“De Afghaanse lhbtqi+-gemeenschap loopt groot gevaar”

Een collectief van ruim dertig Afghaans-Nederlandse vrouwen en queer personen vraagt aanstaande zaterdag aandacht voor de situatie in Afghanistan tijdens een demonstratie op de Dam. Winq sprak met mede-initiatiefnemer Sorab Roustayar.

Wat doet de situatie in Afghanistan met jou en de andere organisatoren?
“We bevinden ons momenteel in een staat van collectieve rouw. Bij sommigen triggert de situatie in Afghanistan oude trauma’s, anderen beleven een soort hertraumatisering. We ervaren een zwaarbeladen gevoel van machteloosheid, verdriet, onbegrip en onrechtvaardigheid. Het kleine beetje hoop dat we hadden terug te keren naar Afghanistan om met onze wortels te verbinden en mee te helpen aan de wederopbouw is ons afgepakt.”

Hoe kijk jij persoonlijk naar het Afghanistan van nu?
“Ik zie een strijdtoneel, een land dat het slachtoffer is geworden van imperialisme, militarisme en neokolonialisme. Al decennia bepalen andere landen over het lot van Afghanen: de ene keer onder het mom van de ‘war on terror’, dan weer om het land democratische waarden bij te brengen. Inmiddels zijn we veertig jaar verder en is die democratie nergens te bekennen. Afghanistan is een broedplaats geworden voor fundamentalistische groeperingen en het volk leeft nog altijd in armoede. Het land behoort tot een van de onveiligste landen ter wereld.”

“We demonstreren tegen de gruweldaden van de Taliban, maar ook tegen de nalatigheid van internationale partijen”

Wat hopen jullie met deze demonstratie te bereiken?
"Ons doel is tweeledig. Met onze demonstratie willen we de stem van de Afghanen uit Afghanistan hier in Nederland laten doorklinken en laten we zien dat we hen steunen. Zij vechten niet meer terug tegen de Taliban omdat ze moe zijn van alle oorlogen. De bevolking wil vrede, veiligheid en onafhankelijkheid. Tegelijkertijd willen we de Nederlandse regering ter verantwoording roepen, als het gaat om asielbeleid, lhbtqi+-vluchtelingenbeleid en het onveilig verklaren van Afghanistan. Wij hopen op zo’n breed mogelijke steun vanuit de samenleving en de antiracismebeweging. We nodigen dan ook iedereen uit, Afghaan en niet-Afghaan, om zich aan te sluiten bij de demonstratie. We hopen hiermee een volle Dam te realiseren om ook de Afghanen hier een hart onder de riem te steken, te laten zien dat mensen om hen geven. Door de veertig jaar lange oorlog lijken mensen verdoofd geraakt voor de beelden van al het onrecht dat in Afghanistan plaatsvindt."

Welke rol moet de Nederlandse overheid volgens jullie spelen in deze crisis?
“De eerste stap is het onveilig verklaren van Afghanistan. Momenteel leven 1300 Afghanen in onzekerheid in de AZC's en dan heb ik het nog niet over de ongedocumenteerde Afghanen. Op dit moment heeft Nederland toegezegd de uitzet van Afghaanse vluchtelingen een halfjaar op te schorten, maar het mag duidelijk zijn dat de situatie over zes maanden niet opgelost zal zijn. Afghanistan is nu in handen van de Taliban en zal dat waarschijnlijk jaren blijven. Op het moment dat je een land onveilig verklaart, ontvangen zij recht op asiel en bescherming. Ook moet de Nederlandse overheid haar verantwoordelijkheid nemen in het opnemen van Afghaanse vluchtelingen die vastzitten in landen als Griekenland en Turkije. Duizenden mensen leven in kampen als Moria al jaren onder erbarmelijke omstandigheden en krijgen op grote schaal te maken met mensenrechtenschendingen. Ze kunnen geen kant op. We roepen de regering op hier Europa-breed een oplossing voor te vinden."

