reconstructie
De historische Griekse reis naar huwelijksgelijkheid
Sinds 15 februari 2024 mogen mensen met hetzelfde gender nu ook in Griekenland trouwen. Het land steeg meteen naar de 7e plek op de ILGA Rainbow Index. Is het onverwacht dat een Grieks-orthodoxe samenleving met een rechtse regering het burgerlijk huwelijk openstelt? Een reconstructie.
Wij zijn verguld om met zo’n beroemde Griek op pad te zijn. “Ik ben niet de beroemdste man, maar ik ben wel bekend. Ik begon mijn carrière als acteur en scenarioschrijver. De eerste serie die ik maakte, Op het nippertje – een comedy over goed versus kwaad – was een van de succesvolste tv-shows ooit in de geschiedenis van de Griekse televisie. En in 2015 schreef ik mijn derde tv-serie. Een doorbraak omdat in die jaren de extreemrechtse politieke partij ‘De Gouden Dageraad’ opkwam. En niemand zei iets. We zagen mensen met swastika’s op hun armen en als creatieve sector reageerden we daar helemaal niet op. Dat trok ik niet. Dus wat een comedy zou worden – de serie gaat over vier vrouwen die samen het eerste nationale curlingteam vormen; en curling bestaat helemaal niet in Griekenland – werd juist erg dramatisch. Een van de vrouwen heeft een zoon die extreemrechts is en ik speelde een Grieks-Canadese gay atleet. Eigenlijk was dit een soort coming-out van mij, op televisie.”
Wij spreken Yorgos (Giorgos) Kapoutzidis op een veerboot die vanuit Athene richting Aegina vaart – een eiland voor de kust van Athene waar Kapoutzidis woonachtig is. Zowel op de boot als op het eiland wordt hij vaak gegroet en voor een selfie of een praatje gevraagd. Mensen stappen uit hun auto om hem te omhelzen; mensen die hij nog nooit eerder heeft ontmoet. Het is dagelijkse kost voor de scenarioschrijver, die ook bekend is geworden als presentator van The Voice of Greece, jurylid van Greece’s got Talent en commentator van het Eurovisiesongfestival.
“soms nodigen talkshows mij of queer ouders onder valse voorwendselen uit– dan zit er ineens een fascistische diaken of een andere rechts-extremist tegenover je”
Eenmaal bij zijn woning op Aegina gearriveerd, staat hij erop dat hij die middag mijn gastheer is. “Wil je zwemmen? Je wilt vast zwemmen? Nee? Dan doen we een toer over het eiland.” Wij laten zijn huis met uitzicht over een heerlijke baai achter ons en keren in zijn MINI Cooper cabrio de weg op, richting – hoe onverwacht – een oude Griekse tempel. Bij de entree wordt hij door de portier met vriendelijkheden overladen want dit is Yorgos Kapoutzidis en hij is een levende legende. Met de kap van de auto open meanderen we vervolgens verder over de heuvels van Aegina. De BG’er wijdt gepassioneerd uit over onder andere Serres; een Griekse Netflix-serie die hij schreef over zijn gelijknamige geboortestad. Een verhaal over een vader, een gay zoon en zijn overleden moeder. “Dat was ontroerend en grappig. Het was opgedragen aan alle regenbogers van het platteland van Griekenland – omdat we allemaal dezelfde ervaringen hadden. Eigenlijk was dít mijn echte coming-out. Ik kreeg veel ontroerende berichten van de mensen die de serie hadden gezien. Dit was namelijk de eerste keer dat een gay personage in Griekenland de hoofdrol in een tv-serie was, in plaats van een dramatisch figuur aan de zijlijn.”
Talkshow-tirannie
Kapoutzidis gebruikt zijn bekendheid om te strijden voor de rechten van queers in Griekenland. “In 2020, toen ik Serres net had geschreven, werd ik uitgenodigd op het ministerie van Justitie om te spreken over diversiteit en inclusie. Ik stelde een simpele vraag aan de premier: waarom ben ik de persoon in deze kamer met minder rechten dan wie dan ook? Daarna wilde de premier een gesprek met mij, onder vier ogen. Geen camera’s, geen publiciteit. Hij zei toen dat hij de openstelling van het huwelijk in zijn tweede termijn wilde doorvoeren. Griekenland is een conservatief land, maar queer gezinnen zijn ook gezinnen hè? Ik laat die enge rechtse mensen zo veel mogelijk links liggen, ik leef bewust in mijn eigen bubbel. Soms nodigen talkshows mij of queer ouders onder valse voorwendselen uit; dan spreek je af dat je respectvol behandeld wordt maar ineens zit er dan een fascistische diaken of een andere rechts-extremist tegenover je die je op live televisie overlaadt met zijn haat. Zó misselijk …”
'Het huwelijk is een conservatieve instelling'
Waar Yorgos Kapoutzidis van buiten de politiek steeds aandacht vraagt voor lhbtiqa+-thema’s, is Alexis Patelis als hoofd-economisch adviseur van de premier al jarenlang van binnenuit aan het werk. Wij spreken af in het café van het conservatorium van Athene. “Hier is het vaak rustig en het is op een steenworp afstand van mijn werk.” Dat werk vindt plaats in de regeringsgebouwen rondom het presidentieel paleis – Griekenland kent een gekozen premier en een president die meer ceremoniële taken heeft.
