul's Drag Race-kandidaten

De Nederlandse Jasper Rischen (32) ging met de meiden van RuPaul’s Drag Race mee op tour om ze achter de schermen te filmen voor de docuserie Werq the World. “Toen ik filmde hoe een van de dames in een club stond te zoenen met een fan, werd gevraagd of ik de camera uit wilde zetten.”

Hoe ben je in Amerika terechtgekomen?
“Tien jaar geleden verhuisde ik naar New York, oorspronkelijk voor een uitwisselingsprogramma van de UvA, waar ik politicologie studeerde. Ik ging o.a. stage lopen als producent bij Erik Mouthaan van RTL Nieuws. Na m’n stage wilde ik in New York blijven en deed ik allemaal rare klussen, van foto’s maken in het nachtleven tot werken als PA voor Jake Shears van de Scissor Sisters. In die tijd kwam ik voor het eerst in aanraking met de dragscene in New York: de eerste dragqueen die ik fotografeerde was Sharon Needles. Zij had toen nét seizoen 4 van RuPaul’s Drag Race gewonnen. Uiteindelijk ben ik aan Columbia University een master gaan doen in journalistiek en documentaire/film. Ik maakte een documentaire over een queer native American die president wilde worden van zijn stam. Zo kreeg ik contact met een Navajo-filmmaker, die me later voorstelde aan Fenton Bailey, de eigenaar van World of Wonder, het bedrijf dat RuPaul’s Drag Race maakt.”

“Ze gaven me carte blanche: ga met een camera mee op tour met die queens, en zie maar wat je maakt.”

En die stuurde je meteen met de queens van Drag Race op tour?
“Nou, eerst maakte ik een webserie waarin ik 24 uur lang een queen volgde. Gia Gunn was de eerste, daarna volgden Aja en Vanessa Vanjie Mateo, die toen nét als eerste weggestuurd was bij het tiende seizoen van Drag Race. Zij was toen nog poeslief – dat is nu niet meer zo. [lacht] Dat werden drie korte documentaires, genaamd Follow Me. Ik denk dat WOW mijn stijl leuk vonden: een beetje fly-on-the-wall, rauw, geen standaard reality TV. Ze gaven me carte blanche: ga maar met een camera mee op tour met die queens, en zie maar wat je maakt. En het zou leuk zijn het zes afleveringen van tien minuten zouden kunnen worden: uiteindelijk bestond het eerste seizoen uit elf afleveringen van ongeveer een halfuur.”

Ben je toen eerst als een gek alle seizoenen van RuPaul’s Drag Race opnieuw gaan kijken?
“Sterker nog: ik had nog nooit een hele aflevering van Drag Race gezien! Dus toen ze mij die opdracht gaven dacht ik: fuck, ga ik nu als een gek binnen twee weken al die seizoenen kijken? Of ga ik er gewoon in zonder enig idee te hebben wie deze mensen precies zijn? Ik koos voor het laatste, en ik denk dat dat in mijn voordeel heeft gewerkt. Ik heb van fans gehoord dat ze de dames in Werq the World van een heel andere kant hebben gezien.”

Wist je meteen wat je ervan wilde maken?
“Nee, ik had geen idee. Het leek me leuk om per stad of land een aparte aflevering te maken, en dus ook een beetje van de steden zelf te laten zien. Het leek me supergaaf om Kim Chi op de Eiffeltoren te filmen, met Violet Chacki naar de Moulin Rouge en om andere queens mee te nemen naar de Wallen. Maar zo zit het schema van de meiden niet in elkaar, het is zó dichtgetimmerd. Ze komen ‘s ochtends aan, hebben een repetitie, daarna moeten ze eigenlijk meteen de make-up in om op tijd klaar te zijn voor de meet & greet. Dan hebben ze even een uurtje de tijd om iets te eten, en dan begint de show. Na de show is er soms even tijd voor een drankje, maar gaan ze al snel terug de tourbus in, op naar de volgende stad.

Hoe vonden de dames het zelf om mee te werken?
“Ze hadden eigenlijk geen flauw idee wat ik aan het doen was. Maar ik was met meiden op tour die echt léven voor de camera: Shangela, Alyssa Edwards, Valentina. Zij hebben niets liever dan een camera in hun gezicht. Maar ze zijn het ook gewend om héél lang gefilmd te worden, en dat je er naderhand maar twee procent van terugziet. Nu was dat het tegenovergestelde: zo’n tachtig procent van de leuke scènes zijn in de serie beland. Op het einde van de tour heb ik ze allemaal een uur lang geïnterviewd, en toen werd me duidelijk dat elke aflevering over één queen moet gaan. Zodat je ze in ‘hun’ aflevering echt leert kennen.”

