Gendergrenzen vervagen: een analyse van Harry Styles als modern stijlicoon

Op 4, 5 en 6 juni treedt Harry Styles op in de Amsterdamse Ziggo Dome. De Britse zanger is uitgegroeid tot een icoon dat regelmatig speelt met gender en identiteit waarbij de grenzen tussen ‘mannelijk en vrouwelijk’ steeds vaker vervagen. Het blijft niet bij een parelketting of nagellak: voor fotoshoots draagt hij ook gewoon enorme baljurken. Een analyse van dit bijzondere stijlicoon.

Seksualiteit moet vooral leuk zijn, zegt Harry Styles. Het is niet iets om een label op te plakken. En waarom zou je als man geen parelketting of make-up mogen dragen, of een Gucci-jurk? Hij stond als eerste man ooit op de cover van het toonaangevende modeblad Vogue, om te laten zien dat grenzen van genders in zijn ogen steeds verder vervagen.

39 uitzinnige outfits

GQ Magazine riep Harry Styles vorig jaar uit tot best geklede man en kwam daarbij met een lijst waarop maar liefst 39 uitzinnige outfits prijkten. We zien de zanger voorbijkomen in een neongroen met zwart gestreepte catsuit, een felroze verenjas op een dito glansbroek, de parelketting en het bloesje van z’n oma of een see through top met rushes.

Uiteraard heeft Styles ‘gender bending’ niet uitgevonden. Denk bijvoorbeeld aan Prince, die in de begindagen van zijn carrière optrad in een lange potloodventersjas met daaronder niet meer dan een string en dameskousen met jarretelles. Of aan Pete Burns, de zanger van Dead or Alive die zelfs zover ging dat hij cosmetische ingrepen liet uitvoeren om er extreem vrouwelijk uit te zien. Of aan Kanye West, die jaren voordat hij werd gecanceld als antisemitisch ongeleid projectiel, rondparadeerde in een zwarte leren rok.

Larry Stylinson

Waar zou Styles’ interesse in gendervrije kleding – zo noemen we het voor het gemak maar even – vandaan komen? Daarvoor moeten we wellicht terug naar de tijd van One Direction, waar fans van het eerste uur zich helemaal hysterisch fantaseerden over een liefdesrelatie tussen Styles en medebandlid Louis Tomlinson.

Ellenlange lappen tekst zijn online te vinden over de gepassioneerde nachten tussen ‘Harry de perfecte zoon en Louis de punkjongen’, met titels als ‘I Sleep Naked’ of ‘When Harry Met Louis’. De twee hadden net als andere beroemde liefdeskoppels als Ben Affleck en Jennifer Aniston (Bennifer) en Brad Pitt en Angelina Jolie (Brangelina) een eigen gossipnaam gekregen: Larry Stylinson. En waar Tomlinson deze fanfictie afdeed als ‘weird’ en ‘shit’ en ‘helaas kun je er niets tegen beginnen’, heeft Styles zich er in het openbaar nooit tegen uitgesproken.

Hier is bijvoorbeeld de samenvatting van het fanfictieverhaal ‘Love at First Baby’ van een zekere Sammie:

“Nadat hij erachter kwam dat hij zwanger was, betrapt Harry zijn vriendje met een ander. Hij gooit hem het huis uit en besluit zijn kindje alleen op te voeden. Dan komt Harry Louis tegen bij de supermarkt. Hij voelt dat de bevalling op het punt staat om te beginnen en Louis brengt hem naar het ziekenhuis. Louis valt als een blok voor Harry en raakt erg gehecht aan Baby Styles.”

Zou Styles het stiekem best leuk hebben gevonden? Dat is speculeren natuurlijk, maar feit is wel dat hij zich in het echte leven niet wil laten labelen. Voor zover bekend heeft hij alleen relaties gehad met vrouwen. Toen hij op zijn zeventiende met One Direction in de finale stond van de Britse X-Factor, viel hij als een blok voor de vijftien jaar oudere Caroline Flack, die daardoor zwaar onder vuur kwam te liggen, zo is te lezen in haar autobiografie Storm in a C Cup. Daarna volgden nog relaties met prominenten als Taylor Swift, Pussycat Doll Nicole Scherzinger en Kardashian-halfzus Kendall Jenner.

Biseksueel anthem

Maar mensen blijven speculeren over Styles’ seksualiteit. Zelf zei hij daar ooit over: “Iedereen moet gewoon zijn wie die wil zijn. Ik heb het nooit nodig gevonden om mezelf te labelen en het is niet iets dat ik over mezelf hoef uit te leggen.” In maart 2018 zong Styles voor het eerst een lied genaamd ‘Medicine’, met daarin de tekst: “The boys and the girls are here / I mess around with him / And I’m OK with it.” Dit werd door fans in de armen gesloten als een biseksueel anthem, al vroegen mensen zich af of Styles nou ‘with him’ of ‘with them’ zong. Omdat de track onuitgebracht is gebleven en er geen exacte lyrics bekend zijn, is dit dus ook weer ‘in the ear of the beholder’.

In recentere video’s ligt Styles net zo lief met mannen als vrouwen in bed (en alles daartussenin), zie ‘Late Night Talking’ hierboven. En in die van ‘Lights Up’ rollebolt hij er lustig op los met M/V/X. In 2019 vertelde hij aan The Guardian dat hij denkt dat seksualiteit vooral leuk moet zijn. “Ik kan niet zeggen dat ik daar dieper over heb nagedacht.”

