Audiothriller De Omega: “In onze dystopie is het gevaarlijk geworden openlijk queer te zijn”

In hun spannende fictiepodcast De Omega schetsen Harm Duco Schut (33) en Loek Hennipman (27) een grimmig toekomstbeeld voor de Nederlandse queergemeenschap. “Hopelijk dient ons verhaal als een wake-upcall.”

Toen de wereld in maart 2020 op slot ging door Het-Virus-Dat-Niet-Genoemd-Mag-Worden, bleven de agenda’s van acteur Harm Duco Schut en regisseur Loek Hennipman ineens leeg. Loek: “Ik was net voor mezelf begonnen, slechtste timing ooit.”

Het creatieve koppel bundelde hun krachten om toch verhalen te blijven vertellen. Niet in een film of theatervoorstelling, maar in hun eerste fictiepodcast, Staatsgeheim, een spannend verhaal over misinformatie en complotdenken, ingesproken door henzelf en grote namen als Sigrid ten Napel en Gijs Scholten van Aschat. Harm: “Echt een uitdaging: met audio ontneem je je publiek bijna al hun zintuigen. Je verhaallijn moet elke seconde blijven boeien. De kunst is luisteraars precies genoeg informatie te geven om hun verbeelding de rest van het werk te laten doen.” De serie katapulteerde de kersverse podcasters naar de top van de hitlijsten.

In juni 2022 verscheen hun tweede audioproductie, De Omega, een zesdelige fictiepodcast voor NTR en 3FM over een journalist die in het Nederland van 2034 onderzoek doet naar een zelfmoordgolf onder jonge homoseksuele mannen. De makers worden bijgestaan door eindredacteur Marion Oskamp en dramaturg Simon Heijmans, beiden bekend van hitpodcast De Brand in het Landhuis.

Het ultieme queer podcast-overzicht

De film ANNE+ schetste in 2021 een utopie voor de Nederlandse queer gemeenschap; jullie kozen juist voor een dystopie. Vanwaar?
Loek: “Het is de hoogste tijd om aan de bel te trekken. Tijdens ons vooronderzoek verzamelden we artikelen over populisme, polarisatie, bedreiging van de onafhankelijke journalistiek en discriminatie van de queergemeenschap. In no time hadden we kantjes vol zorgwekkende nieuwsberichten.”
Harm: “We focusten ons in het bijzonder op queerproblematiek. Denk aan de lhbt-vrije zones in Polen en de antihomowet in Hongarije – beiden EU-lidstaten! Of recenter: de ‘Don’t Say Gay’-bill in Florida en de transgender vluchtelingen uit Oekraïne die bij de grens stranden omdat ze de verkeerde geslachtsaanduiding in hun paspoort hebben staan. We deden een gedachte-experiment: hoe zou Nederland er over een decennium uitzien als deze ontwikkelingen geen halt wordt toegeroepen?”
L: “Eerst speelden we met het idee een dystopisch Nederland van de verre toekomst te creëren met harde wetten tegen de queergemeenschap. Later besloten we simpelweg de actualiteit van nu door te trekken naar het jaar 2034. We leven immers al met één been in een dystopie.”
H: “Er is regelmatig sprake van geweld richting de queergemeenschap en politici kunnen in Nederland blijkbaar schaamteloos homofobe en xenofobe opmerkingen maken zonder repercussies. Onze samenleving raakt steeds meer verdeeld. De democratie begint af te brokkelen en gemarginaliseerde groepen zijn daar vaak als eerste de dupe van.”

Hoe ziet de wereld van De Omega eruit?
H: “In ons verhaal heeft een deel van Oost-Europa zich uitgeroepen tot een homovrij blok, waardoor een queer vluchtelingenstroom richting West-Europa op gang is gekomen. Die heeft bestaande xeno- en homofobe sentimenten nog verder aangewakkerd. Politicus Mona Rifwachter, die met haar rechts-populistische partij Nieuw Nederland aanstuurt op een Nederlands vertrek uit de Europese Unie, spint hier garen bij.”
L: “In onze dystopie is het gevaarlijk geworden openlijk queer te zijn. Hang je een regenboogvlag voor je raam, dan vliegt daar binnen een paar tellen een baksteen doorheen. Mensen ‘die er queer uitzien’ worden massaal in elkaar geslagen. De politie is een rechts-radicaal bolwerk geworden: op deze geweldsdaden wordt niet serieus ingegaan. En de reguliere media gooien alleen maar olie op het vuur.”
H: “De hoofdpersoon in ons verhaal is een onafhankelijke journalist die met lede ogen moet aanzien hoe ze steeds meer rechten verliest, waardoor ze een wandelende schietschijf wordt voor iedereen die niet wil dat ze bepaalde waarheden aan het licht brengt. Ze besluit haar laatste publicatie als vrije journalist te wijden aan een zelfmoordgolf onder homoseksuele mannen.”
L: “We hebben ons onder andere laten inspireren door het boek The Handmaid’s Tale van Margaret Atwood. Daarin onderwerpt een totalitaire, seksistische samenleving vruchtbare vrouwen aan slavernij. Interviewers vragen Atwood vaak hoe ze zo’n ziek verhaal heeft kunnen verzinnen. Haar antwoord: het heeft allemaal al plaatsgevonden. Zij heeft deze gruwelijke geschiedenissen enkel geconcentreerd in één verhaal.”