Waren er dingen off-limits? Ben je weleens weggestuurd?
“De eerste keer dat ik ze allemaal ontmoette was tijdens repetities in LA. Ik mocht ze toespreken om te vertellen wat mijn plan was en heb toen gezegd: you always have the power to tell me to turn the camera off. Ik denk dat dat heel veel vertrouwen wekte. In de praktijk gebeurde het bijna nauwelijks dat iemand vroeg of ik wilde stoppen met filmen. Eén keer tijdens het eerste seizoen was ik aan het filmen in een club, en stond een van de queens met een fan te zoenen. Zij werd toen heel boos. Maar dat is naderhand allemaal weer goedgekomen.”

Heb je van de meiden uit het eerste seizoen gehoord wat ze ervan vonden?
“Ja! Shangela appte me wekelijks dat ze weer zat te kijken. Haar aflevering was de allerlaatste van het eerste seizoen. Ze vond het steeds leuker worden. Alyssa Edwards appte me: ‘I want to say THANK YOU! My Werq the World episode is FAB!’ Daarna belde ze me zelfs! Van haar had ik dat helemáál niet verwacht. Zij is echt een grande dame. Ze zou een hele week meekomen op tour, maar na drie dagen had ze het al gehad en ging ze naar huis.”

Wat kunnen we van seizoen twee verwachten?
“Seizoen twee is, behalve Detox en Aquaria een andere cast. Dit keer was het wel wat lastiger om te filmen: een aantal van de meiden op tour zijn pretty girls die graag hun eigen imago willen bepalen. Die vinden het vaak niet zo leuk als er iemand met een camera binnenkomt. Maar ach, die waren er na een paar dagen ook wel weer aan gewend. Op een gegeven moment vergeten ze ook een beetje dat de camera er is. Daarnaast slapen we met z’n allen in dezelfde bus, dus ze kennen me gewoon. Dat helpt ook.”

Wat heb je van ze geleerd?
“Hoe ongelooflijk hard ze moeten werken. Niet alleen de shows zelf, maar ook het plannen van de outfits. Als ze te vaak hetzelfde dragen, worden de fans boos. En dat de competitie voor hen niet stopt wanneer hun seizoen van Drag Race is uitgezonden. Er worden elk jaar dertien nieuwe queens de wereld in gepompt, het altijd vechten om aandacht. Dus ze moeten altijd bezig blijven. Het reizen is ook heel vermoeiend: je stapt om 9 uur ‘s ochtends uit de tourbus en om 2 uur ‘s nachts stap je er weer in. Ik had echt dagen waarop ik dacht: ik wil niet meer. Maar dan realiseerde ik: als zíj het kunnen, kan ik het ook. En gelukkig hoefde ik niet steeds úren de make-up in.”

“Toen ik met Detox een rondleiding kreeg bij Pulse in Orlando was dat heel emotioneel.”

Wat waren voor jou de echt grote highlights?
“Tijdens het eerste seizoen was Latrice Royale’s bagage niet aangekomen in Stockholm. Dat was zo heftig. Mooi om te zien hoe ze daar mee omging. Eerst was ze heel boos, maar toen werd ze heel praktisch: kan ik in Stockholm iets vinden wat ik kan dragen tijdens de show? Nee, want iedereen is daar wit en dun. Toen heeft ze als verrassing tijdens de finale een nummer ‘out of drag’ gedaan. Dat was zo’n triomfantelijk moment.
In seizoen twee zitten heel veel toffe momenten, maar het mooiste vond ik toch wel toen ik met Detox naar Pulse in Orlando ging. Zij komt oorspronkelijk uit Orlando, en haar carrière is ooit gestart in Pulse. Ze was bevriend met de eigenaar en we kregen buiten een rondleiding, waar nu een monument is gebouwd voor de schietpartij op 12 juni 2016. Dat was voor haar heel emotioneel.”

Wat ga je hierna doen?
“Ik ben eigenlijk van plan om weer een tijdje terug naar Nederland te komen, zodra dat weer kan. Tot die tijd zijn we digitale versies van de Werq the World tour aan het plannen, omdat vanwege corona de échte tournee momenteel stilligt. We gaan binnenkort in heel grote villa filmen met de meiden, zodat elke queen in een andere kamer haar nummer kan doen. Dat wordt heel tof. En hierna? Ik wil graag de balans opmaken, en bekijken wat ik nog meer kan doen. Ik vind het heel leuk om behind the scenes te filmen, maar dat kan natuurlijk ook voor heel veel ándere artiesten. Dus ik wil graag verkennen wat daar mogelijk is.”

Het tweede seizoen van Werq the World is vanaf dinsdag 2 juni te zien op WOW Presents Plus.