Don't say gay in Orlando

Florida heeft te maken met heftige politieke turbulentie. Intussen proberen de queers in Orlando het hoofd boven water te houden.

Florida. De staat waar veel Amerikanen traditioneel hun oude dag doorbrengen onder de immer blakende zon. De aangeharkte sunshine state was lang niets minder dan een klein paradijsje waar nooit iets aan de hand was, waar bejaarden van golfbaan naar cruiseschip karden. Die dagen zijn geteld: nergens in de Verenigde Staten is de polarisatie zo groot geworden als in Florida. Kijk maar op de wereldkaart: als Amerika de buikholte van de wereld is, dan is Florida de appendix; de blindedarm. Waar hebben de Floridians hun gezichtsvermogen toch verloren?

De diep verdeelde Verenigde Staten laten al jaren een eenduidig beeld zien: liberale en soms ruimdenkende mensen wonen meestal in grote steden, vaak in het Westen of in het Oosten van Amerika. Deze gebieden worden blauw genoemd. De conservatieve minderheid woont in de rode gebieden, die je eerder in het midden van de VS zult vinden. Florida is een uitzondering. De staat is donkerrood maar beschikt over een aantal donkerblauwe steden zoals Miami, Fort Lauderdale, Tampa en Orlando. In die laatste stad wonen vooral ruimdenkende mensen en ook het stadsbestuur is bijvoorbeeld uitgesproken queer friendly. Maar rijd je een half uurtje de stad uit, dan struikel je over schietgrage rednecks die dragqueens een plaatsje in de hel beloven.

De afkeer die conservatieven voelen voor (onder andere) queer mensen, wordt aangewakkerd door twee inwoners van Florida. De voormalige president Donald Trump en de gouverneur van Florida: Ron DeSantis. Beide mannen willen in 2024 een gooi naar het presidentschap doen. Vorig jaar werd DeSantis herkozen als gouverneur voor een periode van vier jaar, en pas tijdens de midterms in 2026 kan Florida een nieuwe gouverneur kiezen. Meatball Ron, zoals Trump hem graag noemt, heeft sinds zijn aantreden al flink wat schade veroorzaakt – hij schrapte bijna alle subsidies voor queer organisaties en introduceerde wetten die tot doel hebben de lhbtq-gemeenschap schade toe te brengen. Bijvoorbeeld het strafbaar maken van het verlenen van genderbevestigende zorg aan minderjarigen, het beperken van drag-optredens, en zorgverleners mogen patiënten voortaan weigeren op basis van gewetensbezwaren. Maar zijn beruchtste actie is toch wel de Parental Rights in Education bill; de ‘Don’t Say Gay’-wet, die het op school ‘promoten’ van een queer leven strafbaar stelt. Net zoals in Rusland, eigenlijk. Deze wet geldt sinds kort ook voor de kleuterschool.

micky en donald (de eend) spreken zich uit

Een machtige stem in Florida sprak zich uit tegen deze onderdrukking. Disney verzette zich tegen ‘Don’t Say Gay’ en Disney is van economisch belang in Florida. Per dag bezoeken 35.000 mensen Disney World in Orlando. Sinds de jaren zestig heeft de entertainmentreus in het gebied waar zijn parken zijn gehuisvest, het Reedy Creek Improvement District, langzaamaan steeds meer verantwoordelijkheden en privileges naar zich toe getrokken. De wegen werden door Disney onderhouden, de veiligheidsinspecties werden door Disney gereguleerd, er was een eigen brandweer en er waren wat belastingvoordeeltjes. Vijf Disney-toezichthouders bestuurden het district. Als vergelding voor Disneys verzet op zijn ‘Don’t Say Gay’-wet, richtte DeSantis zijn woede op Reedy Creek. Hij hernoemde het naar het Central Florida Tourism Oversight District en dat wordt voortaan bestuurd door vijf bestuursleden die worden aangesteld door de gouverneur. Maar Disney greep tijdig in en sloot nieuwe contracten af voor het leeuwendeel van zijn activiteiten. DeSantis bleef zo alsnog met lege handen achter en probeert zijn gelijk nu in de rechtszaal te halen. En dat allemaal ten koste van de inwoners van Florida. De regenboogfamilie in Orlando weet het zeker: door de zwakke optredens van DeSantis (en zijn vrouw!) loopt zijn populariteit hard terug. DeSantis’ dagen zijn geteld.

