Interview

Boris Dittrich: “Ik creëer personages die ik als jonge homo miste”

Boris Dittrich over 'Terug naar Tarvod'

Martijn Kamphorst

27 jun 2020

Leestijd: < 1 min

Vlak voor zijn terugkeer naar de politiek schreef Boris Dittrich zijn eerste literaire roman. Een zeer persoonlijke, al laat hij de grens tussen feit en fictie fijntjes in het midden. “Ik heb getwijfeld hoe expliciet ik kon zijn, gezien mijn plek in de Eerste Kamer.”

Dittrich maakte de laatste jaren furore met thrillers als W.O.L.F. en Halszaak, maar schreef met Terug naar Tarvod een verhaal dat bij vlagen eerder doet denken aan André Acimans Call Me By Your Name.

We volgen Sophie Lohman, een ambtenaar van het Rijksvastgoedbedrijf, wier werk het is nabestaanden op te sporen bij onbeheerde nalatenschappen: erfenissen die aan niemand zijn nagelaten en door niemand worden opgeëist. Zij komt in aanraking met de memoires van oud-rechter Roman Ronnes, waarin hij terugblikt op de zomer dat hij vrijwillig werkte in een kibboets en zijn eerste grote liefde ontmoette. Een man, welteverstaan. Omdat Ronnes onder vage omstandigheden is komen te overlijden, reist Lohman uiteindelijk af naar Israël om zijn doodsoorzaak te achterhalen.

De oplettende lezer constateert dat er, afgezien van zijn overlijden, aardig wat parallellen bestaan tussen de levens van Ronnes en zijn geestelijk vader. Zo was ook Dittrich lange tijd rechter en is hij al sinds 1982 samen met Jehoshua Rozenman, zijn Nederlands-Israëlische man, aan wie hij dit boek heeft opgedragen. Toch laat Dittrich er geen twijfel over bestaan: “Dit hele verhaal is fictie,” zegt hij resoluut. Maar dan, met een lichte grijns, “al bevat het veel elementen die ik zelf heb meegemaakt”.

“Ik put voor dit boek veel uit eigen herinneringen. Die zijn per definitie vrij onbetrouwbaar”

Hoe zag je research voor dit boek eruit? Heb je zelf in een kibboets gewerkt?
“Ja, toen ik een jaar of 21 was. Ik put voor dit boek veel uit eigen herinneringen. Soms zet ik die extra aan, op andere momenten laat ik juist dingen weg. Herinneringen zijn natuurlijk per definitie vrij onbetrouwbaar, maar omdat mijn man uit Israël komt, komen we er nog regelmatig, waardoor ze in dit geval nooit helemaal zijn weggezakt. Het maakte het schrijven van dit boek zeer persoonlijk. Ik vind het als schrijver wel lastig om aan te geven welk deel fictie is. Ik wil dat mensen het verhaal op zijn eigen merites beoordelen.”

In hoeverre heb je je man betrokken bij het schrijfproces?
“Hij heeft het pas gelezen toen de eerste drukproef af was – hij is beeldend kunstenaar en niet zo’n fervent lezer. Daarna heb ik wel nog een en ander aangepast. Zo had ik onze straat verwerkt in het verhaal. Dat leek mij leuk, maar hij wilde het niet hebben. ‘Straks staan er hier allemaal lezers voor de deur’, zei hij.”

Waarom denk je dat hij liever niet te veel van jullie persoonlijke leven terugziet in jouw werk?
“Hij voelt zich daar minder prettig bij. Terwijl het voor mij juist heel belangrijk was om binnen de fictie het verhaal naar me toe te halen. Ik moet denken aan mijn ouders, die het lastig vonden wanneer ik publiekelijk schreef over mijn lastige coming-out. Ze wilden niet dat ik de vuile was buiten hing, maar ik had het nodig om erover te vertellen. Ik heb er veel last van gehad. Ik moest echt iets bevechten. Toen ik ze vertelde dat ik homo ben, werd ik weggestuurd en ik verloor het contact met bepaalde vrienden. Ik wilde dat zo eerlijk mogelijk optekenen, zonder hen te kwetsen, omdat ik mensen niet de illusie wil voorhouden dat ik een zorgeloos leven achter de rug heb.”

Sommige wijsheid komt voort uit pijn.
“Precies. Tim Cook, CEO van Apple, schreef daar iets moois over in zijn coming-outbrief. Hij zei dat de pijn en eenzaamheid die hij als homo ervoer, hem een sterker, beter mens hebben gemaakt. Hij stelde dat hij zich daardoor beter kan vereenzelvigen met anderen die gediscrimineerd worden. Dat herken ik heel erg. Ik vind het dan ook teleurstellend wanneer ik LHBTQ’s ontmoet bij wie die antenne lijkt te ontbreken.”

“Dit boek voerde me terug naar onzekerheden die ik voelde als jonge homo””

Dit is je eerste literaire roman. Viel het schrijven daarvan je mee of tegen, ten opzichte van je misdaadromans?
“Het was vooral anders, omdat er meer gevoel bij kwam kijken. Het voerde me terug naar onzekerheden die ik zelf voelde als jonge homo. Mijn coming-out was echt in een andere tijd. Ik werkte bij een groot advocatenkantoor in Amsterdam en dacht heel lang dat ik daar de enige homo was. Dat bleek achteraf natuurlijk niet zo te zijn.”

Het verhaal deed me op momenten denken aan Call Me By Your Name, zeker in de vrijscènes.
“Over die scènes twijfelde ik soms wel. Ik wilde niet te expliciet worden, maar het ook niet te braaf maken.”

Speelde daarbij in je achterhoofd mee dat je Eerste Kamerlid bent?
“Dat voel je goed aan. Ik vroeg me af: wie gaan dit allemaal lezen en hoe duidelijk is de grens tussen feit en fictie voor de lezer? Daarom vind ik het lastig om vragen daarover concreet te beantwoorden.” Hij lacht even. “Ik hou dat, zoals je hebt gemerkt, liever in het midden.”

Je zei ooit in een interview in elk boek een queer persoon in een stevige positie te verwerken om een stereotype weergave van LHBTQs tegen te gaan. Ook nu weer.
“Dat blijft voor mij belangrijk, al is er de laatste decennia veel verbetering in gekomen. Call Me By Your Name is daar een goed voorbeeld van. Ik creëer graag personages die ik als jonge homo miste. Vaak waren homoseksuele personages verslaafd, depressief, suïcidaal of zelfs een massamoordenaar. Het was geen rooskleurig beeld. Een belangrijke levensmotivatie van mij is om te laten zien dat je als homo gelukkig en gezond kunt zijn en solidair met anderen.”

Wat heeft het schrijven van dit boek je gebracht?
“Het heeft voor mij een deur geopend. De jurist in mij werkt graag heel plotgedreven. Ik dacht dat alleen kon in thrillers, maar het blijkt ook prima te werken bij een literaire roman. Mijn volgende boek wordt dus niet automatisch weer een thriller.”