Ira Sachs: “In de slaapkamer openbaar je je op onverwachte manieren”

Met Passages leverde de Amerikaanse regisseur Ira Sachs (57) zijn achtste speelfilm af. Het indringende drama, dat hoge ogen gooide op het prestigieuze festival Sundance, belicht de interactie binnen een onverwachte driehoeksverhouding.

Het leven van Sachs wordt grotendeels bepaald door de plek waar hij zijn films draait of de festivals die hij bezoekt. Maar als zijn agenda het toestaat, leeft de regisseur in Quito met zijn Ecuadoriaanse echtgenoot, hun twee kinderen van 11 en hun twee moeders. Het gesprek met Winq vindt daarom plaats via Zoom.

In de meeste grote Europese landen wordt Passages deze zomer uitgebracht. Dat dwingt de regisseur tijdens een reeks interviews na te denken over de keuzes die hij tijdens het regisseren heeft gemaakt, iets wat de filmer over het algemeen heel intuïtief doet. Sachs excuseert zich bij voorbaat voor het feit dat hij soms niet meteen antwoorden heeft: “Het maken van een film is voor mij geen theoretische ervaring, waarbij ik elke stap uitteken. Zo’n proces vormt zich voor mij gevoelsmatig – en ik hoop dat het publiek ook op die manier naar mijn films kijkt. Pas achteraf kun je gaan nadenken: wat heb ik precies gezien en wat doen die beelden met mij?”

In Passages volgen we kunstenaars Thomas (Franz Rogowski) en Martin (Ben Whishaw), die al vijftien jaar samen zijn en duidelijke afspraken hebben over fysieke uitstapjes buiten hun relatie. Maar als Thomas in bed belandt met de charmante basisschooldocent Agathe, dreigt dit nieuwe derde wiel zich toch tot een splijtzwam te ontwikkelen. “De eerste vraag die mijn moeder stelde na het zien van de film: gaat alles wel goed met jullie?”, lacht de regisseur. “Het is niet zo dat Passages één op één mijn verhaal vertelt, dat is nooit zo. Maar het komt wel voort uit zelfreflectieve gedachten over mijn eigen leven en relaties.”

Kun je uitleggen hoe dat proces werkt?
“Als ik terugkijk naar de films die ik gemaakt heb, dan gaat het over het algemeen over spanningsvelden. Wat doen verlangens met mensen, wat doet macht binnen een relatie met mensen. Dat zijn vragen die je je als mens ook stelt. Geen enkel mens is zwart-wit, iedereen heeft verschillende kanten die doorlopend in conflict met elkaar zijn. Ik ben een moralist, maar ik heb ook dierlijke driften.”

Denk je dat er in het algemeen een wezenlijk verschil is tussen hetero en queer relaties?
“Ik kan eigenlijk alleen spreken uit mijn eigen ervaring. Mijn man en ik zijn nu vijftien jaar samen. Ik kan alleen in alle eerlijkheid zeggen dat wij nu op een punt in ons leven zijn dat we tegen onszelf en binnen onze relatie heel eerlijk en transparant kunnen zijn. Ik ben daar blij mee. Maar transparantie hoeft niet automatisch tot harmonie te leiden. Dat is het spanningsveld waar Passages over gaat. Volgens mij zijn mensen in niet-queer relaties ook doorlopend op zoek naar balans tussen verschillende behoeftes; dat is menselijk.”

“De eerste vraag die mijn moeder stelde na het zien van de film: gaat alles wel goed met jullie?”

Over transparantie gesproken: de intieme scènes zijn op een aangename manier niets-verhullend. Ze maken ook heel bewust deel uit van die zoektocht van de personages naar balans.
“Ik ben altijd op zoek naar de juiste manieren om dat soort intieme momenten in beeld te brengen. Seksscènes hebben voor mij altijd een functie in het verhaal; je zal verbaasd zijn hoeveel er voor die scènes beschreven staat in het script. Geen dialogen, maar wel over de lichaamstaal die ik van acteurs verwacht: wat moet de seks in deze scène duidelijk maken? Intimiteit gaat over individualisme. In de slaapkamer openbaar je je aan de ander op onverwachte manieren die niet veel andere mensen van jou zien. Seks biedt plezier – niet alleen op een fysieke manier, maar ook deels omdat zeker Thomas daarmee zijn behoefte bevredigt om sociale normen te trotseren. Ik denk en hoop dat het publiek zich daarin herkent.”

Je reist nu de wereld rond langs festivals, waar je veel Q&A’s doet. Wat zijn de vragen die mensen vooral stellen over de film?
“Haha, ze vragen vooral naar de kleding! En naar de seksscènes, overigens, maar vooral naar de kleding, en de belichting. Daar ben ik heel blij mee, want ook dat maakt voor mij onderdeel uit van het plezier dat de film moet uitstralen.”

Ik voelde me vooral droevig na het zien van de film. Was dat je bedoeling?
“Ik vind het interessant dat je dat zegt, en om te horen wat mijn films met mensen doen. Een van mijn vorige films, Keep the lights on, ging ook over een verstoorde relatie. De meeste mensen voelden een liefdesverhaal als ze de film keken: ze hoopten dat de twee mannen een oplossing vonden om samen te blijven. Ikzelf zag vooral een horrorfilm als ik in de zaal zat. Ik dacht de hele tijd: ga toch dat huis uit, ga vooral niet terug! Dat geldt ook voor Passages. Wie is het slachtoffer, wie is de dader, met wie leef je mee? Ik denk dat de manier waarop je de film ziet en ervaart meer over de kijker zegt dan over de maker.”

Passages draait vanaf 24 augustus in de Nederlandse bioscopen.