Zelf is Patelis niet in Griekenland getrouwd. “In 2009 gingen mijn partner en ik in het Verenigd Koninkrijk een geregistreerd partnerschap aan en in 2014 werd dat omgezet in een huwelijk. Om nou weer te gaan scheiden om hier te kunnen trouwen… Maar er komt nog wel een groot feest!”
Sinds 2015 kon je in Griekenland al een geregistreerd partnerschap aangaan, maar pas dit jaar werd het huwelijk opengesteld. Sinds 2019 is er een centrumrechtse regering, geleid door premier Kyriakos Mitsotakis. In 2020 kwam Patelis uit de kast in de conservatieve krant Kathimerini. Een jaar later liet de premier een commissie samenstellen die een lhbtiqa+-gelijkheidsstrategie moest opstellen. Deze was vergelijkbaar met andere strategieën die al eerder waren opgesteld, op het gebied van dierenwelzijn, gendergelijkheid en mensen met een beperking. Voor deze commissie werden tien mensen gevraagd op een nogal technocratische manier: drie mensen uit het maatschappelijk middenveld (activisten), drie universiteitsprofessoren, drie mensen uit de politiek en één persoon van de Europese Commissie. Alexis was een van de drie mensen die namens de regering werden geselecteerd. De commissie produceerde een rapport van zestig pagina’s over verschillende kwesties, waaronder ook het huwelijk voor paren van gelijke gender. Veel van de aanbevelingen van de strategie werden vervolgens uitgevoerd, zoals het overbrengen van vrouwelijke trans gevangenen naar vrouwengevangenissen, het opheffen van het verbod op bloeddonaties door homoseksuele mannen, het verbieden van onnodige operaties bij intersekse baby’s en het verbieden van conversietherapie. Nadat de regering in 2023 werd herkozen, beloofde de premier om de aanbevelingen van het rapport op te volgen. Maanden van debatten volgden, maar toen de wetgeving in januari officieel werd gepresenteerd en opiniepeilingen aangaven dat de bevolking het openstellen van het burgerlijk huwelijk steunde, werd de wet in februari aangenomen met 176 van de 300 stemmen in het parlement. >>Tekst loopt door onder kader 'Travel Proud'.
hotel fresh, athene
Een gedurfd nieuw neoklassiek herenhuis met weelderige suites om in een ontspannen omgeving te recreëren in Athene, waar eigentijds design samengaat met neo-folkloristische uitbundigheid. Hotel Fresh is prachtig gelegen in het centrum van Athene en biedt kamers met airconditioning, een fitnesscentrum, gratis wifi en een terras. Het viersterrenhotel heeft roomservice en privé parkeren is beschikbaar op het terrein. Sommige kamers hebben een balkon en andere hebben ook uitzicht op de stad. Hotel Fresh heeft een restaurant dat mediterrane gerechten serveert.
Om de goedkeuring van de wet te vieren, gingen enkele supporters die avond naar een restaurant in de buurt van het parlement. De president, Katerina Sakellaropoulou, voegde zich ook bij de feestelijke groep. De volgende dag stond ze op de voorpagina van een grote (rechtse) krant: er werd beweerd dat zij iets had gevierd dat de samenleving verdeelde en dat ze daarom ongeschikt was om president te zijn. Haar termijn loopt later dit jaar af; de Griekse Johan Derksens slijpen hun messen al – ongeacht de parlementaire meerderheid die de uitvoering van het rapport van de commissie steunt.
“mensen van de nederlandse ambassade, hebben expertise geleverd over de nederlandse ervaring met potentiële problemen en hoe die konden worden aangepakt”
Bij het opstellen van dat rapport heeft ook Nederland geholpen. “Mensen van de Nederlandse overheid, samen met de Nederlandse ambassade, hebben expertise geleverd over de Nederlandse ervaring met potentiële problemen en hoe die konden worden aangepakt.” Een van de vragen die Griekenland kreeg, was dat het grootste deel van West-Europa al openstond voor het openstellen van het burgerlijk huwelijk. Grieken willen diep vanbinnen deel uitmaken van West-Europa. Premier Mitsotakis presenteerde het ook op een slimme manier. Hij zei: ‘Ik vertegenwoordig een conservatieve partij en het huwelijk is een conservatieve instelling’. Het adoptie-issue was het moeilijkst: er was weinig publieke steun. Dit veranderde toen werd uitgelegd dat sommige regenboogkoppels al kinderen hebben, en dat die minder beschermd zijn dan andere kinderen.
