Binnenkijken in de duurzame waterwoning van Harm Jan en JP

Harm Jan Kinkhorst (63) en JP ‘Lingo’ Pellemans (62) wonen sinds 2019 in de duurzaamste drijvende wijk van Europa. “We leven echt in een experiment.”

Tot voor kort kende een groot deel van Nederland enkel zijn stem, maar sinds de publicatie van zijn taalboek Het ABC van JP is Jan Peter Pellemans, de voice-over van Lingo, ook een bekend gezicht. Sinds 2019 woont hij in de meest duurzame drijvende wijk van Europa: Schoonschip in Amsterdam-Noord, samen met zijn partner Harm Jan Kinkhorst, die iconische programma's als Sex met Angela en de Keuringdienst van Waarde produceerde en inmiddels al 19 seizoenen eindredacteur is van De Slimste Mens.

Harm Jan en Jan Peter - of liever, JP: “Harm Jan en mijn moeder zijn de enigen die mijn nog Jan Peter noemen” - leerden elkaar kennen in hun studententijd, toen ze beiden begin twintig waren. JP: “We hebben samen het queer leven van Amsterdam verkend in die tijd, we gingen heel veel uit.” Harm Jan: “Na een halfjaar zijn we al samen gaan wonen, in de Pijp. Vervolgens hebben we even in Amsterdam-West gewoond, daarna meer dan twintig jaar in het centrum en rond 2014 kwam dit project op ons pad.”

een revolutionair plan

De realisatie van Schoonschip heeft veel voeten in de aarde gehad. JP: “Het traject van idee tot oplevering heeft ongeveer tien jaar geduurd. Samen met de gemeente, de fiscus en hypotheekverstrekkers moest verkend worden hoe dit destijds revolutionaire plan voor een drijvende duurzame wijk in de regelgeving kon worden gepast.”

Harm Jan en JP stapten in toen de gemeente het stichtingsbestuur net groen licht had gegeven. Het centrum van Amsterdam was hen na 25 jaar te druk geworden en via een vriendin raakten zij op de hoogte van het project. De mannen hadden zich verdiept in duurzamer wonen en bedachten dat een nieuwbouwproject het best paste bij die ambitie. Harm Jan: “In het kader van: grote stappen, snel thuis. Bij het verduurzamen van onze woning in het centrum was dubbelglas al gedoe geweest, door de monumentale gevel.” JP voelde zich in het bijzonder aangetrokken door Schoonschip, omdat hij bij de NPO al enkele jaren als coördinator en trainer betrokken was bij het project ALBERT: een duurzaamheidsplatform van tien publieke omroepen dat ernaar streeft hun ecologische voetafdruk zo laag mogelijk te maken.

twee-onder-een-bak

Schoonschip telt dertig gebouwen, waarvan de helft zogeheten ‘dubbele bakken’, die zijn opgesplitst in twee woningen. Harm Jan en JP delen een van die bakken met een ander gezin. JP: “De persoon met wie we de woning hebben gebouwd, ontmoetten we destijds op een speeddateavond voor nieuwe bewoners. Heel spannend vonden we dat, een huis bouwen met iemand die je nauwelijks kent. Van het kiezen van een architect en een aannemer, tot het bepalen van het budget en het afstemmen van onze duurzaamheids-ambities, het was echt een spoedcursus bouwen. Het woord ‘bouwbesluit’ kunnen we beiden niet meer horen.” Harm Jan: “Het heeft ontzettend goed uitgepakt. In 2019 konden we hier aanmeren en dat was een enorme overwinning.”

