Recensie
In het pijnlijk actuele ‘Cowboys’ wil Joe simpelweg zijn wie hij is
“Deze film houdt kijkers een spiegel voor”
In de film ‘Cowboys’ volgen we het verhaal van Joe, wiens moeder weigert hem als jongen te zien. Zijn progressievere vader besluit daarop met Joe de wildernis in te trekken. “Zelden komen trans kinderen aan bod in Amerikaanse films en al helemaal niet zo oprecht als hier.”
Soms raken film en werkelijkheid elkaar op een bijzondere manier. Afgelopen week werd de 14-jarige Amstelveense Frédérique door leeftijdsgenoten in elkaar geslagen. Dat gebeurde nadat ze hun vraag of zij een meisje of een jongen was beantwoordde met: “Ik ben wie ik ben en jij mag zijn wie je wil zijn.”
In de film Cowboys, die sinds deze week in de Nederlandse bioscopen draait, volgen we een tiener die van zijn moeder niet mag zijn wie hij wil zijn. Zij blijft haar zoon tegen zijn wil als dochter behandelen. De situatie en achtergrond zijn totaal verschillend, maar de overeenkomst in wilskracht en lef van de tiener in Cowboys en die in de Amstelveense speeltuin is indrukwekkend.
Cowboys gaat over de 11-jarige Joe, kind van de wat onbehouwen maar gevoelige Troy en de conservatieve Sally. Zij ziet Joe (een indrukwekkende Sasha Knight) nog altijd als haar dochter Josie, de naam die ze haar kind gaf bij de geboorte. Maar Joe identificeert zich niet als meisje, noch met de naam Josie. Hij verkiest cowboykleren en een speelgoedpistool boven jurkjes en poppen.
Na zijn scheiding van Sally ziet Troy zijn zoon nog maar zelden. De twee leven op voet van oorlog met elkaar. Sally probeert Joe zo veel mogelijk weg te houden bij haar ex-man, omdat ze het gevoel heeft dat hij hun kind indoctrineert. Ze merkt echter dat Joe desondanks veel meer naar haar ex toetrekt. Van hem krijgt haar kind immers wél de ruimte als jongen door het leven te gaan. De bom barst wanneer Joe en Troy het plan opvatten samen de wildernis van Montana in te trekken, als echte cowboys. Sally verbiedt het, maar wanneer Joe toch van huis weet te ontsnappen en de droomtrip met zijn vader begint, schakelt Sally de politie in. Die opent, op basis van een verzonnen kidnapverhaal, meteen een klopjacht op Troy. Tot een gevoelige inspecteur langzaam doorkrijgt in wat voor benauwende omgeving Joe opgroeit.
Transgender kinderen komen niet vaak aan bod in Amerikaanse films, en al helemaal niet op de gevoelige en oprechte manier waarop regisseur Anna Kerrigan – tevens verantwoordelijk voor het sterke scenario – het heeft aangepakt. Het politieke klimaat in de Verenigde Staten is momenteel zo verziekt en gepolariseerd, dat zelfs lhbtq-rechten een speelbal zijn geworden, vooral van rechtse Republikeinse politici. Even leek de gay- en transgemeenschap opgelucht adem te halen toen Biden tot nieuwe president werd verkozen; hij schafte meteen een aantal transfobe maatregelen af. Maar daar staat tegenover dat een aantal staten, waaronder Florida en Montana, recent wetten aannamen die transgender studenten verbieden aan sportwedstrijden mee te doen. In Montana wordt het straks ook strafbaar voor artsen om jonge trans personen medische hulp te geven.
“De film is geen politiek pamflet, al zou de regisseur daar alle reden toe hebben”
Het conservatieve Montana is ook de staat waar Cowboys zich afspeelt. Maar de kracht van de film is dat Anne Kerrigan er geen politiek pamflet van heeft gemaakt – al zou zij daar alle reden toe hebben. In plaats daarvan is haar film een intiem gezinsportret geworden dat laat zien hoe star sommige volwassenen vasthouden aan een ideaalbeeld van hun kind. Maar Kerrigan schetst ook een uitweg en ruimte voor begrip en inkeer. Ze weigert zich in haar film mee te laten slepen door het pessimisme dat je kan overvallen wanneer je de Amerikaanse politiek in sommige staten volgt.
Cowboys is een film die hoop geeft, al komt dat optimisme pas helemaal aan het eind bovendrijven. Maar de film werkt ook als spiegel voor je eigen vooroordelen. Want wat is nu precies ‘vrouwelijk’ en ‘mannelijk’? Wat is aangeleerd en wat is biologisch bepaald? Als mensen hebben we de neiging een chaotische wereld overzichtelijk te willen indelen, maar het gaat mis wanneer we daarbij mensen die niet voldoen aan de norm proberen weg te zetten. Zowel Frédérique als Joe moeten kunnen zijn wie ze willen zijn. Laat dat een duidelijke boodschap zijn voor iedereen die nog geen oog voor hen hebben.