De steun die Disney uitspreekt richting de queer community, moet goed gevoeld hebben voor de bezoekers van GayDays Orlando, een grassroots evenement waarbij de regenboogfamilie op de eerste zaterdag van juni in rode kleding Magic Kingdom bezoekt: het sprookjespark in Disney World. Joseph Clark is CEO van GayDays en een enthousiaste ambassadeur van Orlando. “De eerste keer dat ik ging, wist ik niet wat mij overkwam. Ik kwam uit een klein stadje en ineens sta je in een zee van rode shirts. Dat was zo overweldigend – ik wist toen al dat ik hierbij betrokken wilde raken. Ik heb GayDays dus niet zelf opgericht, dat was een zekere Chris Manley in 1991. Hij wilde zichtbaarheid van de queer bezoekers van Disney bewerkstelligen en dus trokken hij en wat vrienden eenzelfde kleur shirt aan. Ieder jaar kwamen er meer mensen op af en nu is GayDays een gigantische samenkomst van mensen die gezien willen worden. Ja, GayDays is een groot feest, maar wat ons uniek maakt is dat er zo veel verschillende dingen te beleven zijn – het is niet een alledaagse circuit party. In de dagen voor en na die eerste zaterdag in juni, zijn er een reis- en zakencongres, dragqueenverkiezingen, leermanverkiezingen, een porn star bingo, AA-meetings en voor de daddy’s is er kinderopvang geregeld.” Als thuishaven van GayDays, boekt Clark ieder jaar het gehele Doubletree-hotel, vlakbij SeaWorld. Dat zijn al 1.054 kamers. Lang niet genoeg natuurlijk, want tot voor kort kwamen er 180.000 mensen op GayDays af. Dit jaar waren dat er wel minder dan voor de covid-pandemie. Al het gedonder in Florida ligt hieraan ten grondslag.

In april van dit jaar werd er een reiswaarschuwing uitgegeven: kom niet naar Florida. Die oproep kwam uit de koker van Equality Florida, een burgerrechtenorganisatie die zich inzet voor volledige gelijkheid voor de lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender en queer gemeenschap in Florida, ontstaan in 1997, toen de overheid van Florida een scherpe bocht naar rechts maakte. Die reiswaarschuwing was een gevolg van aanpassingen aan de wapenwetgeving en van de vele wetten die vijandig staan tegenover de lhbtq-gemeenschap, en van wetten die de toegang tot reproductieve gezondheidszorg beperken. Als gevolg van deze sociale onrust heeft Florida deze zomer al twintig tot dertig procent minder lhbtq-bezoekers mogen verwelkomen en hebben veel queer inwoners de staat de rug toegekeerd.

Clark: “Mensen zeggen het ook gewoon: wij voelen ons niet veilig hier. En niet alleen Amerikanen, ook internationale gasten reageren zo. Zij voelen zich hier niet langer welkom. Jammer genoeg, want zij missen dan ook de schaamteloze poolparty’s, een van de belangrijkste redenen om naar GayDays te komen. Er zijn twee zwembaden bij het DoubleTree-hotel: een daarvan is een bear pool en vaak is het daar drukker dan in het andere bad. Op zondagavond huren we zwemparadijs Aquatica tegenover het hotel helemaal af – op het kinderbadje na dan. Aquatica is 140.000 m2 groot – vergelijkbaar met 28 voetbalvelden. Tickets voor alle events kopen de gasten bij ons. Wij zijn onafhankelijk: Disney is geen sponsor en is ook verder niet direct betrokken bij GayDays. Wij zorgen één keer per jaar voor héél veel bezoekers. Graag gedaan, Disney!”

