Dicktatorship: Italiaans machismo door de ogen van een hip homostel

In hun documentaire Dicktatorship analyseren Gustav Hofer en Luca Ragazzi – een homoseksueel stel – of Italië nog altijd kampt met een ongezonde dosis machismo. Het resultaat bevat helaas veel gemiste kansen, aldus filmjournalist Nico van den Berg.

Nu alle Hollywood-blockbusters naar volgend jaar zijn verschoven, moeten bioscopen creatiever zijn om hun zalen te vullen. Een manier om dit te doen is het vertonen van documentaires, waar we de laatste maanden dan ook een stroom van in de filmtheaters hebben gezien. In plaats van de nieuwe Bond of Marvel krijgen we nu docu's over Greta Thunberg of Dick Maas voorgeschoteld.

Momenteel is Dicktatorship te zien. Deze flauwe woordspeling lijkt eerder de titel van een ruige pornofilm dan van een sociaal onderzoek naar het testosterongehalte van de Italiaanse man anno nu. Toch is dat het doel van de twee makers. Via een roadtrip door Italië ontmoeten ze wetenschappers die hun zegje willen doen over gendergelijkheid, spreken ze scholieren die later hun zoontje niet met een pop willen zien spelen en eindigen ze bij een transgender kapper. Is Italië nog steeds het land van de 'latin lovers' met een hetero uitstraling? Is er iets veranderd aan het genderdenken in dit katholieke land sinds koppels van gelijk geslacht er een geregistreerd partnerschap kunnen aangaan?

De rode draad in de film zijn de meningsverschillen tussen de twee mannen over wat mannelijkheid voor henzelf betekent. Dat komt vaak wat gespeeld over, maar ze hiermee willen aantonen dat óók een gay koppel een kibbelend getrouwd echtpaar kan zijn, dan is deze opzet meer dan geslaagd. Zo wil Ragazzi best met Hofer trouwen, maar dan moet hij wel zijn machogedrag opgeven. Het lijkt wat dik aangezet, maar laat tegelijk goed zien dat progressief denken niets te maken heeft met je seksuele voorkeur. Ook in de lhbtq-gemeenschap zijn zowel huismussen als kinky uitspattingen te vinden.

De twee makers van Dicktatorship brengen bewust een breed palet aan mensen en meningen in beeld. Van traditioneel tot vooruitstrevend, van haantjesgedrag tot slachtoffers van huiselijk geweld. Daarin schuilt meteen de zwakte van de film; elk gesprek blijft aan de oppervlakte. Nergens wordt echt doorgevraagd. Het is interessant dat Hofer en Ragazzi een grote Italiaanse mannelijke pornoster interviewen, maar verder dan wat flauwe grapjes komt het niet. En hun verbazing als ze op een Fallusfestival rondlopen, waar een groep mensen een gigantische stijve neppenis aanbidt, is van een preutsheid die wat misplaatst aanvoelt in een film over machismo.

Maar goed, misschien is het een Italiaanse karaktertrek. Tijdens het Fallusfestival mogen mannen ook een sexy striptease doen, maar de onderbroek mag daarbij niet uit. Blijkbaar is machogedrag voor 'latin lovers' direct verbonden aan een enorme schaamte over hun eigen fallus. Juist deze paradox wordt nergens goed benoemd of uitgelegd. De regisseurs komen niet verder dan opmerkingen als: "Homofobie gaat altijd samen met vrouwenhaat", "#MeToo is een collectieve psychose" en "Wij mannen moeten veranderen".

“Seksuele verlangens laten zich niet wegdrukken in een politiek-correcte context”

Wat de twee makers ook laten liggen, is wat het begrip mannelijkheid binnen de gayscene betekent. Wel wordt er genoeg gezegd over mannelijk en vrouwelijk gedrag binnen een heterosituatie. Niet alleen over kleding en speelgoed, maar ook over het feit dat mannen vaker met dingen wegkomen dan vrouwen, of dat sterke mannen graag onderdanige vrouwen hebben.

Veel interessanter is nu juist om te kijken hoe er binnen de gayscene met vrouwelijk versus mannelijk, en met dominant versus onderdanig wordt gespeeld. Hier gaat het om het gelijke geslacht, maar is het doel niet volledige gelijkschakeling van karakters, maar het spelen met macht en lust door gebruik te maken van uitvergrote genderclichés. Seksuele verlangens laten zich immers niet wegdrukken in een politiek-correcte context. Zolang je er allebei van kunt genieten uiteraard. Het moet een spel blijven, geen echte dictatuur.

“Na decennia openlijk seksisme blijkt dat de roep om een sterke man nog steeds groot is”

Wat de documentaire wel sterk maakt, zijn de terloopse observaties. Onder anderen van de transgender kapper, die met een paar woorden weet te ontroeren. En het toenemende besef dat machismo aan een comeback bezig is. Kijk naar de opkomst van sterke mannen als Trump en Erdogan en Berlusconi. Na decennia openlijk seksisme van die laatste blijkt uit opiniepeilingen dat de roep om een sterke man nog steeds groot is. Ook in Nederland hoef je maar om je heen te kijken en de openlijke vrouwenhaat en homofobie dient zich op een presenteerblaadje aan. Misschien moet dat wel de belangrijkste boodschap van Dicktatorship zijn: als je niet oplet, glij je als samenleving zo weer terug in primitief machogedrag, ook in een zogenaamd progressieve samenleving als de onze.