In The Face, datzelfde jaar: “Ik ben niet altijd super uitgesproken over mijn seksualiteit. Maar ik denk dat het duidelijk genoeg is door de keuzes die ik maak, daarmee laat ik zien wat ik voel bij verschillende dingen.”

Geen queer baiting of rainbow washing

Dat klinkt inderdaad vrij cryptisch, en dat niet uitspreken leidt ook tot kritiek. Die geheimzinnigheid zou een vorm van ‘queer baiting’ zijn, om een grotere fanbase aan te boren. Daarnaast zou hij met het dragen van vrouwelijke kleding aan ‘rainbow washing’ doen.

De voorbeelden die we hierboven gaven van gender bending (Prince, Pete Burns, Kanye West) waren expres allemaal van heteromannen. Maar doorgaans zijn het gays die het flamboyante naar zich toetrekken: denk aan Sylvester en Boy George of recentelijk Troye Sivan, Lil Nas X en Sam Smith. Het is nogal ouderwets om anno 2023 te vinden dat er zoiets bestaat als specifieke kleding voor hetero’s dan wel lhbtqia’s.

Styles had er in (wéér die The Guardian uit) 2019 het volgende over te zeggen: “Gebruik ik seksuele ambiguïteit om interessanter over te komen? Nee. Als het gaat over hoe ik me kleed, wil ik dat alles er op een bepaalde manier uitziet. Ik wil er niet gay uitzien, of hetero of biseksueel. Ik wil er gewoon cool uitzien.”

De grenzen tussen mannelijk en vrouwelijk zijn aan het vervagen, heeft Styles meerdere keren benadrukt. “Grenzen vallen weg, in mode, maar ook in muziek, film en andere kunstvormen. Steeds minder mensen zijn op zoek naar de verschillen tussen genders. Zelfs als er al iets bestaat dat mannelijk of vrouwelijk is, zijn de grenzen daarbinnen het onderwerp van het spel in hoever iemand daar ingaat. We hoeven niet langer per se het een of het nader te zijn. Mensen willen nu gewoon ergens goed in zijn, zonder rekening te houden met strikte parameters. Dat geeft vrijheid en is dat stimuleert me.”

Iedereen accepteren

Even terug naar dat ‘queer baiting’ en dat Styles zichzelf niet wil labelen als hetero, bi of wat dan ook. Daarover zei Styles vorig jaar tegen Rolling Stone: “Soms zeggen mensen: ‘je bent alleen publiekelijk gezien met vrouwen.’ Maar ik ben nog nooit officieel met iemand in het openbaar verschenen. Als iemand een foto van je neemt waar je samen met iemand opstaat, wil dat nog niet zeggen dat ik ervoor kies om een relatie openbaar te maken.”

Aan Vogue liet hij weten dat zijn vrienden alles van hem mogen weten. “Maar die ken ik persoonlijk en met hen deel ik mijn ervaringen. Waar het om draait is dat we iedereen accepteren, dat het niet uitmaakt wat je bent en je niet hoeft uit te leggen welke vinkjes je aftikt.”

Regenboogvlag

Hoe het ook zij, Styles wil gewoon dat iedereen zich welkom bij hem voelt. Bij zijn concerten uit hij dat door op te treden met de Regenboogvlag om z’n schouders geslagen. Door meerdere keren op het podium uit te nodigen als die een spandoek bij zich hebben met daarop een tekst als: “Harry, will you tell my dad that I’m gay?” In hetzelfde Rolling Stone-interview: “Iedereen wil geliefd zijn en gelijk behandeld worden. Zelf heb ik altijd alle steun gehad, dus voelt het raar voor mij om te zien dat anderen dat niet altijd krijgen.”

Andere sterren die spelen met gender

David Bowie

Het bekendste voorbeeld uit de popgeschiedenis van iemand die speelde met gender en imago is nog altijd David Bowie. Al in 1970 poseerde hij in een japon voor de cover van zijn album The Man Who Sold The World. Daarna volgden experimenten met make-up en feminiene kleding via zijn alter ego’s Ziggy Stardust en The Thin White Duke.

Adam Ant

The New Romantics was een stroming die begin jaren tachtig opkwam na de punk en new wave. Adam and The Ants was een van de prominente acts uit die tijd. Frontman Adam droeg Napoleon-achtige outfits, waarbij hij zijn gezicht beschilderde met strepen, hartjes, veel eyeliner en een zogeheten beauty mole net boven z’n lip.

David Beckham

Deze topvoetballer was weliswaar geen popmuzikant, maar leidde wel het leven van een rockster. Een lijntje rond de ogen, nagels met luipaardprint of juist zwartgelakt: hij was er niet vies van. Toen hij in 1998 werd gespot in een sarong, werd hij destijds nog uitlachen. Nu zegt hij: “Ik was mijn tijd ver vooruit.”

Måneskin

Een fraai voorbeeld van nu zijn de Italiaanse Songfestival-winnaars Måneskin. De helft van de band behoort tot de regenboogfamilie, maar zanger Damiano David niet. Toch checkt hij altijd even bij zijn lhbtq-collega’s of het kan, een naveltruitje, een corset, een verenboa of visnetkousen.

special

Dit artikel is eerder verschenen in een special over Harry Styles in Soundz Magazine. Bestel dit magazine nu online.