“We hoeven niet te vechten, we hoeven ons enkel terug te trekken”

Vrijheid is het grootste goed, beseft columnist Pim Nugteren zich meer dan ooit tevoren. "Elke dag brengt meer onzekerheid dan de vorige."

Mijn oma was nog maar een tiener toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Zij maakte alles bewust mee. Hoe het leven abrupt tot stilstand kwam, hoe alle dagelijkse houvast plots wegviel. Als vanzelfsprekend over straat huppelen werd van het ene op het andere moment een onmogelijkheid.

Vrijheid. Iets waar we eens per jaar op 5 mei goed bij stilstaan. Steeds meer mensen menen dat we de Dodenherdenking de dag ervoor moeten afschaffen. “Het is niet meer van deze tijd,” zeggen die stemmen, “de huidige generatie heeft er niets mee.” Ik kom sinds ik in Amsterdam woon elk jaar op 4 mei naar de Dam om stil te staan bij al die mensen die hun leven hebben gelaten voor onze vrijheid. Dit jaar kon dat niet. En hoewel mei alweer even achter ons ligt en het tij toen juist leek te keren, denk ik nu weer terug aan dat moment.

“Op mijn zeventiende kwam ik uit de kast – ook bij mijn lieve oma”

Elke nieuwe dag brengt meer onzekerheid dan de vorige. Wat al die jaren vanzelfsprekend was, is dat ineens niet meer. We ervaren meer angst, kunnen niet meer naar een restaurant, café, theater, festival op popconcert. En wie daar zijn brood mee verdiende, heeft dat nu dus soms nauwelijks op de plank. Onze vrijheid wordt ingeperkt. Afgenomen. Iets waar ik mij tot voor kort, in tegenstelling tot mijn oma, niets bij voor had kunnen stellen.

Op mijn zeventiende kwam ik uit de kast bij mijn ouders en familie – ja, ook bij mijn lieve oma – en op mijn achttiende verjaardag beloofde ik mezelf plechtig dat ik mezelf nergens en voor niemand op deze aarde meer anders voor zou doen. Ik koos te leven in vrijheid. De vrijheid om te zijn wie ik ben. Een vrijheid waar ik een zekere trots in vond, waar een flinke strijd aan vooraf was gegaan. Die vrijheid werd een onderdeel van mij.

“Deze pandemie is niet te vergelijken met de Tweede Wereldoorlog”

Hoe lastig deze tijd ook is, díé vrijheid heb ik nog steeds. De pandemie is in die zin niet te vergelijken met de Tweede Wereldoorlog. Mensen sterven niet door bewust toedoen van anderen. De vijand is geen mens van vlees en bloed, maar een onzichtbaar virus. We hoeven niet te vechten, we hoeven ons enkel terug te trekken. De vrijheid in onszelf leeft nog altijd voort.

Mijn oma werd dit jaar 97 en vertoeft in een verzorgingshuis waar ze geniet van muziek uit haar jeugd en waar er stamppot te over is. De pandemie en beperkingen van vrijheid gaan volledig langs haar heen. Ikzelf begrijp nu meer dan ooit tevoren, meer nog dan toen ik op mijn achttiende die belofte aan mezelf maakte: vrijheid is het grootste goed.

Meer lezen? Hier vind je alle columns van Pim Nugteren.

Foto: © Peter van der Wal