Waarom je eigen kind adopteren?
Voor regenboogkoppels met jonge kinderen is het een zware strijd. Danae Deligeorges en Alexia Beziki trouwden op 7 maart en zijn de trotse moeders van een kind. Beziki is de biologische moeder, maar de eicel is afkomstig van Deligeorges. "Dus eigenlijk zijn we allebei de biologische moeders van ons kind. Maar de Griekse autoriteiten zien dat anders." Volgens de wet moet Deligeorges een volledig adoptieproces doorlopen om wettelijk erkend te worden als volwaardige moeder.
"Maar ik geef er de voorkeur aan om verandering na te streven door middel van belangenbehartiging. Want als ik een man was, zou ik als ouder erkend worden! Ons kind werd geboren toen we al een geregistreerd partnerschap hadden, maar nog niet getrouwd waren. Toen het huwelijk werd opengesteld, zijn we meteen getrouwd – ook om direct erkend te worden als volwaardige ouders van ons kind. Dat bleek toch niet zo te zijn …”
“zowel onze bruiloft als de doop van ons kind werden uitgevoerd met het grootste respect voor de gebruiken en tradities van ons land – die we eren”
“Toch wordt het wettelijk niet als zodanig erkend. Dit is niet vanwege een logische reden, maar puur vanwege discriminatie gedreven door egoïsme. Bepaalde mensen voelen zich nog steeds bevoorrecht door geboorte in plaats van het idee te omarmen dat, zoals de geschiedenis vaak heeft laten zien, we allemaal mensen zijn, vanaf onze geboorte. Er zijn veel geldige redenen om wettelijke ouders niet te erkennen, maar geslacht en homoseksualiteit zouden daar niet toe moeten behoren. Zowel onze bruiloft als de doop van ons kind werden uitgevoerd met het grootste respect voor de gebruiken en tradities van ons land – die we eren.” Is het niet zo dat je religieus moet zijn, voor het dopen van je kind? "Wij geloven in inclusiviteit en het leven. Als je je hele leven bent opgekomen, niet alleen voor het homohuwelijk, maar voor alle mensenrechten, weet je dat je de kleine stappen moet vieren. Ze brengen vooruitgang, groei en verandering.”
Beziki en Deligeorges waren het eerste vrouwenkoppel dat in Griekenland trouwde. “De ceremonie speelde zich af in het huis van de burgemeester van Athene – een prachtige, statige plek. Onze vrienden en geliefden waren er allemaal bij, en de media hebben ons twee weken lang intensief gevolgd. Veel berichten op social media waren liefdevol en positief, maar natuurlijk waren er ook haters. Die raakten ons trouwens helemaal niet. Wij hebben niet terug geschreeuwd – het is ongemakkelijk voor ze dat tradities veranderen en dat is oké. Daarnaast was ons kindje net veertig dagen oud en waren we te moe om ruzie te maken, haha.”
on the rocks, santorini
Santorini is het meest glamorous eiland van Griekenland en een van Europa’s populairste queer huwelijksreisbestemmingen. De blauwe koepels van de kerken van Santorini verschenen al op de achtergrond van veel huwelijksfoto’s. Santorini is een van de meest exclusieve bestemmingen van de Cycladen. In een idyllische, afgelegen plek in het dorp Imerovigli is hotel On The Rocks uitgehouwen in de rotsen, hoog boven vulkaankrater Caldera, met adembenemende uitzichten op de zee en romantische zonsondergangen. On The Rocks is onderdeel van Small Luxury Hotels of the World.
Voor het eerste mannenkoppel dat in Griekenland trouwde, werd de mooiste dag van hun leven in petit comité afgewerkt. Stavros Gavriliadis en Dimitris Elefsiniotis werden slechts een paar dagen na 15 februari in de echt verbonden. Op de avond van het huwelijk belde de premier met het stel om ze te feliciteren. “Wij hebben hem bedankt voor wat hij gedaan heeft. De locoburgemeester heeft ons getrouwd. Het was een kleine viering op een zaterdagochtend, waar ongeveer tien mensen bij waren. Niemand wist er verder van. De politie wilde het geheim houden. Er stonden ook agenten voor de deur. We hadden in de krant aangekondigd dat wij gingen trouwen en als reactie daarop kregen we homofobe bedreigingen. Genoeg reden voor de autoriteiten om ons huwelijk zoveel mogelijk onder de pet te houden.”
