Bestrijding van aids loopt vast

Er is nauwelijks een afname te zien van het aantal nieuwe hiv-infecties (1,5 miljoen) en van het aantal doden ten gevolge van aids (650.000). Het Aidsfonds laat weten dat de bestrijding van de epidemie zo goed als stilstaat. Dit blijkt uit de nieuwste cijfers van UNAIDS.

De bestrijding van aids in de wereld loopt vast. De hiv-epidemie die al 40 jaar duurt ontwikkelt zich zorgwekkend en brengt miljoenen levens in gevaar. Volgens de nieuwste cijfers van UNAIDS, vandaag gepubliceerd, is er nauwelijks een afname te zien van het aantal nieuwe hiv-infecties (1,5 miljoen) en van het aantal doden ten gevolge van aids (650.000). Dat betekent dat de bestrijding van de epidemie zo goed als stil staat.

Toename

Er zijn regio’s waar hiv-infecties de afgelopen jaren zelfs blijven toenemen, dat zijn Oost-Europa en Centraal-Azië, het Midden-Oosten en Noord-Afrika en sommige landen in Latijns-Amerika. Miljoenen levens komen hierdoor in gevaar. Vorig jaar waren er elke week meer dan 12.500 doden aan de gevolgen van aids. Onnodig, zegt het Aidsfonds, want er zijn levensreddende hiv-medicijnen.

Alarmerende cijfers

Het afgelopen jaar kwamen er opnieuw 1,5 miljoen mensen bij met een hiv-infectie. In maar liefst 38 landen wereldwijd nam het aantal nieuwe hiv-infecties toe. In de regio Oost-Europa en Centraal-Azië, met Rusland op kop, is de trend al een tiental jaren een toename, dit jaar opnieuw met 15%. Dat betekent dat de hiv-epidemie hier systematisch groeit.

Nieuw is dat nu ook in Azië, ’s werelds dichtstbevolkte regio, hiv-infecties toenemen na jaren van afname. De Filipijnen en Maleisië laten een dramatische toename van hiv-infecties zien onder mannen die seks hebben met mannen, sekswerkers en druggebruikers. Het zijn de mensen die bij wet gediscrimineerd worden en amper toegang krijgen tot preventie en zorg.

Geen versnelling, maar vertraging

In Oost- en Zuidelijk-Afrika, waar nog steeds de meeste mensen met hiv leven, is de afgelopen jaren enorme vooruitgang geboekt in de strijd tegen aids. Maar in plaats van een versnelling is hier juist weer een vertraging merkbaar. Alleen in landen van West en Centraal Afrika neemt het aantal nieuwe hiv-infecties af.

Vorig jaar waren er ruim 650.000 mensen die overleden aan de gevolgen van aids, dat is slechts een fractie minder dan het jaar ervoor. Met de beschikbare geneesmiddelen zijn deze sterfgevallen onnodig en te voorkomen.

Van alle mensen met hiv in de wereld, nu 38,4 miljoen mensen, krijgt zo’n 75% een behandeling. Ook dat aantal is niet aanzienlijk toegenomen het afgelopen jaar. Nog steeds 10 miljoen mensen worden niet bereikt met levensreddende medicijnen.

Risicogroepen

Het aantal hiv-infecties bij de bekende risicogroepen is flink toegenomen, van 62% naar 70% in 2021. Homomannen, trans personen, sekswerkers en druggebruikers en hun seksuele partners, worden in steeds meer landen gestigmatiseerd en gediscrimineerd. Hierdoor hebben ze slecht toegang tot preventiemiddelen en medicijnen.

In El Salvador bijvoorbeeld is het aantal hiv-infecties onder mannen die seks hebben met mannen in één jaar tijd verdubbeld en onder trans vrouwen 8 keer groter dan het jaar daarvoor. In Rusland hebben druggebruikers en hun partners 35 keer meer kans op hiv dan andere volwassenen.

Jongeren

De wereldwijde toename van hiv-infecties is vooral zichtbaar onder jongeren, in de leeftijdsgroep van 15 tot 24 jaar. Meisjes en jonge vrouwen in sub-Sahara Afrika worden onevenredig hard getroffen door hiv. Ze lopen drie keer meer kans op hiv dan jongens van dezelfde leeftijd.

Gebrek aan onderwijs en voorlichting en geen zeggenschap over het gebruik van een condoom zijn belangrijke oorzaken. Het fysieke geweld tegen vrouwen is het afgelopen jaar, tijdens de coronapandemie, toegenomen.

Kinderen met hiv

Nog steeds zijn er kinderen die hiv krijgen, meestal via hun moeder tijdens de zwangerschap en borstvoeding. Afgelopen jaar opnieuw 160.000. Deze infecties konden met een betere prenatale zorg volledig voorkomen worden.

Slechts de helft van alle kinderen met hiv krijgt een hiv-behandeling. Kinderen maken 4 procent uit van de mensen die leven met hiv wereldwijd, maar 15 procent van de aids-gerelateerde sterfgevallen.

Minder budget

De afgelopen jaren neemt ook de financiering van de wereldwijde aidsbestrijding af, terwijl er juist meer geld nodig is om een einde aan de epidemie te kunnen maken binnen afzienbare tijd. De internationale afspraak is zelfs in 2030.

De landen waar de meeste mensen met hiv leven hebben hun budget voor de hiv-bestrijding voor het tweede opeenvolgende jaar bevroren. Geld was nodig voor de bestrijding van corona en de economische crisis die daarop volgde. Nu dreigt een voedselcrisis in veel van die landen door het gebrek aan graan als gevolg van de oorlog in Oekraïne.

Westerse landen laten het afweten

Veel westerse donorlanden, met uitzondering van de VS, laten het opnieuw afweten. De afgelopen 10 jaar verminderde hun bijdrage aan lage- en middeninkomens landen met 57%. Afgelopen jaar was er weer 6% minder internationaal geld voor de aidsbestrijding beschikbaar.

Daardoor is er nu een tekort ontstaan van 8 miljard US Dollar op het budget dat nodig is om een einde te maken aan aids in 2030. Het Global Fund, het wereldfonds ter bestrijding van hiv, tbc en malaria, roept juist dit jaar deze internationale donoren, waaronder Nederland, op om hun bijdrage aanzienlijk te verhogen, met 30% om precies dat doel te kunnen bereiken.