Matthijs Janssen: “Wie bezig is met overleven, heeft geen tijd om na te denken over duurzaamheid”

Matthijs Janssen (hij/hem) is allround performer en activist. Hij maakt zich hard voor een leefbare planeet. “In eerste instantie zag ik klimaatverandering nog als een op zichzelf staand probleem, maar inmiddels zie ik in hoe het samenhangt met het kapitalisme en kolonialisme.”

“We hadden het thuis niet breed, dus mijn moeder moest mijn tweelingzus en mij vaak ‘nee’ verkopen. Toch deed ze erg haar best ons een fijne jeugd te bezorgen. Zo kocht ze voor ons een Nintendo 64, waar ze gespreid voor betaalde. Door zulke regelingen stapelden de rekeningen zich steeds verder op. 

Zelf ben ik ook geen ster met geld en uit ervaring weet ik: wie bezig is met overleven, heeft geen ruimte om na te denken over duurzaamheid, ook al is de wil er wel. In de eerste plaats omdat duurzaamheid veel meer kost dan vervuiling – wat ik bizar blijf vinden – maar ook door schaamte. Toen ik in de schulden belandde, deed ik voor mijn gevoel niet meer mee aan de samenleving. Pas later besefte ik dat mijn moeder en ik klassieke slachtoffers zijn van het kapitalisme, een systeem dat ons onverzadigbaar heeft gemaakt. We willen altijd meer en hoe groter de vraag, hoe meer er geproduceerd wordt. 

Winst is daarbij leidend en uitbuiting een gegeven. Zo worden de rijken steeds rijker en de armer steeds armer. Naast dat inzicht was het mijn queer identiteit die ertoe leidde dat ik me ben gaan inspannen voor het klimaat. Zodra ik doorhad dat ik op mannen val, doorzag ik in één klap het eerste systeem, de heteronorm, omdat ik daar geen deel van uitmaakte. Door als queer man in een heterowereld op te groeien, weet ik dat ik niet onaantastbaar ben. Volgens mij ontbreekt dat besef bij het merendeel van de mensen. 

Doordat ik me al bewust was van andere onrechtvaardige mechanismen, nam ik berichtgeving over de klimaatverandering denk ik sneller serieus. Mijn wake-upcall was toen de Amazone in 2019 in de fik stond. Ik voelde me haast psychotisch, dacht: ziet dan niemand dit? Mensen bewust maken van de ernst van de zaak is sindsdien een groot onderdeel van mijn persoonlijkheid, haha. In eerste instantie zag ik klimaatverandering nog als een op zichzelf staand probleem, maar inmiddels zie ik in hoe het samenhangt met het kapitalisme en kolonialisme. Wij zijn de aarde, zeker in het Westen, gaan zien als onuitputbare bron waaraan te verdienen valt, mede omdat de impact van ons handelen niet direct zichtbaar is. Maar ook omdat we hier vooralsnog het privilege hebben om weg te kijken.”

Beeld: Carin Verbruggen & Ferry Drenthem Soesman - styling: Steven Dahlberg - grooming: Clayton Leslie & Mila de Jong