Expotip: het mannenlichaam als ultieme provocatie – het liefst zonder kleding

Tentoonstelling Everything is True – Nothing is permitted bevat veel queer ondertonen en is niet voor mensen met een gevoelige maag: “Een bad trip, die mooie inzichten oplevert.”

Kunst als ideologisch fileermes. Voor minder doen de samenstellers van Everything is True – nothing is permitted het niet. In het enorme Rotterdamse kunstcentrum Brutus (vlakbij metro Marconiplein) draait deze expositie om 80 kunstenaars die weigeren zich neer te leggen bij een dienende rol als decorateur van miljoenenvilla’s. Zij kijken naar politiegeweld, racisme, onmogelijke schoonheidsidealen en machtsongelijkheid en laten duidelijk hun tegenstem horen (met veel queer ondertonen). Daarbij sparen ze zichzelf niet: de scheermesjes liggen klaar en spijkers zijn er om eigen ledematen te bewerken.

lekker onbehaaglijk 

Deze expositie is er niet voor mensen met een gevoelige maag. Kunst hoeft hier niet mooi of troostend te zijn. Als de Russische Pussy Riot tot de rustiger deelnemers behoren, weet je hoe laat het is. De spelonkachtige voormalige fabriekshal versterkt het onbehaaglijke gevoel dat veel van de video’s en foto’s oproepen.

Er valt ook het nodige te lachen. Neem de Zuid-Afrikaanse in Frankrijk wonende Steven Cohen. Hij stapt in een dragoutfit rond op torenhoge hakken naast de Palais de Tokyo in Parijs, met uitzicht op de Eiffeltoren. Verwarring ontstaat doordat hij zich laat rondleiden door een haan. Detail: die is met een draad aan de ontblote penis van Cohen vastgebonden. Het resulteert in een soort slapstick, die onherroepelijk leidt tot de arrestatie van Cohen. De haan heeft het wel naar zijn zin, die wil niet weg. Met de resulterende video ‘Coq/Cock’ wil Cohen zijn ‘witte, joodse, queer en mannelijke’ identiteit bevechten op een symbolische plek die in het teken staan van de universele mensenrechten, maar waar ook Hitler langskwam.

lichaam als gebruiksobject 

Als Jean Paul Gaultier je werk promoot, moet je wel iets goed doen. Neem de Franse artiest Made in Eric. Die gelooft dat het lichaam een object is en ook zo gebruikt moet worden. Dus zet hij zijn blote lichaam in als bijzettafel, of zijn bips als fietsenstalling. Op ‘Everything is True’ hangt de foto ‘Body-Object Horse-Jumping Bar’ uit 1994. Een echte actiefoto. Made in Eric heeft zichzelf met rode strepen beschilderd en fungeert als dwarsbalk waar een paard overheen springt. Hij wil ‘fake thinking’ over mens en lichaam aantonen.

Iemand die ook al lang geïnteresseerd is in het menselijk lichaam, is de Britse Mat Collishaw. Hier laat hij een voorloper van de selfie zien, een zelfportret met de titel ‘Narcissus’. De foto valt een beetje weg bij het omringende visuele geweld.

verlamd onder poetin 

Een stap verder gaat de Rus Pyotr Pavlensky. Op 10 november 2013 nagelde deze radicale performance-artiest zich vast aan het Rode Plein in Moskou. Op de Dag van de Politie onderstreept hij hoe verlamd de samenleving is onder het autoritaire regime van Poetin. Een close-up laat weinig aan de fantasie over. Op een bijbehorende video is te zien hoe de Moskouse politie zich geen raad weet met de situatie. Want hoe ontkoppel je Pavlensky van het Rode Plein?

Heel anders, maar zeker zo indrukwekkend is ‘Prince McVeigh and the Turner Blasphemies’ uit 2021 van New-Yorker Kara Wilker. Zij maakte een video met schaduwpoppen, die racisme in het Amerikaanse Zuiden in de plantagetijd doortrekt naar het hedendaagse Washington. Geen simpele aanklacht, maar een mix van blues, rap, dialogen en veel meer die door die simpele schaduwpoppen extra hard aankomt.

Tachtig kunstenaars op ‘Everything is True’ lijkt veel, maar tijdens de dwaaltocht door de duistere fabrieksruimten verlies je alle gevoel voor tijd. Een bad trip, die mooie inzichten oplevert. Brutus Space is zo’n 5 graden kouder dan de buitenlucht, dus zorg dat je iets warms aantrekt. De queer fight kan vele gedaanten aannemen, en deze Rotterdamse expo laat er een aantal zien.

Everything is true – Nothing is permitted is t/m 15 juni te zien bij Brutus in Rotterdam. Ga voor meer info naar brutus.nl.