Matthijs ontdekte dat hij meer mag zijn dan bottom

Als tiener besloot columnist Matthijs van Els dat hij bottom was. Pas jaren later wist een date hem voor het eerst te verleiden tot een andere rol. “Mijn ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid hebben me lange tijd belemmerd in de slaapkamer.”

Op mijn achttiende maakte ik de keuze als bottom door het leven te gaan. Ik had nog geen vergelijkend warenonderzoek gedaan, maar dit hokje leek mij op het lijf geschreven. Ik was jong, slank, onbehaard, niet gespierd en vrouwelijk; stuk voor stuk ingrediënten die mij tot een echte twink maakten – zo leerden de scene en pornofilms mij. Als vanzelfsprekend goot ik mezelf in de mal van degene die onder handen genomen zou worden. Matthijs de Onderdanige Bottom was geboren.

Ik deed mijn uiterste best me op te werken tot powerbottom. Het werd mijn doel de ander te bevredigen en te dienen zoals het een goede bottom betaamt – een proces dat me niet altijd vlekkeloos of pijnloos afging, powerbottom ben ik nooit geworden. Met andere bottoms sprak ik per definitie niet af; dat was zinloos, tijdverspilling. Totdat iemand een aantal jaar geleden stug volhield en me wist over te halen toch met hem af te spreken. Hij zou me wel overtuigen.

Hij was knap, lief, schattig en in tegenstelling tot wat ik gewend was van veel van zijn voorgangers, dacht deze jongen niet met zijn pik, maar gaf hij mij juist alle aandacht. Ik voelde me op mijn gemak en voor het eerst lag op voorhand niet vast wie er gepenetreerd zou worden. Hierdoor was het alsof de latente top in mij vrij spel kreeg; ik liet los wat ik tot dan toe had ‘geleerd’ en stelde me open voor een ander scenario. De gedachte alleen al maakte me bloedgeil. Ik was even nerveus als opgewonden, maar hij stelde me gerust door de leiding te nemen. Er ging een wereld voor me open. Ondanks dat hij nog steeds alle controle had, voelde ik me in mijn rol als top de koning te rijk. Waarom ontdekte ik dit nu pas?

Dat mijn ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid lange tijd verkeerd waren wist ik al, maar een artikel dat ik recentelijk las op Brandpunt+ maakte me bewust van de invloed die deze misvattingen hebben gehad op mijn positie in de slaapkamer. “Een top wordt sneller gezien als mannelijk en dominant, een bottom als vrouwelijk en onderdanig”, schreef Lars Delleman in zijn betoog. “Los van het feit dat die stereotyperingen de werkelijkheid geen recht doen, […] duwt het homoseks door de mal van een binaire heterorelatie.” Ik denk dat ik onbewust altijd op zoek ben geweest naar die man-vrouw verdeling in bed, met daarbij de gedachte dat het hier ging om een statisch gegeven; je bent het een óf het ander en daar heb je geen invloed op. Maar nu bleek dat het feit dat ik ‘vrouwelijk’ ben en een voorkeur heb voor onderdanigheid, niet per definitie hoeft te betekenen dat ik altijd de bottom ben.

“Seksuele voorkeuren zouden we niet moeten koppelen aan bepaald gedrag of uiterlijke kenmerken”

Ook taal kan bij kwesties als deze een grote rol spelen. Zo werd mij voorheen op de soa-poli altijd gevraagd of ik actief (top) of passief (bottom) was, en kreeg ik in Spanje diezelfde vraag op datingapps: ‘activo o pasivo?’ Deze woorden zeggen meer dan slechts wie welke rol heeft; ze suggereren een bepaalde machtsverhouding. De top heeft de leiding (actief) en de bottom ondergaat alles (passief). Zulk gedrag heeft echter niets te maken met de voorkeur gepenetreerd te worden of niet. Dan kán wel, maar is niet per definitie zo. Hoewel deze termen soms pareltjes als deze opleveren, zouden we seksuele voorkeuren niet moeten koppelen aan gedrag. Ik wil niet stellen dat top en bottom de beste alternatieven zijn, maar wel dat we ons bewust moeten zijn van taal. Ik koos ooit voor het label bottom, maar deed dat destijds niet op basis van mijn eigen voorkeuren. 

Deze column is geen pleidooi tegen labels, maar wel tegen vastgeroeste associaties en stereotypen wat betreft mannelijkheid, vrouwelijkheid, gedrag en voorkeuren. Seksualiteit zou meer fluïde mogen zijn – iets wat de generaties na mij allang doorhebben. Los van het feit dat anale seks bij mannenseks niet de heilige graal is, ben je niet verplicht om één keuze te maken en daar vervolgens je hele leven bij te blijven. Tijden veranderen. Mensen veranderen. Bottoms veranderen.

Beeld: Rob Jacobs