Homoseksuele verzetsheld geëerd met tijdelijk monument: een schuimgebakje

Kunstenaar en verzetsstrijder Willem Arondéus zorgde er in 1943 voor dat de persoonsgegevens van 70.000 Joden werden vernietigd. Sarah van Sonsbeeck eert hem met een tijdelijk monument, dat verkrijgbaar is bij De Balie in Amsterdam: een extravagante Hollandse schuimtaart.

Schrijver en kunstenaar Willem Arondéus was openlijk homoseksueel. Hij pleegde 78 jaar geleden samen met elf anderen een aanslag op het bevolkingsregister, waardoor de persoonsgegevens van 70.000 Joden werden vernietigd. Arondéus werd gepakt en opgesloten in het Huis van Bewaring aan het Kleine-Gartmanplantsoen, tegenwoordig De Balie. Op 1 juli 1943 werd hij geëxecuteerd.

Schuimtaart

Kunstenaar Sarah van Sonsbeeck eert Arondéus nu met een tijdelijk monument. Ze koos er bewust voor om geen beeld of penning te maken, maar een schuimtaart. Daar is een speciale reden voor, want die schuimtaart speelt een belangrijke rol in de biografie van Arondéus. De laatste nacht voor hun executie mochten de gevangenen samen doorbrengen en voedsel van buiten ontvangen. Arondéus bestelde een Hollandse schuimtaart, die ze met z’n allen in een uitgelaten stemming soldaat maakten.

Oorlogsverleden

Van Sonsbeeck kwam dit verhaal op het spoor nadat ze reageerde op een oproep van De Balie om een kunstwerk voor 4 en 5 mei te ontwerpen. Hoewel ze niet won, was haar interesse gewekt voor het oorlogsverleden van het debatcentrum. In de oorlog werd het gebouw gebruikt voor verhoor en veroordeling van gevangenen. Ook Anne Frank en haar familie hebben hier gezeten.

Aan Het Parool vertelt Van Sonsbeeck over haar tijdelijke, eetbare monument: “Ik heb lang over gedacht of ik het wel kon maken. Maar Arondéus was een kunstenaar en wel in voor humor, ook van de wrange soort. En ik denk dat we toe zijn aan andere vormen van herdenken. Een monument kan ook tijdelijk zijn en opgegeten worden.”

Roze driehoek

De Willem Arondéus Schuimtaart staat vanaf vandaag op de menukaart van De Balie. Het taartje is ook af te halen in een kartonnen doosje met daarop een QR-code die toegang geeft tot het levensverhaal van Arondéus. De taart is gemaakt in de vorm van een roze driehoek, die verwijst naar het nazisymbool voor homoseksuelen, dat later door de lhbtq-gemeenschap is geadopteerd als geuzenteken.

Van Sonsbeeck vertelt: “Het is een extravagant taartje, feestelijk en bijna schreeuwerig. Maar het past bij Arondéus, die vlak voor zijn executie tegen zijn advocaat zei: ‘zeg de mensen dat homoseksuelen niet per definitie zwakkelingen zijn’.”