pride in... oktober

Trekken bezoekers in juni dan voor GayDays, alsook voor pride naar Orlando? Nee: pride wordt in oktober gevierd. Tatiana Quiroga, Executive Director van Come Out With Pride, geeft een toelichting. “Ons festival vindt plaats in oktober, rond coming-outday. Wij hebben ervoor gekozen om niet in de maand juni pride te vieren, zoals veel andere steden dat wel doen. Die beslissing heeft te maken met ons klimaat: in juni is het erg heet in Orlando. Bovendien is oktober in Orlando de LGBTQ+ History Month. Wij zijn hier overigens niet alleen in – in Florida zijn de prides verdeeld over het hele jaar; er zijn ook prides in februari en september.”

Come Out With Pride is in 2004 ontstaan en pas sinds 2021 staat de organisatie helemaal op eigen benen. Het festival is een eendaags evenement dat zich – op een zaterdag in oktober – rond Lake Eola Park in downtown Orlando afspeelt. Quiroga: “Op die dag nemen we het hele park over, net als de straten eromheen. Het is het grootste dag-evenement van de stad; vorig jaar kwamen er 200.000 bezoekers. Aan twee kanten van Lake Eola staan dan twee podia van waar wij ons presenteren. Come Out With Pride is een echt familie-evenement en tegelijk staan wij schouder aan schouder met de draggemeenschap. Wij werken natuurlijk samen met veel andere organisaties – zoals Zebra, die zich toelegt op de opvang van dak- en thuisloze jongeren. Als pride verwelkomen wij alle groeperingen in onze gemeenschap. Ook de acteurs van Disney lopen mee in onze parade, maar de Disney-organisatie zelf doet niet mee. Let wel: niet eens zo lang geleden vroegen mensen ons om Disney te weigeren tijdens pride omdat Disney toen DeSantis nog steunde. Het kan verkeren.”

Enkele bekende trans personen spreken zich online uit om niet naar Come Out With Pride te komen, omdat het niet veilig zou zijn in Florida. Quiroga ergert zich hier een beetje aan. “Wij zijn een taskforce gestart voor trans en non-binaire mensen en in ons bestuur zitten vier trans personen. Dat zijn echte leiders in onze gemeenschap; uitgesproken mensen. In maart organiseren we een ‘trans march’ en dit jaar vieren we zelfs Trans Pride als onderdeel van onze pride want we willen echt inclusief zijn. Dus ik ben wel een beetje verrast.” De terughoudendheid heeft niets te maken met Come Out With Pride, maar alles met gouverneur DeSantis. Quiroga: “Ik heb zelf twee kinderen en daar ben ik wel echt bezorgd over. Met name wat ze op school horen – mijn vrouw en ik communiceren erg actief met de school over welke leraren onze kinderen krijgen. Dat zou eigenlijk niet moeten natuurlijk. Maar wij laten ons niet klein krijgen. Ook al is de politieke situatie in onze staat instabiel; wij veranderen niks aan ons pride-programma. Andere prides zijn dit jaar soms afgelast of ze zijn ineens alleen voor 18 jaar en ouder. Wij doen dat niet. Als je niet komt en je stem niet laat horen, laat je je toch een beetje de mond snoeren.”

Come Out With Pride probeerde de prestigieuze WorldPride van 2026 naar Orlando te halen. Dat is niet gelukt en Quiroga weet waarom. WorldPride is een tweejaarlijks event. De laatste was dit jaar in Sydney en de volgende staat in Washington DC gepland, in 2025. “Wij wilden een jaar later de WorldPride naar Orlando halen. Dus niet twee jaar later, want in 2026 is het tien jaar na de schietpartij in club Pulse. Er komt nu inderdaad een WorldPride in 2026, maar Amsterdam gaat die organiseren. Zij deden ook een greep en wonnen. Twee jaar achter elkaar WorldPride in de Verenigde Staten is misschien ook wel onwenselijk.”

