In 'Becoming' toont Sharmila Vooren hoe make-up de lhbtq-gemeenschap kan verbinden

Sharmila Vooren, activist, trans vrouw, make-up artiest en creatief directeur van Vain Beauty, maakte de documentaire Becoming: een intiem portret van de rol van make-up in zelfacceptatie. “Make-up kan je leren om op een nieuwe manier naar jezelf te kijken.”

Wat heeft make-up betekend in jouw zoektocht naar zelfacceptatie?
“Make-up is niet alleen mijn professionele roeping, het heeft voor mij als trans vrouw ook een genderbevestigende functie. Make-up is een essentieel onderdeel van mijn transitie geweest. Het geeft me het gevoel dat ik alles aankan. Ik ben gewoon that girl als ik make-up draag. Dat betekent overigens niet dat ik oppervlakkig ben, of mijn natuurlijke look niet kan waarderen. Ik vind het jammer dat make-up snel wordt geassocieerd met schoonheid en perfectie, terwijl het voor mij meer te maken heeft met experiment, spelen, kunst en zelfexpressie.”

Tekst gaat verder onder foto.

In Becoming vertel je dat make-up het enige was wat je jezelf liet voelen in een wereld die jou voortdurend herinnerde aan alle kenmerken die niet vrouwelijk genoeg waren. Zouden we niet juist af moeten van normen over welke kenmerken wel en niet vrouwelijk zijn?
“De Eurocentrische en cisgender schoonheidsidealen sluiten zoveel mensen, waaronder mijzelf, buiten: mensen die er niet Europees, wit en genderconformerend uitzien, passen niet binnen de norm. Deze schoonheidsidealen hebben een desastreuze impact op hoe mensen als ik ons door de wereld bewegen. Make-up liet mij op een heel nieuwe manier naar mezelf kijken, op een andere wijze dan me was aangeleerd. Iedereen krijgt ideeën mee over wat mooi is, wat vrouwelijk is, wat sierlijk is, en wat niet. Als iemand die niet aan die normen voldoet, is het funest om jezelf er de hele tijd mee te vergelijken. Door middel van make-up kun je experimenteren met de norm. Als queer persoon kun je het gebruiken gendernormen te doorbreken en transformeren. Voor mij zijn queer en trans personen dé trendsetters van technieken en stijlen die nu ook populair zijn bij cis hetero mensen. Zo heb je bijvoorbeeld contourtrends die zijn gepopulariseerd door socialites als Kim Kardashian, terwijl het dragqueens en trans vrouwen van kleur waren die deze technieken bedachten.”

“Als make-upartiest heb ik gezien hoeveel impact make-up kan hebben op hoe iemand zich door de wereld beweegt”

Waarom besloot je dit onderwerp te onderzoeken in deze documentaire?
“Ik heb ervoor gekozen om de emotionele band met make-up te onderzoeken, omdat die voor mij veel invloed heeft gehad op mijn zelfbeeld. Het heeft me ook een gemeenschap gegeven. Als make-upartiest heb ik gezien hoeveel impact make-up kan hebben op hoe iemand zich door de wereld beweegt. Hoe bevrijdend het kan zijn. Hoe de eurocentrische schoonheidsidealen die we hebben, invloed hebben op make-uptradities – en hoe we die we vervolgens weer kunnen doorbreken. Alle personen in Becoming hebben een zoektocht afgelegd waarin make-up een grote rol heeft gespeeld.”

Hoe kwam je in aanraking met de andere mensen in de documentaire?
“Ik heb het geluk dat veel van de mensen die mij inspireren hechte vrienden van me zijn. Het zijn allemaal mensen die een grote invloed hebben gehad op hoe ik mijn make-upkunst in de praktijk breng. Bijvoorbeeld Jeanette Chedda, een dierbare vriendin die ik heb ontmoet omdat zij mij boekte als make-upartiest voor een feestje. We hadden bijzondere gesprekken over onze relatie met make-up. Zij vertelde me dat haar vroeger verteld werd dat ze niet zonder make-up de deur uit kon gaan, omdat ze daar te lelijk voor was. Make-up werd voor haar iets om zichzelf mee te verbloemen, te verstoppen bijna. Samen konden we haar relatie met make-up veranderen, waardoor ze zichzelf zowel mét als zónder heeft leren waarderen. Momenteel ben ik bezig met het geven van gepersonaliseerde make-up workshops, waardoor ik ook veel bijzondere mensen ontmoet. Dat vind ik echt magisch. Ik ga met mensen aan de slag met het creëren van een make-up routine die matcht met hun skill-level, wat ze willen uitstralen en wat hen gelukkig maakt. Die geef ik door het hele land heen, op aanvraag.”

Tekst gaat verder onder foto.

Jeanette zit in een rolstoel. Zelf heb jij ook een beperking. Wat betekent schoonheid voor jou als iemand met een beperking?
“Jeanette en ik delen de ervaring van je onzichtbaar voelen vanwege de manier waarop de samenleving gehandicapte personen behandelt. De make-upwereld is een commerciële industrie waarin wij als mensen met een beperking vaak niet op waarde worden geschat. Met mijn make-uppraktijk weiger ik om me aan te passen aan de able-bodied norm. Ik wil de dingen die ons anders maken niet verbloemen, maar juist vieren en versieren. In mijn werk maak ik ruimte voor alle mensen die zichzelf willen vieren. Dat is voor mij een natuurlijke manier van werken, het is niet zo dat ik doelbewust alles een diversteitscampagne maak. Diversiteit ís er gewoon.”

Je hebt deze documentaire gemaakt met een all-queer team. Waarom was dat voor jou belangrijk?
“Zelf heb ik vaak op sets gestaan waar ik de enige lhbtq persoon was. Dan stuit je eigenlijk altijd op onbegrip van de rest van de crew. De documentaire snijdt persoonlijke en kwetsbare onderwerpen aan, en ik wilde ervoor zorgen dat de mensen die ik interview op een veilige manier hun verhaal konden vertellen en zichzelf en hun identiteit niet steeds uit hoefden te leggen. Op de set was er meteen een onderling begrip: deze onderwerpen zijn gevoelig en moeten met zorg en respect behandeld worden. Er was ruimte om grenzen aan te geven en om het aan te geven als iemand even rust nodig had.”

“Make-up kan je leren om op een nieuwe manier naar jezelf te kijken”

Tegen welke obstakels liep je aan in het proces?
“Na de draaidag ben ik best wel ziek geworden en voor een paar maanden uit de running geweest. Vanwege mijn handicap moet ik spaarzaam zijn met mijn energie en zo’n draaidag ging eigenlijk al een beetje over de grenzen van mijn lichaam heen. Vanwege de diversiteit van het team, dat bestond uit veel mensen die ook ervaringen hebben met neurodiversiteit en mentale gezondheidsklachten, werd het meteen begrepen dat ik niet direct aan de postproductie kon beginnen.”

Welke boodschap wil je meegeven met deze documentaire?
“Het kan heel makkelijk zijn voor iemand om het gevoel te hebben dat je vastzit in je zelfexpressie. Dat je nu eenmaal zo bent en dat dat ook alles is wat je mag zijn. Make-up kan je leren om op een nieuwe manier naar jezelf te kijken. Vind je het niks, dan veeg je het eraf en begin je weer opnieuw.”

Beeld: Bete van Meeuwen

Bekijk hieronder de documentaire Becoming.