Meerderheid burgers denkt dat moslims een bedreiging vormen voor lhbtiq+-personen

De stereotypering van moslims als bedreiging voor lhbtiq+-personen lijkt wijdverbreid in Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Dit komt naar voren in nieuw experimenteel onderzoek van de Universiteit van Amsterdam, de University of Southampton en Harvard University.

Het onderzoek is op vrijdag 14 februari gepubliceerd in het British Journal of Political Science. In alle vier de onderzochte landen blijkt een meerderheid van de burgers te denken dat moslims een bedreiging vormen voor lhbtiq+-personen. De kans dat een linkse kiezer deze opvatting heeft, is verrassend vergelijkbaar met die van een rechtse kiezer.

strategisch gebruik van frame

"Radicaal-rechtse partijen en andere politieke spelers in Westerse democratieën maken vaak strategisch gebruik van de bescherming van liberale waarden zoals homorechten om uitsluiting van andere etnische groepen te rechtvaardigen", stelt UvA-politicoloog Michael Hunklinger. "Deze retoriek, die ook wel homonationalisme wordt genoemd, bevordert een stereotiep beeld van de moslim als onliberale ‘boeman’ die vijandig staat tegenover westerse waarden. Een beeld waar geen empirisch bewijs voor is."

Of dit frame, dat lhbtiq+-rechten tegenover etnische inclusie plaatst, kiezers aanspreekt, hangt volgens Hunklinger af van hoe breed dit beeld gedeeld wordt. ‘Wij onderzochten in hoeverre het frame aansluit bij de opvattingen van burgers in westerse landen.’ De onderzoekers deden dat met een representatieve steekproef onder meer dan 4.000 mensen, ruim 1.000 per land.

meest wijdverbreid in duitsland en nederland 

In alle vier de onderzochte landen blijkt een meerderheid van de burgers te denken dat moslims een bedreiging vormen voor lhbtiq+-personen. Het beeld is het meest wijdverbreid in Duitsland, waar bijna 70 procent van de respondenten er impliciet mee instemde, gevolgd door Nederland met 66 procent. In het Verenigd Koninkrijk en de VS ligt dit percentage op respectievelijk 61 en 58 procent. 

linkse en rechtse kiezers delen opvatting 

Niet alleen radicaal- of extreemrechtse kiezers en mensen die tegen immigratie zijn, blijken te denken dat moslims een bedreiging vormen voor lhbtiq+-personen. Burgers uit het hele politieke spectrum, inclusief degenen die in de regel politiek progressiever zijn, delen dit idee. 

De kans dat een linkse kiezer deze opvatting heeft, is dus vergelijkbaar met die van een rechtse kiezer. Er is ook geen groot verschil gevonden tussen lhbti+-personen en niet-lhbtiqt+-personen in de mate waarin zij moslims als bedreiging voor lhbtiq+-mensen zien.

experimentele aanpak 

Vooroordelen tegen moslims en andere groepen zitten meestal diep verborgen en mensen zijn vaak geneigd om sociaal wenselijke antwoorden te geven. De onderzoekers stelden de respondenten daarom geen directe vragen. 

In plaats daarvan deden ze een double-list experiment. Hierbij werd de respondenten gevraagd om van een willekeurige lijst met groepen (waaronder sociale, politieke en religieuze groepen) aan te geven hoeveel van die groepen zij als bedreigend zien voor lhbtiq+-personen. Of een lijst moslims als een van de groepen bevatte, werd willekeurig bepaald. 

mogelijk ingrijpende gevolgen 

De wijdverbreidheid van het beeld van moslims als bedreiging voor lhbtiq+-personen kan ingrijpende en gevaarlijke gevolgen hebben voor de sociale samenhang in een land en de gezondheid van de democratie’, stelt Hunklinger. “Als een groot deel van de samenleving stereotiepe ideeën heeft die aansluiten bij radicaal-rechtse standpunten, creëert dit ruimte voor uitsluitingsbeleid dat moslimgemeenschappen verder kan marginaliseren. Het kan radicaal-rechtse partijen ook helpen om nieuwe kiezersgroepen aan te trekken buiten hun gebruikelijke achterban.”

Dat de retoriek een breed bereik kan hebben onder verschillende groepen zou volgens de onderzoekers ook de opkomst kunnen verklaren van bewegingen zoals Gays for Trump in de VS of de lhbtiq+-vleugel (Alternative Homosexuelle) van de Duitse radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).