De cruisinggeschiedenis van de Amsterdamse plaskrul
“De plek waar zowel de blaas als de zak geleegd kan worden”
Bijna een eeuw lang was de Amsterdamse plaskrul een populaire cruisinglocatie. Vele mannen – zowel homo, bi als hetero – bezochten ze in de hoop hun lusten te bevredigen. Fotograaf Renzo Gerritsen dook voor zijn boek Gezeik in Amsterdam in de geschiedenis van de grachtengroene krul.
De krul biedt verlossing en is een plek waar zowel de blaas als de zak geleegd kan worden. Al sinds het begin van de eerste openbare secreten in de 18e eeuw werden ze gebruikt voor het cruisen; het zoeken van vluchtige seksuele contacten op straat, in parken en in openbare toiletten.
ook de heteroman deed eraan mee, om een kwartje te kunnen verdienen, of om zijn lusten te kunnen bevredigen.
Indien iemand homoseksueel was, dan werd dit vaak verzwegen voor familie, vrienden en collega’s. Homoseksualiteit was strafbaar en maatschappelijk niet geaccepteerd. Seksueel contact kon enkel in privésferen plaatsvinden, al was dat niet altijd mogelijk. Homoseksuelen voelden zich daardoor gedwongen om hun seksuele geaardheid te verbergen en zich te wenden tot de geheime wereld van het cruisen.
Voor veel mannen betekende cruisen de eerste stap naar het ontdekken van hun homoseksualiteit, voor anderen was het een plek om homoseksualiteit te beleven. Het waren niet enkel de homoseksuelen die hieraan meededen. Ook de heteroman deed eraan mee, om een kwartje te kunnen verdienen, of om zijn lusten te kunnen bevredigen (vrouwen leefden in deze tijd erg kuis).
Bij cruisen draait het vooral om het niet-verbaal ontdekken of de ander ook interesse heeft in jou. Door bepaalde signalen te geven, kan je duidelijk laten merken dat je openstaat voor seksuele ontmoetingen.
de baan
De krullen en andere pisbakken waren populaire cruisinglocaties. Sinds 1878 werd hun locatie aangegeven op een plattegrond genaamd ‘De Baan’. De route liep ruwweg vanaf het centraal station tot aan het Vondelpark en ging langs plekken zoals het Rembrandtpark en de Weteringschans. Daarnaast werden locaties onderling gedeeld met elkaar en kreeg een aantal openbare toiletten een bijnaam. Het openbare toilet onder de Munttoren kreeg de naam ‘Delfts blauw’, de krul bij het centraal station de naam ‘paraplu’, omdat je er droog stond.
Tijdens de grootschalige sanering van urinoirs in de jaren 60 kwam fel protest van de homogemeenschap en het COC. Het had een enorme impact op de cruisecultuur van die tijd. Het protest leidde ertoe dat de dubbele krul op de hoek Keizersgracht / Nieuwe Spiegelstraat werd teruggeplaatst.
De pisbakken werden vanaf de jaren 50 minder aantrekkelijk. Men kon makkelijker terecht in kroegen en dark rooms, achterkamertjes waar seks mogelijk was. Mannen die nog steeds naar de urinoirs gingen, durfden nog niet uit de kast te komen, waren niet actief in het uitgaansleven of vonden het simpelweg opwindend. Voor hen was er deels de noodzaak, maar ging het vooral om spanning, gevaar en anonimiteit.
In de jaren 80 nam de cruisecultuur geleidelijk af. Homorelaties werden eenvoudiger, het werd gemakkelijker om elkaar elders te ontmoeten en veel openbare urinoirs waren verdwenen. Hoewel het cruisen vandaag de dag nog steeds voorkomt, ligt het nu meer op de achtergrond. Omstanders zijn zich vaak niet bewust van wat er zich afspeelt.
niet zonder gevaar
Op homoseksueel gedrag stond niet alleen een groot taboe. In de 18e eeuw werd sodomie beschouwd als een ernstige zonde en kon het zelfs leiden tot de doodstraf. Mannen die schuldig bevonden werden op sodomie, werden op het schavot op de Dam aan de wurgpaal terechtgesteld. De gaten die bestemd waren voor het schavot zijn nog steeds zichtbaar.
Sinds 1811 is sodomie geen vergrijp meer, maar kan je nog wel veroordeeld worden voor seksuele handelingen in het openbaar. Als je wordt gearresteerd kan je rekenen op een boete of een gevangenisstraf. Homoseksuele relaties tussen mannen van boven de 21 met mannen onder die leeftijd bleven tot 1971 nog wel strafbaar, zelfs als deze met wederzijdse instemming plaatsvonden.
Op 1 april 2001 maakte Nederland geschiedenis door als eerste land ter wereld het huwelijk open te stellen voor mensen van hetzelfde geslacht.
meer krulverhalen?
Deze tekst is afkomstig uit het boek Gezeik in Amsterdam van fotograaf Renzo Gerritsen, waarin hij een ode brengt aan de Amsterdamse plaskrul. Het boek is voor 34,50 euro te bestellen via Plaskrulamsterdam.nl.
Winq kan commissie verdienen met links op deze pagina, uiteraard selecteren wij alleen producten die wij zelf ook fantastisch vinden. Lees hier hoe dat werkt.