telehealth en grab & go condooms

Lake Eola Park ligt midden in downtown Orlando. De stad is een wijdverspreid gebied dat veel meren telt. Het lijkt alsof de wijken rond de meren zijn gebouwd en langzaam naar elkaar toe zijn gegroeid. In downtown is Church Street de centrale straat waar het meeste leven te vinden is. Een echte queer wijk is in deze stad niet aan te wijzen. Inwoners zeggen ‘dat heel Orlando al queer genoeg is’. Toch is North Mills Avenue, dat iets noordelijk in downtown te vinden is, van oudsher een wijk waar zich veel queer leven heeft afgespeeld en waar nog steeds een groot aantal, vaak oudere, regenbogers woonachtig zijn. Aan North Mills Avenue is ook The Center gehuisvest.

Al 45 jaar is The Center een organisatie voor queers die hulp zoeken. George Wallace is er de chief executive officer: “Bij The Center doen we aan mentale gezondheidszorg – onder andere voor overlevenden van de schietpartij in Pulse – delen we grab & go condooms uit, beheren wij onze pride pantry – een voedselbank voor queer mensen – zijn er activiteiten van onze jongerengroep, onze ouderengroep en een speciaal programma voor trans personen. O, ik vergeet bijna de hiv- en hepatitistesten, dat doen wij niet op deze locatie – er zijn namelijk vier locaties en een mobiel testcentrum. In Amerika doen ziekenhuizen nauwelijks aan casemanagement voor hiv-patiënten. Dat wordt bijna altijd uitbesteed via het zogenaamde Ryan White-programma. Wij nemen deze projecten dus aan. Het medische deel gebeurt wel in ziekenhuizen of in een van de vele gezondheidscentra. Zij geven ook PrEP uit. Dat is in Amerika gratis en vrij toegankelijk.”

Een groot deel van het werk van The Center is toch wel de mentale gezondheidszorg. Er werken zeven counselors en toch is er nog steeds een wachtlijst van twee maanden. Tijdens covid verleende The Center vooral telefonisch hulp, nu is dat meer hybride. Je kunt erheen komen, maar afspraken kunnen ook telefonisch verlopen: telehealth. Je zou denken dat het vooral aanvragen van jongeren zijn die zich melden, maar omdat er al zoveel gespecialiseerde jongerenhulporganisaties zijn, zoals Zebra aan de overkant van de straat, waar zij mee samenwerken, krijgen de counselors van The Center aanvragen van mensen van allerlei leeftijden. De jongste cliënt is 5 en de oudste is 93. Er werken twintig mensen en nog steeds kunnen zij de vraag naar hun diensten eigenlijk niet aan.

Wallace: “The Center wordt voornamelijk gefinancierd door federale subsidies en door corporate sponsors die donaties geven. In 2021 schrapte gouverneur DeSantis de subsidie voor ons programma voor mentale gezondheidszorg. Het Huis van Afgevaardigden en de Senaat van Florida hadden onze aanvraag netjes goedgekeurd, maar hij weigerde te tekenen. Wij kunnen er niet op vertrouwen dat we geld van de staat gaan krijgen. Zolang hij er zit, vragen we niets meer aan. Ik ga niet onze uren hieraan uitgeven terwijl hij tóch zijn veto weer uit zal spreken. Wij gaan door met hulp van particuliere giften en een beetje geld van de stad Orlando. De zorg is namelijk wel hard nodig – alleen al bij onze voedselbank komen iedere maand zevenhonderd personen...”

gouden dildo's

Het verschil met de queer voedselbank kan bijna niet groter zijn in Winterpark – het Martha’s Vineyard van Orlando. Rijke landheren uit het Noorden van Florida trokken naar deze regio om rondom de meren van het goede leven te genieten. Tegenwoordig zijn het de geslaagde Amerikanen uit andere delen van de VS die zich hier graag willen vestigen. De relatief lage huizenprijzen en huurtarieven spelen hier een rol bij. Nieuwbakken bewoners kunnen kennismaken op de rondvaarten op Lake Mizell en Lake Virginia waar een oud-Vietnamveteraan de opvarenden haarfijn bijpraat over de kapitale woningen die de meren omzomen. Geen woord over de bewoners, overigens. Privacy wordt hier gewaardeerd.