Jullie werkten dit keer samen met bekende namen uit de queergemeenschap, waaronder acteurs Thorn de Vries, Leendert de Ridder en Jesse Mensah, queercollectief Supernature en rapduo LIONSTORM.
H: “In onze researchfase hebben we gesproken met mensen uit het hele queerspectrum.  Stuk voor stuk vroegen we ze wat het voor hen betekende om vandaag de dag queer te zijn, hoe ze kijken naar de politieke ontwikkelingen en met welke angsten voor de toekomst ze kampen. Deze gesprekken vormden de basis voor ons verhaal.”
L: “Iedereen zei zichzelf te kunnen zijn, maar tegelijkertijd was er sprake van een grote waakzaamheid en een bewustzijn dat het niet de goede kant op gaat.”
H: “Toen we begonnen met schrijven zijn we direct op zoek gegaan naar geschikte acteurs. Alle grote rollen hebben we geschreven met hen in gedachten. We hebben vaak samen om tafel gezeten om de rollen zo eigen mogelijk te maken. Op die manier is er een rijk en authentiek verhaal ontstaan.”

Wat deed het maken van deze podcast met jullie eigen wereldbeeld?
H: “Voordat we eraan begonnen was ik niet heel uitgesproken over mijn homoseksualiteit, maar hoe meer we ons verdiepten in al die negatieve ontwikkelingen, hoe meer er een soort activisme in mij ontvlamde. Ik voel me nu veel meer verbonden met de queergemeenschap.”
L: “Ik concludeerde dat ik nog steeds een paar hypersensitieve voelsprieten heb, waarmee ik continu aftast of ik in een ruimte volledig mezelf kan zijn. Hoe zullen mensen bijvoorbeeld reageren als ik zeg dat ik een vriend heb? Het zit er ingebakken. Daarnaast ben ik gaan inzien hoe belachelijk binair onze samenleving is. Een voorbeeld: Harm en ik zijn laatst gaan samenwonen en om interieurinspiratie op te doen keken we veel woonprogramma’s. Ineens viel het me op hoe eigenschappen van meubels constant aan sekse werden gekoppeld. Een mannelijk tafeltje, een zachte, vrouwelijke bank. Ik ergerde me kapot.”
H: “Ik hoop dat mensen zich door onze podcast te luisteren meer bewust worden van deze vastgeroeste denkpatronen. Dat ze eenzelfde soort reis in hun hoofd gaan afleggen als wij deden tijdens het maken ervan.”

Werden jullie soms niet naar van jullie eigen verhaal?
H: “Het antwoord op die vraag is volmondig ja.”
L: “Door ons volledig onder te dompelen in al die negatieve ontwikkelingen, werden we soms wakker met bewolkt weer in ons hoofd.”
H: “Maar er staat een nieuwe generatie voor de poort die de wereld kan veranderen. We moeten onze plek opeisen. De Omega is een activistische productie, die actuele politieke en sociale problemen aankaart, verpakt in een spannende thrillervorm.”

Hoe groot schatten jullie de kans dat jullie dystopie werkelijkheid wordt?
H: “Ik denk niet dat we er over tien jaar daadwerkelijk zo bijlopen. De Omega is meer een waarschuwing.”
L: “Bij het maken hebben we ons vooral gericht op zaken waarvan onze nekharen recht overeind gaan staan, maar er zijn natuurlijk ook positieve ontwikkelingen. Afgelopen weekend waren we bij een show van dragqueen Envy Peru [winnaar Drag Race Holland seizoen 1 – red.], die ook een rol inspreekt in De Omega. Ineens was ik zo dankbaar dat wij van zulke vrijheden kunnen genieten. Ik hoop dat onze podcast dient als een wake-upcall, opdat we het nooit zo ver laten komen als het verhaal dat wij hebben geschreven.”

De Omega is te beluisteren via je favoriete podcastapp en via npo3fm.nl.