Dit zijn de queer superhelden van Marvel en DC

Bij comic-uitgevers Marvel en DC komen queer superhelden de laatste decennia langzaam maar zeker uit de kast, zo is Superman biseksueel in de nieuwste versie. 

Gespierde mannen in nietsverhullende, strakke pakken die worstelen met hun identiteit. Dat is in de kern van wat een superheld beweegt, dus wekt het weinig verbazing dat er altijd een ‘homosensuele’ ondertoon voelbaar is in dit genre comics. In de film-franchise van Marvel zal die ondertoon volgend jaar voor het eerst helemaal voluit gaan in Eternals, de film waarin de eerste ‘homozoen’ is aangekondigd: die van het personage Phastos en zijn echtgenoot. Ook gaan er geruchten over een gay romance rond de vrouwelijke strijder Valkyrie in Thor: Love and Thunder. Het idee om gay personages prominent in beeld te brengen is iets van de laatste jaren, zeker als je kijkt naar de grote blockbusters. Maar als je goed kijkt, zie je dat queer karakters altijd al een rol hebben gespeeld in superheldenfilms.

Lesbische utopie

Een van de oudste en bekendste voorbeelden is Wonder Woman. Schrijver en psycholoog William Moulton Marston vond niet alleen de leugendetector uit, hij stond in 1941 ook aan de wieg van dit personage. Hij maakte er een feministe avant la lettre van. De wereld van Wonder Woman was geïnspireerd op zijn eigen polyamoreuze relatie met zijn vrouw Elizabeth Holloway en hun gezamenlijke vrouwelijke liefdespartner Olive Byrne. Die laatste werkte mee aan de eerste scenario’s voor Wonder Woman. De armbanden die Olive droeg als uiting van haar relatie met William en Elizabeth, werden een belangrijk kenmerk van het iconische kostuum van Wonder Woman. Nadat William overleed, besloten Elizabeth en Olive de kinderen samen op te voeden. In de comics groeide Wonder Woman op in een samenleving die volledig uit vrouwen bestond, wat je kunt beschouwen als een lesbische utopie. Dat Wonder Woman biseksueel was, bevestigden de schrijvers Greg Rucka en Grant Morrison pas jaren later, in 2016. Dit mocht misschien een schok zijn voor sommige stripfans; het zat vanaf het begin in het DNA van dit personage.

(V)leermuis

Door naar Gotham, waar de persoonlijke relatie tussen Batman en zijn hulpje Robin al jaren tot speculaties leidt. Want menigeen trekt zijn wenkbrauwen op bij het feit dat miljonair Bruce Wayne (het alter ego van Batman) de knappe, wilde, acrobatische circusjongen Dick (!) Grayson in zijn landhuis laat wonen zodat die kan trainen in zijn ondergrondse sportschool. Er zijn scènes bekend waarin Dick wakker wordt naast Bruce en het kwam regelmatig voor dat de jongeman zich jaloers uitliet als vrouwen te dicht in de buurt kwamen van zijn beschermheer. De relatie tussen Batman en Robin bleef niet onopgemerkt door psycholoog en paniekzaaier Fredric Wertham. In 1954 schreef hij het boek Seduction of the Innocent, waarin hij stripboeken de schuld gaf van zo’n beetje alle ellende die de Amerikaanse jeugd over zich afriep. Dit leidde uiteindelijk tot openbare stripverbrandingen in heel Amerika en het Verenigd Koninkrijk. Hij schreef onder meer: “Het verhaal van Batman kan homoseksuele fantasieën aanwakkeren bij kinderen – fantasieën waarvan ze zich misschien niet eens bewust zijn.”

In 1966 verschenen Batman en Robin voor het eerst op tv. De serie werd een wereldwijd succes, en wat is blijven hangen is de campy interpretatie van hun onderlinge verhouding. De Britse schrijver Warren Ellis liet zich inspireren door Batman toen hij in 1998 het personage Midnighter creëerde voor stripconglomeraat Wildstorm. Midnighter was een ietwat sombere, in leer gehulde burgerwacht. Hij was homo, en romantisch gelinkt aan Apollo, een onkwetsbare weldoener die sneller was dan een sloopkogel. Een soort Batman en Superman dus eigenlijk… De ironie wil dat comic-imperium DC zowel Batman als Superman later heeft gekocht, waardoor ze nu allemaal in hetzelfde universum wonen. Door de jaren heen zijn ze altijd populair gebleven en kregen ze zelfs hun eigen serie.

“In 80 jaar stripboeken, is niemand op het idee gekomen de superheld van kleur te maken"

Smaakloze representatie

De biseksuele stripauteur Steve Orlando, die veel verhalen over Midnighter schreef, maar ook verhalen over Wonder Woman en Batman, beaamt dat Batman een grote impact op hem heeft gehad. “In mijn jeugd maakte ik kennis met de verhalen van Midnighter. Hij liet me zien dat ik mezelf kon zijn en niet per se in een hokje hoefde te passen als het aankwam op mijn identiteit”, vertelt Orlando, wiens graphic novel Kill a Man net is verschenen naast zijn doorlopende maandelijkse serie Commanders in Crisis. “Midnighter was een groot voorbeeld voor mij: dit was iemand die niet alleen van zijn Apollo hield, maar zich ook door niemand uit het veld liet slaan en daar gewoon voor uit kwam.”

