“Door dit kamp durven jongeren uit de kast te komen”

In hun documentaire Queerkamp volgen filmmakers Chris Westendorp en Lucas van der Rhee een plek waar queer zijn de norm is: een zomerkamp voor queer jongeren. “Hier worden ze uitgedaagd met liefde naar zichzelf te kijken.”

Hoe kwamen jullie bij het queerkamp terecht?

Lucas: “Ik kende de moeder van Maas, een jongere in transitie die op een queerkamp is geweest. Zij vertelde me over dit kamp. Hojokamp [een kamp voor jongeren tussen de 13 en 25 die in de categorie lhbtqia+ vallen – red.] om precies te zijn. Maas komt uit Amsterdam en is opgegroeid in een progressief gezin, maar zijn transitie was alsnog erg zwaar door onbegrip vanuit de maatschappij. Zelf kom ik uit een gelovig gezin. Mijn ouders hebben tijd nodig gehad om aan het idee te wennen dat ik op mannen val. Dat uit de kast komen ook moeilijk is in een gezin dat zo achter je staat, had ik me eigenlijk nooit gerealiseerd. De veiligheid van je progressieve gezin gaat ook maar zo ver als de voordeur. Voor Maas, die worstelde met een depressie, was meegaan op het kamp iets wat zijn leven veranderde. Zijn moeder vertelde me: ‘Ik heb mijn kind terug, maar ik heb ook een nieuw kind gekregen.’”

Chris: “Lucas belde mij, om me over dit kamp en het verhaal van Maas te vertellen. Dat je kennelijk op zo’n kamp, dat bestaat uit vijf dagen op een kampeerboerderij, zo’n grote stap kunt zetten in het uitvinden wie je bent, maakte mij nieuwsgierig. Het leek me meteen een fantastische setting voor een film. We zijn twee keer samen meegegaan op kamp om onderzoek te doen. Toen wist ik zeker: Hier zit een film in.”

Lucas: “Ik belde Chris omdat haar werk eerder veel indruk op mij heeft gemaakt. Toen ik 18 was, zag ik Jongens, waarvoor Chris het scenario heeft geschreven. Door die film durfde ik uit de kast te komen. Diezelfde rol vervult het Hojokamp voor veel jongeren: ze komen daar in aanraking met andere queers, waardoor ze zien dat het oké is om zichzelf te zijn. Met deze film wil ik het belang van het kamp laten zien aan jongeren die nog niet mee durven te gaan of die misschien niet eens van het bestaan afweten.”

Hoe ziet het kamp er precies uit?

Chris: “Het is niet zomaar een zomerkamp. Het is eerder een vorm van therapie: de jongeren worden uitgedaagd met liefde naar zichzelf te kijken en moeilijke gevoelens onder woorden te brengen. De begeleiders zijn lief en zorgen dat er genoeg rustmomenten zijn om op adem te komen. Zij zijn allemaal vrijwilliger; vaak zijn zij in hun jeugd ook mee geweest naar het kamp en hebben ze er vrienden voor het leven gemaakt. Ze hebben er zoveel aan gehad voor hun ontwikkeling en dat willen ze teruggeven aan een nieuwe generatie queer jongeren.”

Lucas: “Een aantal jongeren die de afgelopen jaar zijn meegegaan kunnen niet wachten om later zelf te helpen. Het is een bijzonder gedreven groep. Er sluimert vaak een soort activisme in ze. Ergens naartoe gaan met als enige doel om helemaal jezelf te zijn, dat is al een vorm van verzet.” 

Jullie hebben de jongeren mogen filmen op een kwetsbaar moment in hun ontdekkingstocht. Dat vergt ook enige moed, lijkt me.

Lucas: “Wij vonden het zó spannend als filmmakers. Voelen de jongeren zich wel tot hun recht komen in de scènes die we hebben geschoten? Vinden zij het oké dat we vastleggen dat ze huilen, onzeker zijn, het even niet weten? Toen de jongeren de film voor het eerst zagen, waren ze trots. ‘Ja,’ zeiden ze, ‘dit zijn we echt.’”

Chris: “Ook met de kwetsbare scènes waren ze oké. We hoorden vaak: ‘Als ik hiermee een andere jongere kan helpen, dan is het goed.’ Er was veel vertrouwen tussen ons en de jongeren, dus als ze iets niet op beeld wilden hebben, konden ze dat bij ons aangeven.”

Lucas: “Door hun openheid ga je bij het zien van de documentaire ook van de jongeren houden, hoop ik. Voor mijn christelijke ouders had ik al ingevuld dat dit kamp en deze film een wereld was die ver van hen af staat. Maar toen ik ze een aantal scènes liet zien, moesten ze meteen huilen. Ze wilden alle jongeren omarmen. Hun emotie bewijst hoe zeer ze zijn meegegroeid met mij. De wereld om je heen kan pas in beweging komen als jij laat zien wie je bent. Hopelijk volgen de mensen die je liefhebt dan ook.”

Hebben jullie zo’n queerkamp gemist in je eigen jeugd?

Chris: “Ik was veel later met ontdekken dat ik op vrouwen val. Toen ik zo oud was als de jongeren in onze film, was ik nog helemaal niet zo bewust van wie ik was. In die zin kijk ik ook wel een beetje naar deze jongeren op. Als ik mee was gegaan op een queerkamp toen ik zo oud was als zij, had ik veel van ze kunnen leren. Ze kunnen er zo goed over praten, ze onderzoeken zichzelf: wie ben ik, waar sta ik voor, welke woorden passen bij mij? Ik heb mezelf lang niet lesbisch genoemd. In mijn sportteam waren er vroeger veel meisjes die elkaar leuk vonden, maar daar kwam ik pas jaren later achter. Die gevoelens had ik wel, maar lesbisch, dat was ik toen zogenaamd niet.”

Lucas: “Ik keek de film Jongens stiekem in mijn eentje op mijn kamer. Zo ver in het uitvinden wie ik ben als de jongeren in Queerkamp, was ik als tiener echt nog niet. Een van de eerste scènes die we schoten, vond plaats op het parkeerterrein waar alle ouders hun kinderen kwamen afzetten. Dat beeld alleen al, van al die jongeren die die moeilijke gesprekken al met hun ouders gevoerd hadden, die daar stonden met hun steun om dit nieuwe avontuur aan te gaan. Als ik van een queerkamp had geweten toen ik zo jong was, weet ik niet of ik mee had durven gaan. Ik ben zo van deze jongeren onder de indruk.”

Queerkamp van Omroep Human is op 1 augustus om 22.10 uur te zien op NPO 2 en is daarna terug te kijken via NPO Start. 

Het ultieme queer Netflix-overzicht