Queer bij Defensie: “Ongemerkt ging ik terug de kast in”

Hoe is het om queer te zijn bij Defensie? Winq-hoofdredacteur Martijn Kamphorst spreekt met Jaus, docent Militaire Geschiedenis aan de Nederlandse Defensie Academie en voorzitter van het lhbt+-netwerk binnen Defensie. “Voor 1974 was het binnen Defensie nog verboden om homoseksueel te zijn; vorig jaar voer de allerhoogste militair mee op onze Pride-boot."

“Ik begon mijn loopbaan in de journalistiek, maar merkte dat ik op die plek dingen vooral mooi kon registeren, maar dat het moeilijker was verandering teweeg te brengen. Halverwege mijn twintigerjaren besloot ik bij Defensie te gaan werken. Het leek me een maf plan, als gay man, maar ik wilde het graag proberen.

Ik besloot mijn homoseksualiteit in eerste instantie voor me te houden en zo ging ik ongemerkt een beetje terug de kast in. Dat creëerde een afstand tussen mijn collega’s en mij. Tijdens mijn eerste uitzending, in Mali, was er een collega die me erop aansprak. ‘Jaus’, zei hij, ‘het valt me op dat wij allemaal heel open zijn over wat we met ons meeslepen en dat jij weinig deelt’. Toen heb ik het gezegd, dat was een enorme bevrijding. Je hoeft natuurlijk niet altijd alles maar te delen, maar als je elkaar persoonlijk leert kennen, dan ontstaat er vertrouwen en dat maakt een team hechter. En een hecht team is veel effectiever.

Toen ik terugkwam uit Mali, besloot ik: die drempel die ik ervoer, die moet naar beneden. Het woord ‘homo’ wordt in Defensie-context zelden tot nooit geassocieerd met kracht, of sterk zijn, of jezelf zijn, maar altijd met iets heel negatiefs. Als je dat van jongs af aan te horen krijgt, dan krijg je natuurlijk het gevoel: ik hoor hier niet thuis. Ik besloot me aan te melden bij de SHK, het lhbti belangennetwerk binnen Defensie. Tegenwoordig ben ik daar voorzitter en zet ik me in voor een krijgsmacht waar iedereen zich welkom voelt.

We zijn enorm opgeschoven. Voor 1974 was het binnen Defensie nog verboden om homoseksueel te zijn; vorig jaar voer de allerhoogste militair van de Nederlandse krijgsmacht, generaal Eichelsheim, mee op onze Pride-boot tijdens de Canal Parade in Amsterdam. Hij kreeg daar veel vragen over en ook wel negatieve reacties, maar die zag hij als kans om er een goed gesprek over te voeren. Hij stond op die boot omdat hij het belangrijk vindt, en als collega’s hem vragen wat hij daar deed, vraagt hij hun waarom ze de behoefte voelen hem erop aan te spreken, en waar die weerstand vandaan komt.

Dat zo’n man meevaart helpt echt. Defensie is een hiërarchische organisatie: als er in de top goed grenzen worden bewaakt en openheid wordt gecreëerd, dan werkt dat door naar beneden toe. Maar er is nog wel werk aan de winkel. Het gebeurt nog te vaak dat mensen omwille van hun geaardheid niet gelijkwaardig behandeld worden. Die mensen verdwijnen dan naar de achtergrond of gaan uit dienst. Voor homofobie mag bij Defensie absoluut geen ruimte meer zijn. Zero tolerance, het moet er echt uit.”

Lees alle verhalen via winq.nl/defensie

Deze productie kwam tot stand in samenwerking met het Ministerie van Defensie.

Beeld: Roy Schepers – Rocket Stories & Jeroen Zondag / MUAH: Clayton Leslie & Sisley Aymee Angenois