Er waren ook geen media bij, ook al was dit het allereerste Griekse huwelijk tussen twee mensen van hetzelfde gender. “Toen we de huwelijksaankondiging in de krant hadden gezet, werden we benaderd door kranten, tijdschriften, en MTV,” vertelt Elefsiniotism, “maar ik ben niet het soort persoon dat graag op televisie komt. We hebben alleen een keer met Bloomberg over ons huwelijk gesproken. En nu dus met Winq. Wij hadden overigens ook niet zoveel tijd om een groter huwelijk te plannen, omdat we het adoptieproces eindelijk wilden starten. Het idee was: snel trouwen want zodra je getrouwd bent, kun je elkaars kinderen adopteren.”
Samen zijn de mannen de gelukkige ouders van drie kinderen – een zoon, Spiros (6) en een tweeling (4), een jongen en een meisje, Eugenia en Kimon. Alle kinderen zijn via draagmoederschap ter wereld gekomen. “De moeders zijn geen bekenden; we hebben eicellen via donorschap verkregen en de bevruchting heeft in een ziekenhuis plaatsgevonden.” Gavriliadis is de biologische vader van Spiros en Elefsiniotis van de tweeling. “Nu we getrouwd zijn, komen we in aanmerking om elkaars kinderen te adopteren”, vertelt Gavriliadis. “De rechtbank buigt zich op 25 oktober over ons adoptieverzoek. Dit is erg belangrijk voor ons als gezin, want stel je voor dat ik er niet meer ben? Ik heb niet eens een broer of zus – Spiros zou dan zomaar uit huis geplaatst kunnen worden.”
kouros hotel & suites, mykonos
Gerestaureerd door de Franse ontwerper Fabienne Spahn, is Kouros Hotel & Suites een chic toevluchtsoord aan zee, op slechts enkele stappen van het centrum van Mykonos-Stad. Het ontwerp van de 35 luxe kamers is een eerbetoon aan de traditionele Cycladische architectuur, maar met een onderscheidende, eigentijdse twist. Alle accommodaties hebben privéterrassen met uitzicht op de felblauwe zee en de iconische windmolens van het eiland. En de deluxe suites zijn behept met buitenjacuzzi’s of (privé) infinitypools. Kouros Hotel & Suites ligt in Mykonos-stad, op minuten lopen van het strand.
Griekenland is (vooralsnog) het meest recente land waar huwelijksgelijkheid is doorgevoerd. Daarmee zijn zij nummer 36 en zijn er dus nog meer dan 150 landen waar koppels van gelijke gender niet kunnen trouwen. Maar Danae Deligeorges had gelijk: iedere kleine stap moet je vieren.
- Kiki aan Zee
De Griekse hoofdstad heeft een zonovergoten 50 kilometer lange kustlijn. Het beroemde clothing optional but: never mind-strand is Limanakia. Behalve het strand zijn er rotsachtige baaien met verborgen hoekjes. Strandpaviljoen Bolivar is op tien minuten rijden een goede keuze, net als Balux, dat beschikt over een chic adults only-zwembad aan zee. (Balux is momenteel gesloten en wordt gerenoveerd).
- Monument avant la lettre
Natuurlijk is de Akropolis de belangrijkste bezienswaardigheid van de stad. Heel handig: deze ligt midden in de stad op een bergje dus je kunt ’m bijna overal zien. En ’s avonds is-ie verlicht. Bezoeken kan ook, wandel er dan heen vanaf Monastiraki, langs de Bibliotheek van Hadrianus en de Romeinse Agora. Naast eeuwenoude relikwieën, is er ook een modern Akropolis Museum, mét airco. Ga vroeg op pad.
- Gazi & Metaxourgeio
Van oudsher is Gazi de meest queervriendelijke wijk van Athene. Behalve regenboogbarretjes en -nachtleven zijn er veel clubs waar het pas diep in de nacht een beetje druk wordt. Veel hebben een groot dakterras dus een beetje geluidsoverlast is te verwachten. Metaxourgeio ligt meteen naast Gazi en dit is een wijk in ontwikkeling. Steeds weer nieuwe restaurants en cocktailbars, zoals Blue Parrot, openen hier hun deuren. Bonus: in Gazi bevindt zich een metrostation met een rechtstreekse verbinding naar het vliegveld.
- Zelf aan de slag
Wie helemaal enthousiast is geraakt over alle huwelijksperikelen in Athene en op zoek wil naar een fijne plek om zijn, haar of hun partner om de hand te vragen, kan dit bijvoorbeeld doen in Tudor Hall. Op de zevende verdieping van het King George Hotel, naast het Syntagmaplein, bakt chef Asterios Koustoudis ze onbeschaamd bruin – Tudor Hall beschikt over een Michelinster en gasten kunnen kiezen uit een chefs- of à-la-cartemenu. Neem de kabeljauw.
