Ncuti Gatwa over het queeren van Doctor Who

Britse acteur Ncuti Gatwa was eerder te zien in Sex Education en Barbie, en scoorde onlangs als eerste zwarte en queer acteur de hoofdrol in Doctor Who. “Voor het eerst voelde ik zoveel angst bij een rol.”

Het eerste volledige seizoen waarin Ncuti Gatwa te zien is als Doctor Who is nog maar net toegevoegd aan Disney+, maar de cast en crew zijn al druk bezig met het opnemen van het volgende seizoen. De casting van Gatwa, een zwarte queer man uit Rwanda, maakt deze vijftiende incarnatie van de Doctor een versie die beter aansluit bij de wereld om ons heen. “Het is echt fijn om een serie als Doctor Who te hebben,” vertelt Gatwa, “die na al die jaren blijft meebewegen met de tijdsgeest waarin we leven.”

Schrijver Russell T Davies zei dat hij de nieuwe Doctor rond jouw casting heeft opgebouwd. Hoe voelt het dat je niet zomaar een rol vervult, maar deze op een bepaalde manier vormgeeft? 

“Hij liet me echt het personage spelen spelen zoals ik het wilde. Grappig genoeg vond ik dat juist zo moeilijk aan mijn eerste seizoen. Elke dag vroeg ik me na het draaien af: ‘Was het oké? Was het goed? Moeten we het opnieuw filmen?’ En Russel zei steeds: ‘Het is geweldig. Dit is precies wat we willen.’”

Waar kwam die zelftwijfel vandaan? 

“Deze show bestaat al 60 jaar, dus ik voelde een verantwoordelijkheid om aan dat erfgoed te voldoen. Doctor Who is een speciale serie die mensen in hun hart hebben gesloten. Ze kijken het met hun grootouders. Het is voor het eerst dat ik zoveel angst voelde bij een rol.” 

Er waren nogal wat reacties toen bekend werd dat de nieuwe Doctor een zwarte man zou zijn. Heb je de reacties op social media gelezen? 

“Nee, nee, nee. Ik las een paar reacties toen de casting net bekend werd gemaakt, maar ik houd het niet actief bij. Ik vind de haatreacties op een bepaalde manier fascinerend, omdat er zoveel energie in wordt gestoken. Ik denk dat de mensen die dat soort haatreacties plaatsen beter een hobby kunnen zoeken. We zien de laatste tijd een verschuiving in casting, in machtsposities en in de status quo. Niet een snelle verschuiving, dingen zouden wat sneller kunnen veranderen, maar je ziet mensen in de war raken omdat dingen aan het veranderen zijn.” 

Hoop je dat dit in de toekomst zal verbeteren? 

“Ik had het hier laatst over met Russell en we waren het erover eens dat je hoop moet blijven houden. Ik bedoel, ik ben zo’n bevoorrechte man. Ik ben een acteur met een goedbetaalde baan, dus ik zou niet veel te klagen moeten hebben. Maar ongelijkheid zie je overal. Ik hoop echt dat we beter naar elkaar leren luisteren en stoppen met vechten. Want als je nadenkt over grote existentiële dingen, zoals Moeder Natuur die ons een klein tikje geeft, of Al RoboCop die langskomt... Dat zijn dingen die onze hele manier van bestaan zullen beïnvloeden, dus waarom zouden we dan vechten over onzinnige dingen?” 

 Ervaar je als Schots-Britse zwarte persoon, immigrant en queer persoon weleens conflicten tussen je verschillende identiteiten? 

“Ja, soms wel. Als ik met andere zwarte queer mannen praat over hoe het is om naar de kapper te gaan, hoor ik dat ze allemaal nog steeds hun stem iets verlagen en net iets meer rechtop lopen. In het verleden deed ik dat ook, maar nu niet meer zo vaak. Ik denk dat ik op een punt ben beland waar ik heb geaccepteerd wie ik ben, en dat niet meer wil veranderen. Het is een privilege om dat te kunnen in mijn positie. Ik besef dat mijn ervaring niet de typische zwarte queer ervaring is. Dus hoewel ik persoonlijk niet het gevoel heb dat mijn identiteiten met elkaar conflicteren, kan dat voor anderen wel het geval zijn.”

Heb je spijt of zou je iets anders hebben gedaan in het verleden? 

“Nee, niet echt. Ik blijf tegen mezelf zeggen dat ik niet alleen moet plannen, en niet te veel in mijn hoofd moet zitten, maar dat ik juist moet léven.”

Dus meer bewust zijn van het moment? 

“Ja, dat zeg ik constant tegen mezelf.”

Je trad eerder dit jaar op bij de Oscars. Dat moet een bijzonder moment geweest zijn? 

“Zeker! Ik ben sinds kort met iemand aan het daten, en die persoon herinnert me eraan waarom ik nooit met mensen uit de entertainmentindustrie date. Ik date altijd met ‘muggles’ [lacht], normale kerels. Maar deze persoon herinnert me er actief aan dat ik meer moet genieten. De avond voor de Oscars was ik zó zenuwachtig dat ik niet eens een flesje water kon vasthouden, omdat mijn handen te erg trilden. Het enige dat me kalmeerde was het idee dat ik op dat podium mijn innerlijke kind moest laten optreden, en moest proberen alles goed in me op te nemen. Om actief te genieten van de dingen die ik waardeer.”

Voelde je dat je klaar was om jezelf open te stellen voor die relatie, omdat je aan jezelf hebt gewerkt met behulp van therapie? 

“Ja. Ik was daarvoor erg emotioneel ontwijkend, vooral in mijn twintiger jaren. Ik sprak laatst mijn zus en we waren het erover eens dat we, door de manier waarop we zijn opgevoed, het gevoel hebben dat we liefde actief moeten verdienen. In plaats van dat het iets onvoorwaardelijks is. Misschien komt dat door onze Afrikaanse opvoeding, die erg streng was: haal goede cijfers, zorg dat je op een goede universiteit terechtkomt, word dokter, word advocaat. Het voelde alsof ik moest bewijzen waarom er van me gehouden mag worden. Inmiddels heb ik geleerd dat ik het waard ben om van gehouden te worden, zonder de hele tijd de beste te zijn of naar ‘Black excellence’ te streven. Wat is dat eigenlijk? Er is zoveel witte middelmatigheid die wordt gevierd, en dan zouden zwarte mensen helemaal foutloos moeten zijn om de helft van die waardering te krijgen? Ik leer mezelf die denkwijze langzaamaan af. Dat heeft me op de een of andere manier geleerd om zelf ook veel liefdevoller te zijn.”