Midnighter was bij lange na niet de eerste openlijk homoseksuele superheld van een belangrijke Amerikaanse uitgever. Die eer gaat naar Extraño, een Peruviaanse goochelaar die al in 1988 opdook in de verhalen van The New Guardians. Vanwege het clichématige stereotiepe karakter van Extraño kreeg DC destijds veel kritiek. Dat hij aan zijn einde kwam nadat hij werd gebeten door een vampier met hiv – de ‘HemoGoblin’, getuigde van slechte smaak en het was duidelijk dat DC niet wist hoe ze moesten – of wilden - omgaan met een homoseksueel personage. De wederopstanding van Extraño volgde in 2016, toen Steve Orlando aan Midnighter en Apollo werkte.

Orlando’s versie was minder femme, meer een vaderlijk type. “De originele Extraño was slecht doordacht, al zat daar niets kwaads achter”, zegt Orlando. “later voerde Marvel een homoseksueel personage op met de naam Freedom Ring. Die werd vermoord met een speer in zijn reet! Ik weet niet wat erger is. Extraño was het eerste homoseksuele personage in een boek van de ‘big two’, DC en Marvel. Ik wilde hem herpositioneren op een manier die realistisch aanvoelde. Ik heb hem minder flamboyant gemaakt. Maar toen waren er weer mensen die zeiden: ‘Sommige queers zijn nu eenmaal zo flamboyant’. Die mensen hebben honderd procent gelijk, er is niet per se iets mis met de wijze waarop Extraño in de jaren tachtig werd geportretteerd. De homogemeenschap moet zich realiseren dat flamboyance en vrouwelijkheid niet minderwaardig zijn aan mannelijkheid, dat is bullshit. Als je jezelf zo wilt kleden als Extraño en jezelf graag ‘tante’ laat noemen, ga je gang. Misschien is dat zelfs dapperder dan jezelf zo hetero mogelijk voor te doen.” Zelf was Orlando meer gecharmeerd van een personage als Midnighter. “Die was tegelijkertijd queer en een valse, sarcastische slechterik. Net als ik op de middelbare school.”

Van shock naar salonfähig

Het eerste gay personage van Marvel was Northstar. Hij werd al bedacht in 1979, maar verscheen pas in 1992, waarmee hij het ‘geen homo’s in het Marvel-universum’-beleid van Jim Shooter doorbrak. Shooter was in de jaren tachtig hoofdredacteur bij Marvel en verbood zijn schrijvers uitdrukkelijk om homokarakters te bedenken, al zouden ze dat misschien best hebben gewild. Northstars moeder was een elf, dus hij was een halfbloed fairy, wat al een indicatie was. In 2012 was hij de eerste gay superheld die trouwde met een man in een mainstream superheldenstripboek.

Na Northstar volgden andere lbhtq superhelden, onder wie de immens populaire Deadpool en Mystique, die schitteren in de Marvel-films. Bij de Young Avengers vormen Hulking en Wiccan sinds 2005 een stel dat muscles en magic met elkaar verbindt. Ze gaven elkaar zelfs onlangs het ja-woord. Een keerpunt in de geschiedenis van homoseksuele superhelden was de nieuwste incarnatie van Batwoman in 2006. In de wekelijkse stripserie 52 verscheen zij als de lesbische erfgename Kate Kane. Waar bij personages als Apollo en Midnighter weliswaar homoseksuele stereotyperingen werden vermeden, draaide het bij die twee om het fundamentele shockeffect dat draaide om het idee: wat als Superman en Batman homo waren? Bij Batwoman was dat anders: hier was gewoon een geweldig hoofdpersonage te zien dat toevallig lesbisch was. Dit was ook te zien in de tv-serie die daarop volgde, waarin Batwoman werd gespeeld door de genderfluïde acteur Ruby Rose. Zij werd na een seizoen vervangen door Javicia Leslie,
een vrouw van kleur die zich identificeert als biseksueel.

DC is zich blijven inzetten voor queer-personages en bracht onlangs de young adult graphic novel You Brought Me the Ocean uit. Schrijver Alex Sanchez en kunstenaar Julie Maroh vertellen hierin het gevoelige coming-outverhaal van tiener Jackson Hyde – die toevallig superheld Aqualad is. “We moeten zorgen voor diversiteit in de verhalen die we vertellen”, zegt Orlando. “Dat geldt voor elke gemarginaliseerde gemeenschap. Echte ijkpunten zijn er nog niet voor mensen die queer, zwart en/of Latinx zijn. Maar we zijn op de goede weg. De programma’s van DC lopen voorop met hun diverse personages. Er was een DC-tv-serie voor nodig om te laten zien dat een hoofdpersonage zwart kan zijn. In tachtig jaar stripboeken maken is niemand daar op het idee gekomen, maar nu gebeurt het eindelijk op tv. Er zijn nu meerdere personages van kleur te zien in één tv-serie. Dat geldt ook voor personages die queer, biseksueel of gay zijn.”

Televisie heeft een goede staat van dienst als het gaat om diversiteit. Neem bijvoorbeeld de zoen van Russel Tovey en Wentworth Miller in The Flash. Het was niet alleen de eerste zoen van twee mannelijke superhelden op een groot Amerikaans tv-netwerk, de personages werden ook gespeeld door homoseksuele acteurs. Een gerenommeerde homoseksuele acteur als Matt Bomer speelt in Doom Patrol het
gay personage Larry Trainor alias Negative Man. In de serie Supergirl is Nia Nal de eerste transgender superheld. Ze wordt gespeeld door transgender acteur en activist Nicole Maines.

“Diversiteit is belangrijk omdat dit ons toekomstige lezerspubliek is”, besluit Orlando. “Onze verhalen moeten lijken op die van mensen uit de werkelijke wereld, die nu eenmaal divers is. Er is dus nog een hoop werk aan de winkel.”