Danser Raúl Reinoso over dans en dankbaarheid

Raúl Reinoso geldt als een van de grote talenten van het Cubaanse dansgezelschap Acosta Danza. De 30-jarige danser ontwikkelde zich de afgelopen jaren binnen de groep. Tijdens hun optreden in het Rotterdamse Luxor in februari, georganiseerd door het Holland Dance Festival, staat zijn choreografie Satori op het programma.

Hij leeft de droom die hij als klein jongetje altijd had, constateert Raul Reinoso halverwege het telefonische gesprek tussen Nederland en Havana. “Ik had überhaupt nooit durven dromen dat ik met dansen mijn brood zou verdienen. Maar ondertussen zie ik ook nog zoveel van de wereld en mag ik het prachtige culturele erfgoed van mijn land delen met de rest van die wereld.”

Reinoso, geboren in 1991, werd acht jaar geleden door oprichter en artistiek leider Carlos Acosta ingelijfd bij zijn gezelschap Acosta Danza. De groep heeft zich gespecialiseerd in een moderne mix van dans en hiphop, met een klassieke danstechniek als uitgangspunt. De mannen en vrouwen in het ensemble van Acosta delen bovenal één ding: dans is hun leven.

Wanneer realiseerde jij je dat dans je leven is?
“Ik moet eerlijk zijn: mijn eerste grote liefde was muziek. Op de lagere school droomde ik altijd van een carrière als musicus. Maar dat leek mij een lastige toekomst, daarom heb ik toen overwogen om economie te gaan studeren. Op school merkten docenten echter op dat ik wel erg veel talent had om te dansen. Dat werd bevestigd toen ik audities deed voor de National School of Art in Havana. Zo ben ik eigenlijk stapje voor stapje in dit vak gerold.”

Je groeide op in Pinar del Rio, een middelgrote stad op de westpunt van Cuba. Wat voor jeugd had je?
“Ik ben opgegroeid met mijn broer en mijn moeder, mijn vader is van mijn moeder gescheiden – we waren erg op elkaar aangewezen en hadden het niet breed. Ik heb zo ook geleerd dat je altijd alle kansen moet pakken die je krijgt. Ik heb in mijn jeugd vrij weinig van de wereld gezien, daar hadden we gewoon het geld niet voor. Als kind ben ik ook nooit naar het theater geweest of naar balletvoorstellingen. Die hele wereld leerde ik pas kennen toen ik werd aangenomen op de opleiding in Havana.”

“Het kleine jongetje in mij is elke keer als we op tournee gaan weer opgewonden”

Dankzij Acosta Danza reis je nu de hele wereld over.
“Ja, je hebt geen idee hoeveel ik daarvan genieten kan. Ik moet er niet aan denken dat ik alles wat ik nu ervaar ooit voor lief zou nemen. Het kleine jongetje in mij is elke keer als we op tournee gaan weer opgewonden. Ik denk dat je als mens groeit van het zien van andere plekken, van het praten met mensen die in een andere cultuur zijn opgegroeid dan jij. De wereld is een prachtige plek, júist omdat we allemaal anders zijn. Ieder mens heeft verhalen en door het horen van die verhalen groei je als mens: we kunnen zoveel van elkaar leren.”

Jullie konden de afgelopen twee jaar door corona nauwelijks reizen. Jullie bezoek aan Nederland begin 2022 moest op het laatste moment worden geschrapt vanwege de laatste grote lockdown.
“Het was ook voor ons, net als voor de rest van de wereld, niet de leukste tijd. De andere dansers en ik moesten vooral proberen in vorm te blijven: als je niet meer bijna elke avond op het podium staat, ga je dat snel merken aan je lichaam. We hebben veel digitaal gedaan, bijvoorbeeld door filmpjes te maken met korte optredens en deze te delen. We hebben vooral geprobeerd verbonden te blijven met elkaar en met ons publiek. Het ergste was dat we niet wisten wanneer die periode van lockdowns voorbij zou zijn, dat we niet wisten wanneer we weer mochten dansen. Die onzekerheid hoop ik nooit meer te hoeven voelen.”

