“Als je alleen maar boeken zou lezen over je eigen leefwereld, dan zou het maar saai zijn”

Samen met lezerscommunity Hebban.nl organiseert Winq de Regenboog 100, een verkiezing van de honderd mooiste regenboogboeken aller tijden. Hebban interviewde Winq-redactiechef Martijn Kamphorst over de samenwerking en het belang van queer (kinder)boeken.

Toen Martijn Kamphorst opgroeide bestonden er misschien niet eens honderd regenboogboeken. Gelukkig zijn de tijden veranderd en gaat het de goede kant op met de representatie van lhbtiq+ personen in de literatuur. De chef redactie van Winq sprak met Hebban.nl over de samenwerking voor de Regenboog 100, over de betekenis van literatuur voor queer mensen en over zijn eigen leesliefde.

Hoe is de samenwerking met Hebban.nl voor de Regenboog 100 tot stand gekomen?
"We zijn door Hebban.nl benaderd voor deze samenwerking. De belangrijkste vraag was of we de groslijst van vorig jaar konden aanvullen, zodat geen belangrijke titels over het hoofd gezien zouden worden. In elke editie van Winq bespreken we regenboogboeken. Als je al die titels van de afgelopen zeventien jaar opsomt, ontstaat een mooie bloemlezing. Samen met Hebban.nl hebben we ervoor gezorgd dat er zoveel mogelijk mooie regenboogboeken van alle tijden op de lijst staan."

Welke boeken horen er volgens jou sowieso in de Regenboog 100?
"Voor mij is het heel belangrijk dat er kinder- en jeugdboeken met een regenboogthema in de lijst staan. Zo’n boek is fantastisch om cadeau te doen aan kinderen of jonge ouders, omdat ze niet zo snel automatisch bij iedereen op de boekenplank belanden. Gelukkig is er tegenwoordig heel veel geschreven waar queer jongeren zich in kunnen herkennen. Er verschijnen steeds meer boeken, films en series waarin lhbtiq+ personages voorkomen, zonder dat daar onnodig nadruk op wordt gelegd of dat hun verhalen geproblematiseerd worden. Het verhaal van queer mensen is zoveel breder dan alleen het stukje ellende dat sommigen aan het begin van hun zoektocht naar hun identiteit ervaren.
Toen ik op school zat, ik ben nu 32, was er nog niet zoveel keuze. Ik las heel erg veel, ik deed vaak mee aan voorleeswedstrijden, maar er was niet veel waarin ik mezelf herkende. Gelukkig zat op een gegeven moment het boek De dagen van de bluegrassliefde van Edward van de Vendel in het pakket Lijsters. Dat was fantastisch, omdat ik zo als zoekende jongere een queer boek kon lezen zonder meteen het gevoel te hebben dat ik mezelf daarmee outte."

“Ik zou ervoor pleiten om standaard een of meerdere regenboogboeken in de Lijsters op te nemen”

En voor niet-queer mensen? Hoe belangrijk is regenboogliteratuur voor hen?
"Ik zou ervoor pleiten om standaard een of meerdere regenboogboeken in de Lijsters op te nemen, mocht dat nog niet het geval zijn. Voor niet-queer jongeren is het een kans om zich te verdiepen in een wereld die ze misschien nog niet kennen. Dat zorgt voor meer begrip. Maar dat geldt net zo goed voor volwassenen natuurlijk. Ik merk dat Confettiregen van Splinter Chabot ook door niet-lhbtiq+ mensen veel gelezen wordt. Splinters verhaal laat zien hoe zelfs iemand uit een progressief, creatief gezin het lastig kan vinden om uit de kast te komen. Want ook dan heb je te maken met alle stemmen buiten dat gezin."

Dus, lezen om een wereld of persoon te leren begrijpen waar je misschien niet zo snel mee in aanraking komt?
"Ik denk dat dat überhaupt de reden is om boeken te lezen. Als je een magisch-realistische thriller van Stephen King leest, dan lees je ook over een wereld die je niet kent. Je bent zelf waarschijnlijk geen detective, of heks. Maar als iemand zo’n wereld goed aankleedt, dan is het fantastisch om te lezen. Als je alleen maar boeken zou lezen over je eigen leefwereld, dan zou het maar saai zijn."

Zelf ben je in de leefwereld van politicus en mensenrechtenactivist Boris Dittrich gekropen, als ghostwriter voor zijn memoires.
"Klopt, vorig jaar werd ik door uitgeverij Ambo|Anthos benaderd met de vraag of ik dat wilde doen. Boris schrijft zelf ook, maar zag ertegenop om misschien wel een jaar van zijn leven over zichzelf na te denken en soms pijnlijke herinneringen op te halen."

Hoe ging je te werk?
"Ik heb hem heel veel geïnterviewd en veel research gedaan. Ik heb bijvoorbeeld videomateriaal bekeken van zijn vader, die professor was aan de Universiteit Utrecht. Zo probeerde ik een beeld te krijgen van hoe hij was. En natuurlijk heb ik veel gelezen over die tijd. Ik moest allerlei situaties schetsen, zonder dat ik ze ooit heb meegemaakt. Ik ben twee keer zo jong als Boris Dittrich. Hij heeft in een heel andere tijd dan ik zijn zoektocht naar zijn identiteit afgelegd. Toch zag ik veel parallellen als het om die zoektocht gaat. Het mooie is dat hij zich heeft ingezet voor veel rechten die ik nu heb, rechten die soms misschien vanzelfsprekend lijken. Dit boek schrijven was een mooi en spannend proces."

Smaakt het naar meer?
"Het schrijven van Mandaat was een hele kluif, dus ik ben wel even toe aan een pauze. Ergens was het ook een veilig, want ik schreef iemand anders verhaal. Dat ligt dichtbij mijn werk als journalist. Maar ik heb nu wel ervaren hoe leuk het is om een boek te schrijven, dus wie weet!"

Heb je een leestip terwijl we daarop wachten?
"De geschiedenis van mijn seksualiteit van Tobi Lakmaker. Ik vond het een buitengewoon humoristische nieuwe stem. Ik was echt omvergeblazen door dat boek."

Regenboog 100: Stem op jouw favoriete boeken

Samen met lezercommunity Hebban zoekt Winq deze zomer naar de mooiste regenboogboeken aller tijden. Welke boeken voor, door en/of over lhbtiq+ personen maakten op jou diepe indruk? Laat het ons weten en maak kans op een mooi boekenpakket. 

Klaar om jouw top drie door te geven? Klik hier om je stem uit te brengen. Meer inspiratie nodig? Bekijk dan eerst de groslijst die we opstelden in samenwerking met Hebban. Stemmen kan nog t/m 15 juli.

Beeld: Celso de Sanders / Dit interview verscheen eerder op Hebban.nl.