“Het kleine beetje emancipatie dat door vrouwenbewegingen is gewonnen, dreigt in één klap ongedaan te worden gemaakt”

Ik heb begrepen dat jullie demonstratie volledig georganiseerd wordt door vrouwen en queer personen, twee van de groepen die de Taliban het meest onderdrukt.
“De organisatie ligt inderdaad in handen van ruim dertig Afghaans-Nederlandse vrouwen en queer personen. Voor die twee groepen bestaat dan ook zeker duidelijk aandacht binnen de demonstratie. De afgelopen jaren kende Afghanistan diverse feministische golven, die ervoor zorgden dat vrouwen weer konden studeren, sporten en werken. Het kleine beetje emancipatie dat door deze vrouwenbewegingen is gewonnen, dreigt nu in één klap ongedaan te worden gemaakt. Met de demonstratie laten we hun merken dat we hen zien en steunen. Een kanttekening daarbij: ik vind dat Nederland ook strenger naar zichzelf moet kijken wat betreft de onderdrukking van lhbtqi+ personen.”

Kun je dat iets toelichten?
“De Nederlandse overheid wijst maar al te gretig met het vingertje naar andere landen om niet naar de eigen achtertuin te hoeven kijken. Op papier heeft de Nederlandse queergemeenschap veel rechten, maar de realiteit is, zeker voor queer personen van kleur, soms schrijnend. Twee voorbeelden: uit statistieken blijkt dat het geweld richting lhbtqi+ personen steeds meer toeneemt en onder trans personen ligt het aantal pogingen tot zelfdoding vijf tot tien keer hoger dan onder cisgender personen. Tot slot profileert Nederland zich als veilige haven voor lhbtqi+ personen, maar dat lijkt niet op te gaan voor vluchtelingen. Als het hen al lukt te bewijzen dat ze queer zijn, en dus recht hebben op asiel, dan leven ze vervolgens vaak lange tijd een zwaar bestaan in AZC’s, waar hun niet of nauwelijks bescherming wordt geboden tegen discriminatie en geweld van andere asielzoekers. Daar moet snel verandering in komen, de Afghaanse queergemeenschap loopt groot gevaar: de Taliban heeft aangekondigd zware sancties te zullen nemen tegen de queergemeenschap. Waarschijnlijk betekent dit dat prehistorische gruweldaden opnieuw plaats zullen vinden.” 

“Waarschijnlijk staan we al op het vizier van extreemrechtse groeperingen”

Zijn er voor jullie risico’s verbonden aan het organiseren van deze demonstratie?
“Die zijn er altijd wanneer je aandacht vraagt voor de minst bedeelden in onze samenleving. In het Nederlandse medialandschap, op straat en in de politiek zie ik een sterke groei van conservatisme en extreemrechts. Politieke partijen als de PVV, FvD, SGP en Ja21, maar ook de VVD en CDA houden er xenofoob gedachtegoed op na. Activisten die zich uitspreken op straat en op social media lopen continu gevaar. Kijk bijvoorbeeld naar Jerry Afriyie, Clarice Gargard en Naomie Pieter, zwarte activisten die ieder doodsbedreigingen ontvingen uit extreemrechtse hoek omdat zij zich uitspraken tegen Zwarte Piet. Waarschijnlijk staan wij ook al op het vizier bij die groeperingen.”

Ik heb begrepen dat je zelf ook gaat spreken op de Dam. Waar zal jij je in je voordracht op richten?
“Ik ga mijn toespraak op een intersectionele manier benaderen. Dat wil zeggen dat ik duidelijk wil maken dat verschillende systemen van onderdrukking, waaronder racisme, islamofobie en homo- en transfobie, onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het is daarom belangrijk dat we als Afghaanse Nederlanders één front vormen en de belangen van alle verschillende groepen vertegenwoordigen. We moeten de diversiteit binnen onze beweging en daarbuiten leren waarderen en omarmen. Niet iedereen hoeft hetzelfde te denken, maar we verdienen het allemaal gehoord en erkend te worden.”

De demonstratie ‘Elke Afghaan recht op een veilig bestaan’ vindt op zaterdag 28 augustus om 15.00 uur plaats op de Dam. Meer informatie vind je op de Facebook-pagina.

Er is ook een petitie, die de organisatie zal aanbieden aan de Leden van de Tweede Kamer der Staten Generaal. Die kan hier worden ondertekend.