Regisseur David-Jan Bronsgeest: “De trans personen die ik ken zijn zo rock-’n-roll”

Samen met scenarist Tim Koomen maakte regisseur David-Jan Bronsgeest Binary (aanstaande zaterdag te zien op NPO3): een horrorfilm over een Pakistaanse trans vrouw die achtervolgd wordt door een innerlijke demon. “Het riskante van deze film was voor ons als makers een rijk gegeven.”

Op de filmacademie waren David-Jan Bronsgeest en Tim Koomen al vreemde eenden in de bijt. David-Jan: “We waren de rascals van de klas, de enigen die genrefilms wilden maken. Toen onze docenten zagen dat we het wel stijlvol hielden, kregen we daar steeds meer ruimte voor.” Na hun afstuderen in 2015 maakte het duo de korte horrorfilm Meet Jimmy, over een misdaadpodcast die het gemunt heeft op de luisteraar. Hollywoodstudio Paramount kocht de rechten voor een langere versie, en zo vertrok het duo niet veel later naar LA. “We brachten daar drie maanden door om de film verder te ontwikkelen, maar het geld raakte op, covid brak uit en uiteindelijk zijn we weer terugverhuisd. Momenteel ontwikkelen we de film met Amazon Prime in Nederland.”

heftige mensen

Vlak na hun terugkomst, werd David-Jan benaderd door filmregisseur Martin Koolhoven, met de vraag of hij een idee had liggen voor een talentontwikkelingsproject waar die aan werkte in samenwerking met de VPRO. “Ik kende Marty nog van mijn afstudeerfilm, waarbij hij me had gecoacht. Ik hou van hem, want hij is heftig en ik ben dol op heftige mensen. Tijdens het maakproces zouden we door hem worden begeleid, maar verder kregen we zo goed als een carte blanche. Martins belletje was voor ons het vertrekpunt van Binary.”

spanning in het risico

Binary gaat over Nisha, een Pakistaanse trans vrouw die naar Nederland is gekomen om fysieke stappen in haar transitie te ondernemen, maar wordt achtervolgd door een innerlijke demon. Voor wie de film nog niet gezien heeft, klinkt deze premisse misschien riskant. David-Jan: “Maar een genrefilm gedijt bij die spanning. Wanneer iemand bij een premisse denkt: oe, gevaarlijk, is dat voor ons als maker juist een rijk gegeven. Dat risico komt wel met een verantwoordelijkheid. Tim is queer, ik seksueel fluïde, maar we zijn beiden niet trans. We wisten: als wij dit verhaal willen vertellen, moeten we ons eerst ontzettend goed inlezen en met heel veel trans personen gaan praten over hun ervaringen. We wilden te allen tijde voorkomen dat we met deze film onbedoeld een boodschap zouden overbrengen waar trans personen in het echte leven vervolgens de dupe van zijn.”

filmische energie

Vanaf het begin af aan stond voor Tim en David-Jan vast dat het hoofdpersonage in hun film moest worden vertolkt door een trans vrouw. Werken met een cisgender acteur was voor hen een no-go. Hun ster vond het duo al voordat het castingproces goed en wel onderweg was. David-Jan: “Ik keek naar Hij is een zij en een van de deelnemers in dat seizoen, Inaya [Zarakhel – red.], trok direct mijn aandacht. Zij heeft een superkrachtige uitstraling: stoer, breekbaar en haar gezicht had zoveel kanten. Als filmmaker werd ik er meteen enthousiast van. We hebben met haar afgesproken bij een queerbar in Amsterdam. Toen ze binnen kwam lopen, wist ik direct: jij bent het. Ze had nog nooit geacteerd, maar bracht door haar energie zo’n filmische wereld met zich mee.”

de bittere realiteit

De film bevat een hoop gewelddadige scènes. In een vroege versie van de film verscheen halverwege plots een tussentitel: een stilstaand beeld met een tekst die vermeldde dat al het geweld in de film gebaseerd is op geweld waar trans personen het afgelopen jaar wereldwijd mee te maken kregen. In de eindversie is die tussentitel gesneuveld. David-Jan: “Daar was veel discussie over in het team, maar ik vond dat die tekst de filmische realiteit doorbrak. Binary is een activistische film, maar we zoeken niet naar acceptatie. Wel vind ik het belangrijk om de context van het geweld dat we vertonen in interviews als deze te bespreken. Het zit erin met een reden. Op de set hadden sommige mensen moeite met een paar scènes, maar Inaya vond die bezorgdheid eerder lastig dan prettig. Ze gaf aan dat de werkelijkheid waar zij en haar trans vriendinnen in het echte leven mee te maken krijgen vaak nog veel erger is. Wij besloten samen de realiteit precies te laten zien zoals die is.”

geen enkele twijfel

Inaya had een grote invloed op het script. “Ze komt uit Pakistan en leerde Tim en mij onder meer over de hijra’s, die daar erkend worden als een derde gender. Door delen van haar persoonlijke verhaal in de film te verwerken, viel alles op zijn plek: van de reden dat haar personage in Nederland was, tot de ontwikkelingen die zij hier doormaakt. Onze film gaat niet over iemand die twijfelt over haar genderidentiteit. Mijn personages zijn altijd uitgesproken en zeker van zichzelf; het is de situatie waarin zij zich bevinden die onzeker is. De trans personen die ik ken zijn allemaal zo rock-’n-roll. Door het pad dat zij in het leven bewandelen, zijn het vaak sterke mensen. Van die kracht kunnen mensen die nog zoekende zijn naar hun identiteit veel opsteken.”

Binary maakt deel uit van de reeks Koolhoven presenteert, waarin zes jonge filmmakers Hollywood-clichés aan hun laars lappen. Onder begeleiding van Martin Koolhoven maakte ieder van hen een unieke genrefilm, van gewelddadige thriller tot dystopische fantasy. De film is om zaterdag 24 februari om 22.00 uur te zien op VPRO, NPO3 en NPO Start.