Je noemt jezelf een ambassadeur van Cuba. Wat is volgens jou essentiële kennis van je land die je met ons wilt delen?
“Cuba is een eiland – dat is heel belangrijk. We moeten meer moeite doen om contact te leggen met andere landen en werelden dan wanneer je onderdeel uitmaakt van een groot continent. Het maakt ons van nature nieuwsgierig naar wat er aan de overkant is. Ik merk dat er veel vooroordelen bestaan over Cubanen: mensen weten dat we veel rum en tabak exporteren en dat er veel mooie vrouwen in Cuba wonen. Maar er is zoveel méér, ons land heeft zoveel cultuur te bieden. Dans zit ons in het bloed. Ik hoop dat mensen Cuba na het zien van een van onze voorstellingen ook associëren met prachtige choreografieën.”

“Mijn eerste grote liefde was muziek”

Dan een wedervraag: wat weet jij zelf van Nederland, waar je in februari heen reist?
“Haha, vermoedelijk meer dan je denkt! We hebben jullie land een paar jaar geleden al aangedaan en ik heb genoten. Jullie landschap ziet er precies uit zoals ik het me voorstelde op basis van de schilderijen die ik ken: een vlak land, veel gras. Ik hou enorm van het werk van Vincent van Gogh, en ik werd blij van het oude theater in Den Haag. Jullie architectuur is sowieso fantastisch. En de mensen die ik toen heb ontmoet, voelden heel emotioneel stabiel. Dat zijn de beelden die ik voor mij zie als ik aan Nederland denk.”

Je bent nu 30 jaar. Wil jij tot op late leeftijd blijven dansen?
“Ik ben mij de laatste jaren verder gaan specialiseren. Carlos Acosta is ook daarin echt een voorbeeld voor mij: hij besloot een gezelschap op te richten toen hij zelf vond dat zijn actieve periode als danser ten einde liep. Je kunt dan bijvoorbeeld docent worden, veel collega’s halen daar veel voldoening uit. Maar ik heb besloten te kijken of ik misschien een toekomst kan hebben als choreograaf. Ik heb altijd al choreografieën gemaakt overigens, vanaf het eerste jaar van mijn studie. Ik heb de afgelopen jaren ook al een aantal werken mogen maken voor het Cuban National Ballet.”

Jouw choreografie Satori vormt een belangrijk onderdeel van de avond Cuban Eclectico die jullie verzorgen in het Nieuwe Luxor. Wat kan je vertellen over het stuk?
“Satori is een Japanse term die staat voor begrijpen, het doorzien van jezelf, het ontdekken van je ware aard. Het gaat om het vinden van verlichting als mens. Ik zie een overeenkomst tussen dat pad, dat elk mens doorloopt, en het creëren van een kunstwerk zoals een ballet. Elke ontdekking levert weer nieuwe vragen op, elk antwoord leidt tot nieuwe vragen. Je kunt je daartegen verzetten, maar je kan ook proberen de nieuwe kennis die je hebt opgedaan mee te nemen in de rest van je leven. Op die manier kan je als mens enorm groeien, zeker als je daar open voor staat. Dat proces heb ik geprobeerd in dans te vatten.”

Ben jij een spiritueel persoon?
“Ik ben geen katholiek. De helft van de bevolking voelt zich überhaupt niet meer verbonden met een religie. Ik ben wel iemand die zich erg door zijn gevoel laat leiden, ook bijvoorbeeld in het maken van grote beslissingen. Ik geloof in het bestaan van krachten en energie die wij als mens niet goed kunnen doorgronden of duiden. Dat kan de kracht van de natuur zijn, of de onverklaarbare energie die je soms tussen twee mensen kunt voelen.”

Over connecties gesproken: heb je naast je drukke leven als danser en choreograaf nog wel tijd voor relaties?
“Jazeker! Ik woon samen met mijn vriendin in een appartement in Havana. Ze heet Patricia, we zijn al een paar jaar samen. We hebben elkaar leren kennen via optredens, ze maakt nu ook deel uit van Acosta Danza. Het is heel tof dat we bijvoorbeeld op tournees ook onze bijzondere ervaringen met elkaar kunnen delen. En ze is een van de belangrijke dansers in Satori, zij zal in Rotterdam ook op het podium staan.”

Op de website van holland-dance.com lees je meer over Raúl.

Hoofdbeeld: Yuris Nórido