“Ik wil jongeren laten zien dat ze queer én gelukkig kunnen zijn”

Met Mama maakte documentarist Esmée van Loon een ontroerend portret van dragqueen Ma’MaQueen en haar gekozen familie. “Naast de pijn wil ik de liefde en vreugde in onze community laten zien.”

1) Eerder maakte je al een korte film over Ma’MaQueen, nu is er een feature film. Hoe kwam je met haar in aanraking?

“Als student wilde ik een documentaire maken over drag, het liefst met iemand die daar nog maar net mee begonnen was. Zo kwam ik in contact met Ma’MaQueen. Daar rolde een prachtige korte film uit over de mens achter de dragqueen. Toen al sprak Ma’Ma de wens uit moeder te willen worden. Inmiddels heeft ze haar eigen gekozen kinderen, verenigd in the House of Holographic Hoes, en leek het me mooi een vervolg te maken.”

2) Je vertelt in de film ook de kwetsbare levensverhalen van de andere leden van het huis. Hoe won je hun vertrouwen?

“Mijn goede band met Ma’MaQueen heeft de anderen denk ik overtuigd me binnen te laten, maar daarmee was ik er nog niet. Om te snappen hoe ik iedereen zo natuurlijk mogelijk in beeld kon brengen, moest ik hen eerst beter leren kennen. Voordat ik begon met filmen ben ik eerst met iedereen gaan praten, eten, koffiedrinken. Het proces vanaf dat punt tot de première nam 3,5 jaar in beslag.”

“Hoewel mensen dat wel verwachten, gaat deze film niet per se over drag”

3) Wat wilde jij met deze documentaire overbrengen?

“3,5 jaar materiaal terugbrengen naar een film van 1 uur was een uitdaging. In de kern gaat de film over familie en een zoektocht naar geborgenheid en verbinding. Hoewel mensen dat wel verwachten, gaat deze film niet per se over drag. Ook de oorsprong van drag houses heb ik bewust weggelaten: die was voor dit verhaal minder relevant. Daarbij kost uitleg veel tijd, en die wilde ik liever besteden aan het uitdiepen van de persoonlijke verhalen.”

4) Wat drijft jou als documentarist?

“Het was niet mijn bedoeling enkel queer films te maken, maar tot nu toe is dat wel gebeurd. Als lesbische vrouw met lesbische moeders kom ik nu eenmaal veel in aanraking met deze community. Daarbij had ik als tiener grote moeite mijzelf te herkennen in films en media. Toen ik dit vak ging doen, besefte ik dat ik zelf kon gaan maken wat ik miste. Ik vind overigens niet dat queer verhalen enkel door queer mensen verteld mogen worden, maar ik denk wel dat die verhalen verschillen van degene die gemaakt worden door mensen buiten de community. Van buitenaf wordt vaak naar ons gekeken met medelijden, terwijl ik als onderdeel van deze community weet: er is pijn en trauma, maar er is ook zoveel liefde en vreugde. Ik wil jongeren laten zien dat ze queer én gelukkig kunnen zijn.”

5) Voor de VPRO maakte je onlangs de korte documentaire Coming In. Waar gaat die over?

“Ik wilde een nieuw narratief laten zien rondom de coming-out. Voor veel mensen is die namelijk helemaal niet veilig en zeker geen bevrijding. In Coming In bespreek ik met een aantal queer personen de vraag: voor wie komen we eigenlijk uit de kast? Doen we dat voor onszelf, of voor onze omgeving? Het antwoord ligt besloten in de titel. Het is belangrijk om zelfacceptatie voorop te stellen.”

Mama is op 24 december om 21.45 uur te zien op NPO 2. Coming In is terug te kijken via NPO Start.

Foto Esmée: Tengbeh Kamara