49 angels in america

Veel kleiner, maar net zo schilderachtig, is het gele huisje aan Lake Lucerne, in het Zuiden van downtown. Hierin is de stichting onePULSE gevestigd. Op 12 juni 2016 schoot de 29-jarige Omar Mateen zijn automatische wapen leeg in de queer nachtclub Pulse. Er kwamen 49 mensen om het leven; voornamelijk Latijns-Amerikaanse slachtoffers. Mateen had zich aangesloten bij IS uit Syrië en dat dreef hem tot zijn terroristische daad. Overigens bezocht Mateen enkele dagen eerder ook al de GayDays in Disney World. onePULSE herdenkt de slachtoffers van de ramp en kan rekenen op een toegewijde executive director: Barbara Bowie. “Ik heb zelf geen directe verbintenis met Pulse, maar wel met wapengeweld. Mijn zus is vermoord door wapengeweld; zij was een van de slachtoffers van een driedubbele moord. Voor mij is dat een belangrijke reden om hier te werken – ik wil hier iets tegen doen. Bovendien heb ik een kind dat zich als non-binair identificeert. Je zou mij een ally kunnen noemen.”

De missie van onePULSE bestaat uit een aantal onderdelen. Een daarvan is het bouwen van de monumenten waarmee de mensen die getroffen zijn door de ramp in Pulse herinnerd worden. Dat zijn een museum, een gedenkmonument en de Orlando Health Survivors Walk: een soort openluchtmuseum op het pad waar overlevenden in de nacht van de aanslag naar het naastgelegen ziekenhuis werden gedragen. Na de aanslag werden er plannen gemaakt voor een of meerdere gedenkplekken nabij club Pulse. Een designbureau uit Parijs kreeg de opdracht en stelde een monument voor, dat een miljoen dollar moest gaan kosten. Niet echt realistisch. Initieel wilde onePULSE graag een museum beginnen ín het gebouw waar club Pulse was gevestigd, maar dat ging allemaal niet zo gemakkelijk... Het stadsbestuur van Orlando wilde namelijk snel beschikken over het gebouw waar de schietpartij had plaatsgevonden en kwam tot een koopovereenkomst van twee miljoen dollar met de eigenaar van club Pulse; Barbara Poma. Een dag voor het tekenen van de overeenkomst, bedacht Poma zich – het gebouw mocht niet in publieke handen komen. Dit leidde tot jaren van onenigheid tussen het stadsbestuur en de stichting.

Bowie: “Barbara Poma is oprichter van de onePULSE Foundation en was in de eerste jaren ook de executive director. Terwijl zij in dienst was van onze stichting, heeft Poma ook het gebouw waar Pulse in gehuisvest was, verkocht aan diezelfde stichting. Dat vind ik slechte gouvernance en alsof dat allemaal niet rommelig genoeg was, bleek later dat haar verzekering voor de schade aan het gebouw was opgedraaid. Het bestuur van de stichting wenste toen niet meer voor het pand te willen betalen – twee keer aan hetzelfde verdienen noemen wij double dipping – en dat was genoeg reden voor de eigenaar van de club om zich van de onePULSE Foundation te distantiëren. Wij wilden het museum eigenlijk ín de club plaatsen maar dat kan nu niet meer. Maar wij zijn inmiddels wel eigenaar van alle grond rondom de club. Om iedereen toch een plek te geven om naar terug te keren, hebben wij een muur rondom het gebouw gezet waaraan betrokkenen herinneringen kunnen hangen. Dit is dus een tijdelijk monument. De eigenaar is niet blij met die muur, maar we konden niet jarenlang op onze handen gaan zitten – mensen moeten wel ergens heen kunnen om te rouwen...” Intussen is Poma ook verwikkeld in verschillende rechtszaken met nabestaanden van de slachtoffers, omdat zij vinden dat Pulse niet over goede vluchtroutes beschikte. Die zaken worden waarschijnlijk in 2025 behandeld.

