De gayfilms die mij als jonge homo hielpen mijn identiteit te vormen

Filmjournalist Nico van den Berg blikt terug op de gayfilms die hem als jonge homo hielpen zijn identiteit te vormen. “Deze drie films zijn ­– ook nu nog – een prachtige introductie voor alle homo- of biseksuele jongeren die zichzelf aan het ontdekken zijn.”

Alle avonden lijken inmiddels hetzelfde. De programmering op tv kun je wel dromen, net als het aanbod op Netflix of Disney+. En als er al nieuwe series en films voorbijkomen, dan worden die ook nog eens uitgebreid besproken op social media of in je WhatsApp-groepen. Iets zelf ontdekken is er bijna niet meer bij.

Wat doe je dan? Ik besloot te graven in mijn verleden en op zoek te gaan naar de gayfilms die mijn identiteit voor een flink deel hebben gevormd. Het levert een lijstje films op waar niet per se de beroemde klassiekers op staan, maar wel films waar je je op verschillende manieren mee kunt identificeren. Bovendien zijn ze nog steeds geweldig om naar te kijken, of het nu is om erbij weg te snotteren of om juist vlinders van in je buik te krijgen. Drie films die ik in mijn jeugd in mijn hart heb gesloten.

Maurice

In mijn herinnering heb ik als tiener Maurice (James Ivory, 1987) wel tien keer op tv gezien. Waarschijnlijk heb ik in mijn geheugen de film en het boek door elkaar gehaald. Het boek verslond ik in mijn jeugd, de film kan ik hooguit twee keer gezien hebben. Toch maakte de heimelijke homoseksuele driehoeksverhouding tussen Maurice (James Wilby), Clive (Hugh Grant) en Alec (Rupert Graves) in de film veel meer in mij los dan het boek, vooral door de jonge acteurs. Het verhaal speelt zich af in het benauwende aristocratische Engeland van rond 1900 waar een volkse jongen ineens voor seksuele verwarring zorgt bij een paar upperclass jongemannen. Haast even stiekem als de jongens hun liefde voor elkaar konden uiten, zat ik op een kleine tv met rode oortjes naar mijn eerste 'mancrushes' van het witte doek te kijken. Een soort bouquetreeks op niveau – intellectueel valt op volks – met een paar preutse bedscènes met halfnaakte jongenslijven waar mijn primitieve geilheid wel raad mee wist. Er was immers nog geen Pornhub. Extra ironisch: een jaar na de film kwam de Britse regering met 'Section 28', een wet die scholen verbood op een positieve manier over homoseksualiteit te praten. In één klap terug naar de tijd van Maurice.

Beautiful Thing

Jaren later, inmiddels mentaal én seksueel iets wijzer, zag ik in een bioscoop in Londen opnieuw een film die een onuitwisbare indruk op me maakte: Beautiful Thing (Hetty MacDonald, 1996). In hetzelfde puriteinse Engeland van 'Section 28' was een film gemaakt over de liefde tussen twee 'working class' schooljongens in een betonnen buitenwijk van Londen. Iedereen die toen jong en homo was, heeft de film waarschijnlijk wel gezien, of kent op zijn minst de titel. Voor het eerst zag je in een bioscoopfilm hoe twee gewone tieners, Jamie en Stu, na wat schuchtere toenaderingen de liefde voor elkaar niet meer kunnen en willen wegdrukken. De slotscène, waarin de twee jongens innig in elkaars armen dansen op ‘Dream a Little Dream of Me’, terwijl de hele buurt liefdevol toekijkt, zorgde ervoor dat ik zelf, nog wat nasniffend, haast op vleugels de bioscoop bij Piccadilly Circus uit danste. Beautiful Thing is een simpel boy-meets-boy-verhaaltje, meer niet. Maar soms wil je juist dát gewoon zien, zeker als jonge homo uit Nederland. Hetzelfde land waar ruim tien jaar na Beautiful Thing een deel van de cast van GTST zei geen zin te hebben in een homoseksueel personage in de serie. Die rol kwam er uiteindelijk toch, al was de kritiek op de homoscènes niet van de lucht.

My Own Private Idaho

River Phoenix en Keanu Reeves waren in de jaren negentig twee ongelooflijk populaire Amerikaanse acteurs. Schoolmeisjes hadden hun posters boven hun bed hangen, en schooljongens wilden net zo cool zijn als deze twee stoere acteurs. Maar door de film My Own Private Idaho (Gus Van Sant, 1991) raakte ook ik in de ban van deze hunks uit Hollywood. Toen ik hem zag in een wat afgetrapt filmzaaltje in het Rotterdamse LantarenVenster begreep ik niets van het verhaal, maar ik was betoverd door deze twee knappe gozers. De film gaat over de vriendschap tussen twee mannelijke sekswerkers, Mike (River Phoenix) en Scott (Keanu Reeves). Mike is homo, Scott niet. Maar er ontstaat zo'n bijzondere band tussen de twee, dat de vriendschap langzaam overgaat in liefde. Te midden van de toen levendige gay uitgaansscene in Rotterdam, waarin je je ook heel snel buitengesloten kon voelen, gaf My Own Private Idaho juist een gevoel van trots als je afweek van de norm, ook als dat een norm in de homowereld was. Het feit dat labels er in deze film totaal niet toe deden, gaf menig homojongen, inclusief mijzelf, een gevoel van vrijheid en onafhankelijkheid. Het was compleet het tegenovergestelde van de gewone Jamie en Stu in Beautiful Thing, of de puriteinse sfeer in Maurice. Maar als geheel zijn deze drie films ­– ook nu nog – een prachtige introductie voor alle homo- of biseksuele jongeren die zichzelf aan het ontdekken zijn.

• Maurice is te zien op Apple iTunes en Google Play
• Beautiful Thing is te koop op DVD bij onder andere Bol.com
• My Own Private Idaho is te zien op Google Play