Winnaar Hivos International Activist Award: 2023 Gracie Brendah Nanyunja

In samenwerking met Winq werd dit jaar de Hivos International Activist Award uitgereikt aan Gracie Brendah Nanyunja, medeoprichter van de Diverse Empowerment Foundation. Zij maakt zich hard voor queer personen met en zonder beperking in Oeganda, een land waar onlangs een antihomowet werd aangenomen die de rechten van queer personen nog verder inperkt.

Gracie heeft een probleem. “En dat is dat ik niet van opgeven weet. Wanneer ik iets voor elkaar wil krijgen, rust ik niet tot dat me gelukt is.” Sinds haar vijfde zit ze in een rolstoel en hoe ouder ze werd, hoe meer ze haar krachtige stem begon te gebruiken om zich uit te spreken voor andere Oegandezen met een beperking. “Toen ik afstudeerde, ontdekte ik dat er voor andersbekwame mensen als ik nauwelijks werkgelegenheid is. Ik besloot onderdeel te worden van de oplossing.”

Andersbekwaam

In 2018 stond Gracie aan de wieg van de Foundation For The Differently Abled (FDA), een organisatie die mensen met een beperking op allerlei manieren ondersteunt. Binnen die beweging bleek op den duur echter geen ruimte te bestaan voor haar lesbische identiteit. “Als queer persoon bleef ik binnen mijn eigen organisatie een soort eenhoorn.” In 2022 verliet ze FDA en richtte ze met haar vriendin Loretta Stephania Nakandi een nieuw initiatief op: de Diverse Empowerment Foundation.

“De laatste tijd durven veel mensen van ons geen hulp aan huis meer te ontvangen: ze zijn bang voor een doelwit op hun rug”

Niet alleen

Diverse Empowerment Foundation biedt een veilige plek aan queer vrouwen met en zonder beperking. “Een plek waar zij zichzelf kunnen zijn, zichzelf beter leren begrijpen, waar ze anderen zoals zij kunnen ontmoeten. Zo beseffen ze dat ze niet alleen zijn, want het is soms best eenzaam kan ik je vertellen. We bieden ondersteuning bij mensen thuis, organiseren bewustwordingscampagnes en we zetten ons in voor de rechten en de mentale en seksuele gezondheid van deze groep. Ook proberen we meer werkgelegenheid te creëren en doen we van alles om hun sociale integratie te bevorderen.”

Doelwit

Het werk kent veel uitdagingen. “Mensen willen graag onderdeel zijn van wat we te bieden hebben, maar vragen zich ook af: hoe gaan jullie mijn veiligheid garanderen? Onlangs nam het Oegandese parlement een bizarre wet aan die het zelfs strafbaar maakt om je te identificeren als queer persoon. Onze president moet de wet weliswaar nog ondertekenen, maar het ziet er niet goed uit. De laatste tijd durven veel mensen van ons geen hulp aan huis meer te ontvangen: ze zijn bang voor een doelwit op hun rug.”

Hoop

Of Gracie vaak vreest voor haar eigen veiligheid? “Zeker, maar wat moet ik dan? Niet mijn waarheid leven, niet mezelf zijn, niet mensen helpen die mijn hulp nodig hebben? Iemand moet zich uitspreken, iemand moet iets doen. Ik houd hoop dat het op een gegeven moment beter wordt. Dat we terugkijken en zeggen: weet je nog hoe bang we ooit waren? Aan die toekomst draag ik graag bij.”

Hivos International Activist Award

In tientallen landen ter wereld riskeren queer personen nog een celstraf of zelfs de dood door openlijk zichzelf te zijn. Deze award wordt mede mogelijk gemaakt door mensenrechtenorganisatie Hivos en is bedoeld voor een queer activist die strijdt voor gelijke rechten in een land waar die nog verre van vanzelfsprekend zijn.

Video: Roy Schepers

Deze avond werd mede mogelijk gemaakt door Hivos, Hooghoudt, Mini, PwC en United Airlines.