Bowie: “Naast het realiseren van de monumenten, besteden we veel aandacht aan educatie. Op dat gebied zijn we eigenlijk een kraamkamer van ideeën voor bijvoorbeeld schoolprogramma’s en symposia. Bovendien hebben we 49 studiebeurzen in het leven geroepen. Wij zijn hier al vier jaar mee bezig en hebben inmiddels 1,2 miljoen dollar uitgegeven. De studiebeurzen zijn uniek voor onze stichting – van alle 49 overleden angels (zo noemen wij ze) van de ramp hebben wij onderzocht wat de passie in hun leven was. Voor iedere angel is een specifieke studiebeurs ontworpen die zich toelegt op de gedeelde passie van de ontvanger van de beurs én van de angel. Als jij bijvoorbeeld verpleger wilt worden, kun je bij ons een studiebeurs aanvragen voor de opleiding tot verpleger, omdat een van de angels een toegewijd verpleger was. Wij hebben aan de families van de nabestaanden gevraagd wat de passie van hun angels was. Je kunt je voorstellen dat er soms best wat onenigheid binnen zo’n familie is – dat de zusjes weten dat hij professioneel danser wilde worden maar zijn ouders zeggen: ‘nee, accountancy was zijn roeping.’ De 49 studiebeurzen hebben wij vernoemd naar de 49 angels die zijn omgekomen bij de ramp. Je hoeft niet queer te zijn om in aanmerking te komen voor een beurs, maar velen zijn dat wel.”

“En o, ik vergeet bijna onze Rainbow Run; een queer walk die begint en eindigt bij een soort lhbtq-braderie. Die Rainbow Run trapt eind mei onze jaarlijkse herdenkingsweek af. Dit jaar hebben wij de herdenking verplaatst van club Pulse – waar nu dus een tijdelijk herdenkingsmonument is gevestigd – naar het dr. Phillips Center for the Performing Arts. Dat is hier om de hoek. De reden hiertoe is dat de club, waar de ramp heeft plaatsgevonden, een plek is waar overlevenden en familieleden van slachtoffers ieder jaar worden uitgenodigd voor de herdenking en waarbij sommigen daarmee keer op keer getraumatiseerd worden. Velen kwamen daarom niet meer. Dat is natuurlijk niet wat wij willen. Het dr. Phillips Center is een muziekcentrum met een groot grasveld ervoor. Op dat veld kwam de gemeenschap direct na de aanslag samen; de wijk rondom Pulse was door de politie hermetisch afgezet en mensen konden niet dichterbij komen dan dit grasveld. Alle foto’s van mensen in afwachting of hun geliefden nog in leven waren, zijn hier gemaakt. Het dr. Phillips Center werkt gelukkig ruimhartig mee aan onze herdenkingsweek en stelt zijn Steinmetz Hall aan ons ter beschikking voor de herdenking. Ook geven we nu veel meer ruimte in het programma dan in de eerdere jaren aan familieleden en hulpverleners. Die waren voorheen ondervertegenwoordigd terwijl de herdenking natuurlijk om hen draait. In die week kunnen wij de familieleden van de angels en de ontvangers van de studiebeurzen aan elkaar koppelen. Dat is vaak een emotioneel moment.”

In 2026 zal niet de slachtpartij in Pulse de hoofdrol spelen tijdens WorldPride, maar de eerste paren die in Amsterdam in het opengestelde huwelijksbootje traden. Onbedoeld heeft de wereldwijde queer gemeenschap gekozen om dan terug te kijken naar een overwinning in plaats van naar een verlies. Choose your battles.

Wil jij nu zelf ook naar Orlando? Met United Airlines kies je voor een maatschappij die queer diversiteit hoog in het vaandel heeft staan. Ze zijn niet voor niets ieder jaar trouw partner van de Winq Diversity Awards. United.com

Hoofdbeeld: Brigith Davila