Het contact met de buren is in Schoonschip veel intensiever dan in een reguliere woonwijk. In het traject richting de oplevering vonden tientallen VvE-vergadering plaats. Harm Jan: “Er was een tijd dat we elke twee weken bijeen kwamen. Dan leer je je buren heel goed kennen, in goede en slechte tijden.” In de volledig elektrische wijk wordt van alles gedeeld. JP: “Met onze bakburen delen we een warmtepomp en zonnepanelen, maar ook de stofzuiger, het strijkijzer en de wasmachine – die staan in een gemeenschappelijke technische ruimte waar we beiden toegang toe hebben.” Met de rest van de wijk delen ze onder meer een aantal elektrische auto’s, fietsen en bakfietsen. De energie die door de 516 zonnepanelen op de 30 gebouwen wordt gegenereerd, wordt in eerste instantie terug geleverd aan elkaar via een zogenaamd ‘smart grid’. Wat daarna nog overblijft, gaat terug naar de energieleverancier. JP: “We zijn in feite ons eigen energiebedrijf, daar hebben we dispensatie voor gekregen. Wij zijn een ‘groendruk’ voor het genereren van energie op wijkniveau – we denken dat dit de toekomst is. We leven echt in een experiment en delen onze bevindingen en uitdagingen – onder meer via onze site – graag met de rest van de wereld. Ook geven we een paar keer per week rondleidingen in de wijk aan groepen van over de hele wereld. Met de inkomsten daarvan betalen we de hypotheek af van Het Ruim: de woning die we gebruiken als gemeenschapsruimte.”

Veeld:Het intensieve contact met de buren uit zich ook in de vele appgroepjes. Harm Jan: “Van ‘Schoonschip Marktplaats’, tot ‘Schoonschip Oppassen’, voor elk denkbaar onderwerp hebben we er een. Voordat we hier kwamen wonen, kenden we al onze buren al – terwijl we in de meer dan twintig jaar dat wij in het centrum woonden, sommige buren nooit hebben leren kennen.”

door schade en schande wijzer

Niet alles is rozengeur en maneschijn. Zo hadden Harm Jan en JP achteraf gezien veel meer zaken gezamenlijk willen inkopen met buren om geld en geregel te besparen. Ook bleek de beslissing voor een zwarte boot niet handig. Harm Jan: “We hebben afgelopen zomer na vier jaar al onze hele boot opnieuw moeten laten verven. Stichting Kwali- teitsbureau Hout – die blijkt dus te bestaan – raadde een zwarte boot sterk af, twee jaar na de oplevering van onze woning ... Door schade en schande zijn we erachter gekomen waarom. Doordat het water het zonlicht reflecteert, slijt de boel dubbel zo snel.” JP: “Een andere les: toen we hier net woonden, hadden we ons terras vol gezet met mooie planten, maar na één stevige windvlaag lag alles in het water.”

De mannen maken zich mede door hun miliebewustzijn ook regelmatig druk over de toekomst van de planeet, en in het verlengde daarvan, hun woning. JP: “Een paar weken geleden was er een storing in het spuicomplex van IJmuiden en lagen we ineens een halve meter hoger. We voelden ons ineens ontzettend kwetsbaar. Persoonlijk laveer ik dagelijks tussen optimistisch en heel pessimistisch. Ik moet ervoor waken niet klimaatdepressief te worden. Harm Jan heeft daar iets minder last van.”

catawiki-verslaving

Het duurzame karakter van de wijk vertalen de mannen ook naar de binnenkant van hun woning. Zo hebben ze uitsluitend planten en nepbloemen en is negentig procent van hun interieur afkomstig van Marktplaats en veilingsite Catawiki. JP: “Ik ben Catawiki-verslaafd. Ik baal enorm als ik naast het net vis, wat vaak gebeurt bij die veilingen.”

Of ze tot het einde der dagen in Schoonschip blijven wonen, dat weten Harm Jan en JP nog niet. Harm Jan: “We wonen verdeeld over drie verdiepingen, dus lopen de hele dag trappen op en af.” JP: “Dat is het enige waar we niet goed over na hebben gedacht bij de bouw: de levensloopbestendigheid van onze woning – we waren toen halverwege de vijftig. Als we ooit echt slecht ter been worden, is dit een onpraktisch huis.” Harm Jan: “Toch is deze gemeenschap juist een fijne plek om ouder in te worden, omdat de buren bovengemiddeld veel zorg voor elkaar dragen. Neem de lockdowns in coronatijd, toen was iedereen er enorm voor elkaar en merkte je de unieke kracht van deze wijk.”