Gewoon Vrienden is Nederlands allereerste gay romcom

Heel af en toe verschijnt in de Lage Landen een integer liefdesverhaal over twee jongens op de buis of het witte doek. Daarbij valt er doorgaans echter bar weinig te lachen. We spreken met scenarist Henk Burger over Telefilm Gewoon Vrienden, Nederlands eerste gay romcom.

In Gewoon Vrienden volgen we twintigers Yad (Majd Mardo) en Joris (Josha Stradowski). Yad keert terug naar zijn ouders in Almere, nadat hij iets te veel heeft geproefd van het Amsterdamse nachtleven. Joris heeft het ouderlijk huis nooit verlaten. Zijn vader is hij op jonge leeftijd verloren en hij woont nog altijd in Almere bij zijn aan plastische chirurgie verslingerde moeder (Tanja Jess). Echt goed is hun band niet, het grootste deel van zijn tijd verdrijft hij daarom met motorritjes en zijn drone.

De jongens ontmoeten elkaar wanneer Yad aan de slag gaat als thuishulp voor Joris’ oma. De vonk slaat direct over, maar helaas zijn de moeders van beide jongens minder te spreken over hun partnerkeuze. Voor ze echt van elkaar kunnen genieten, zullen Yad en Joris dus eerst de confrontatie moeten aangaan met het thuisfront.

"De film 'Jongens' heb ik van de vuilnisbak weten te redden"

Gewoon Vrienden is een van de Telefilms die dit jaar wordt uitgezonden bij de publieke omroep. Ieder jaar selecteren zes omroepen een verhaal uit de ingezonden synopsissen. Scenarist Henk Burger is geen vreemde in dat wereldje. Zo werkte hij eerder als dramaturg mee aan het prachtige Jongens, dat tevens verhaalde over de liefde tussen twee jongens.

“Ik was destijds in dienst bij de NTR, een van de omroepen die jaarlijks een Telefilm maakt, en heb dat verhaal uit de vuilnisbak weten te redden. De collega’s die de synopsis van Jongens moesten beoordelen, zagen er niet veel in. Ik besloot er ook een blik op te werpen, omdat ik een van de schrijvers kende. Ik dacht gelijk: dit kan heel bijzonder worden. Er worden zo weinig Nederlandse gayfilms gemaakt.”

Met Gewoon Vrienden is het je opnieuw gelukt om een verhaal over twee verliefde jongens door de selectieprocedure te loodsen.
“Ik heb een beetje de verantwoordelijkheid op me genomen om zoveel mogelijk gay-gerelateerde verhalen op de buis te krijgen. En dan het liefst in een vorm waarbij homoseksualiteit an sich geen probleem vormt. In het Nederlandse filmlandschap wordt nog vaak gekozen voor verhalen waarin homoseksualiteit wordt geproblematiseerd. Die verhalen met veel conflict, waarin zowel de personages als hun ouders door een fase van acceptatie moeten, kennen we nu wel. Met Gewoon Vrienden wil ik iets anders laten zien. Ik probeer vooroordelen bloot te leggen en daarmee te spelen.”

Op welke wijze geef je dat vorm?
“Het personage Yad komt uit een Syrisch gezin. Daardoor verwachten veel kijkers denk ik automatisch dat zijn ouders een probleem hebben met zijn homoseksualiteit. Daar is echter totaal geen sprake van. Sterker nog, zijn ouders zijn niet eens gelovig. Vooral de moeder van Joris laat zich van een minder open-minded kant laat zien. Zij wijst Yad meteen af op basis van zijn afkomst. Ze is een soort belichaming van de PVV-stemmer, die in Almere geen zeldzaamheid is. Ik laat echter ook zien wat er achter haar bekrompen masker schuilgaat.”

“Ik realiseerde me dat ik geen een Nederlandse gay romcom kon noemen”

Deze film wordt gepitcht als Nederlands allereerste gay romcom. Hoe kwam je erachter dat dat nog nooit gedaan was?
“Het Telefilm-thema voor dit jaar is romantische komedie. Ik realiseerde me dat ik geen een Nederlandse gay romcom kon noemen en ben op onderzoek uitgegaan. Dat leverde niets op. Er zijn wel gay komedies geweest, zoals Chez Nous, maar daarin stond geen liefdesverhaal centraal. De producenten hebben later ook nog gezocht, maar zij konden tevens geen voorganger vinden. Ik ben heel blij dat BNNVARA dit uiteindelijk aandurfde.”

Hoe reageerden zij op je synopsis?
“Ze vonden het verhaal urgent en ze vonden het een pre dat homoseksualiteit in deze film niet geproblematiseerd wordt. Het zegt iets over deze tijd, zeiden ze.”

Hoe kwam het verhaal tot stand?
“Een paar jaar terug zag ik Majd Mardo in de voorstelling Nobody Home, waarin hij speelde met drie andere acteurs die ooit naar Nederland gevlucht zijn. Hij verwerkte daarin een hoop elementen uit zijn eigen leven – hij komt zelf ook uit Syrië en valt op jongens. Ik zag toen gelijk dat hij een goeie komische timing heeft. In die voorstelling deed hij ook totaal niet moeilijk over zijn homoseksualiteit, wat ik heel verrassend en verfrissend vond. Ik heb contact met hem opgenomen en hem gezegd dat ik graag aspecten uit zijn leven wilde verwerken in een synopsis voor een Telefilm. Dat is uiteindelijk Gewoon Vrienden geworden.”

Heb je er veel van jezelf in verwerkt?
“Het personage Ans, de oma van Joris, heb ik voor 99 procent gemodelleerd naar mijn moeder, een Amsterdamse, die al bijna 35 jaar in Almere woont. Alle typisch Mokumse uitspraken die zij bezigt – ‘moeten is dwang, huilen is kindergezang’ – heb ik een-op-een in het script verwerkt.”

De jongens in de film hechten veel waarde aan het oordeel van hun moeder wat betreft hun partnerkeuze. Geldt dat voor jou ook?
“Nee, geenszins. Mijn moeder heeft nooit een punt gemaakt van mijn keuze in mannen, maar ik merk dat heel veel homo’s om mij heen het ontzettend belangrijk vinden dat hun moeder te spreken is over de jongens die ze mee naar huis nemen."

“Een hetero in een homorol kan met slechte regie verkeerd uitpakken”

Rond het verschijnen van Call Me By Your Name ontstond wederom de discussie over het feit dat veel homorollen in grote producties worden vertolkt door hetero’s. Hoe sta jij daarin?
“Ik vind: hoe authentieker er gecast wordt, hoe beter. Hetero’s geven soms snel een invulling aan een gay rol op basis van stereotypes en clichés. Vooral met een slechte regie kan dat verkeerd uitpakken. Dat gezegd hebbende ben ik niet van mening dat alle homorollen door homo’s gespeeld moeten worden, een goed acteur kan alles. Josha, die de rol van Joris op zich neemt, is bijvoorbeeld hetero, maar daar zie je in de film niets van terug. Ik vind het wel van toegevoegde waarde dat Majd zelf de rol van Yad vertolkt. Het was sowieso nog knap lastig geweest om een andere jongen te vinden met een soortgelijke achtergrond die deze rol aan zou durven. Het is voor hem ook best een grote stap. Hij heeft wel eerder over zijn homoseksualiteit verteld in interviews en op het toneel, maar het gaat hier om een grote productie. Misschien kijken er wel een half miljoen mensen naar.”

Heb je verder veel in de melk te brokkelen gehad bij de casting?
“Voor de rol van oma Ans had ik Jenny Arean als gedroomde actrice voor ogen. Een ras-Amsterdamse, type ruwe bolster blanke pit, met het hart op de tong en een gezicht dat boekdelen spreekt. Die rol is haar op het lijf geschreven. Toen ik mijn overweging besprak met de producent, heeft hij gelijk contact opgenomen met haar management. Zij reageerden dat Jenny de filmwereld eigenlijk een beetje achter zich heeft gelaten. Ze is inmiddels in de zeventig en neemt bijna geen rollen meer aan. Uiteindelijk mochten we toch de synopsis sturen. Niet lang daarna zaten we ineens bij haar thuis aan de keukentafel met een paar flessen wijn om de film te bespreken. Ze wilde heel graag een uitzondering maken voor deze film, omdat ze het zo belangrijk vindt dat dit verhaal verteld wordt. Ook zij benadrukte dat er nog een schrijnend tekort is aan films over twee verliefde jongens, en al helemaal aan exemplaren waarbij ook nog wat te lachen valt.”

Waar ben je het meest tevreden over als je kijkt naar het eindresultaat?
“Ik heb de eindmontage aan twee, drie vrienden laten zien en die moesten schateren op precies de juiste momenten. Ik rol zelf ook bij iedere scène met Jenny Arean van de bank van het lachen. Ook de wat serieuzere, sensuelere scènes komen perfect uit de verf; Majd en Josha hebben een enorme chemie. Ik vind het gaaf dat het me gelukt is dit verhaal op televisie te krijgen.”

Werk je inmiddels al aan een volgend project?
“Ik werk met regisseur Joris van den Berg aan Genoeg, een film over een gay koppel dat halsoverkop moet vluchten uit Irak en in Nederland beland. Eenmaal hier krijgt slechts een van hen een verblijfsvergunning. De homoseksualiteit van de ander wordt als ongeloofwaardig bestempeld, waardoor hun relatie enorm onder druk komt te staan. Het schrijnende is dat dit idee gebaseerd is op een waargebeurd verhaal. Momenteel zitten we nog in de onderzoeksfase en spreken we met LHBT-asielzoekers over hun ervaringen. Velen van hen komen naar Nederland met hoop op een beter, veiliger leven, maar krijgen hier helaas opnieuw te maken met veel onzekerheid en onbegrip.”