Toronto: hoe de queer gemeenschap standhoudt ondanks conservatieve tegenwind

De Canadese stad Toronto heeft een van de grootste prides ter wereld. Winq- redacteur Martijn gaat op zoek naar de community spirit die de 2slgbtqi+- gemeenschap in de vaart houdt, conservatieve tegenwind of niet.

Ik bezoek Toronto voor het eerst in zeven jaar, en tijdens wandelingen door de stad valt me direct op dat er sinds de vorige keer duidelijk meer daklozen op straat ronddwalen, al dan niet onder invloed van drugs. Sinds de pandemie is deze zorgwekkende trend helaas in vrijwel alle Noord-Amerikaanse steden waarneembaar. Van meerdere mensen die ik tijdens mijn reis ontmoet krijg ik te horen dat er in de stad steeds meer incidenten zijn met ‘verwarde personen’. Zo werd er in 2022 een vrouw in het openbaar vervoer overgoten met aanstekervloeistof en in brand gestoken. De vrouw stierf aan haar verwondingen en de dader werd ontoerekeningsvatbaar verklaard. “Sindsdien doe ik op straat mijn best om geen oogcontact meer te maken met vreemden, en in het openbaar vervoer ben ik extra op mijn hoede”, aldus een online kennis die ik spreek over de kwestie.

schril contrast

Tijdens mijn bezoek ga ik langs bij communitycentrum The 519, gevestigd in de gay village van Toronto, op Church Street, in een gebouw dat ooit dienstdeed als de Granite Club, een privéclub voor de welgestelde elite van de stad. Als ik me meld bij de receptie, wordt daar net een dakloze jongen geholpen. Hij is duidelijk onder invloed, en met veel geduld leggen medewerkers hem uit waar hij terechtkan voor onderdak en een warme douche. Hij krijgt een kopje koffie, maar laat dat al snel uit z’n handen vallen, waarop hij haast panisch de vloer begint te boenen. De medewerkers blijven geduldig en vriendelijk, maar proberen hem ook naar buiten te krijgen; de volgende persoon die hulp nodig heeft staat al even op ze te wachten.

“De geschiedenis van dit pand staat in schril contrast met de activiteiten die er tegenwoordig plaatsvinden”, vertelt Dean Lobo, Senior Communications Advisor bij The 519. Ik vraag hem hoe het komt dat de gay village, dat tegenwoordig the village wordt genoemd – vermoedelijk omdat het inclusiever klinkt – zich uitgerekend rondom Church Street heeft gevormd. “In deze buurt werden in de jaren zeventig de eerste flatgebouwen neergezet, waarin de queer gemeenschap redelijk anoniem kon leven. Een van de flats werd niet voor niets de Vaseline Tower genoemd”, zegt Lobo met een glimlach. Rond dezelfde tijd waren er plannen om het vervallen pand van de Granite Club met de grond gelijk te maken, maar een groep toegewijde buurtbewoners en activisten kwam samen om het gebouw te redden. Het pand werd in 1975 verkocht aan de stad, zodat de The 519 Church Street Community Centre er gesticht kon worden. Het werd het eerste centrum waar de plaatselijke bewoners zélf mochten meebeslissen over de bestemming en activiteiten.

voor de hele familie

Gay jongeren wilden een van de ruimtes in het centrum ook graag gebruiken. In 1976 kreeg The 519 een aanvraag van Huntley Youth Services voor dat doel. “Er moest door het bestuur over de aanvraag gestemd worden, en dat was erg spannend. Alle hetero bestuursleden stemden namelijk tegen, en alle gay bestuursleden voor. Het was 50/50. Uiteindelijk bleek de stem van één bestuurslid doorslaggevend, en werd de aanvraag geaccepteerd. Achteraf bleek dat de doorslaggevende stem afkomstig was van een biseksueel bestuurslid dat destijds nog in de kast zat!” Het jaar erop werd vastgelegd dat The 519 ook een belangrijke rol moest gaan spelen in het helpen van mensen die in deze buurt op straat leefden. Van een kleine groep toegewijde medewerkers en vrijwilligers is The 519 uitgegroeid tot het grootste 2SLGBTQI+ (zie kader) gemeenschapscentrum in Canada. Het centrum evolueerde door de jaren heen om in te spelen op de behoeften van de plaatselijke gemeenschap. Er zijn kookprogramma’s waarbij maaltijden worden bereid voor personen die dat nodig hebben, bijeenkomsten voor roze 65-plussers, programma’s voor trans mensen van kleur, vaccinatieprogramma’s – onlangs zijn ze weer gestart met mpox-vaccinaties – en er zijn educatieve programma’s voor kinderen.

fun(d)raiser

Vorig jaar zag The 519 een ongekende groei in het aantal lhbtiqa+-vluchtelingen dat een beroep deed op hun ondersteuning. “Ons New to Canada-programma biedt hulp aan vluchtelingen, vaak de meest kwetsbare leden binnen van onze gemeenschap. We zien dan ook dat nieuwkomers soms letterlijk met hun koffer aan de hand rechtstreeks naar The 519 komen, als eerste stop wanneer ze in Toronto arriveren.” Het centrum heeft in Toronto een dusdanig goede reputatie opgebouwd dat ook mensen buiten de 2SLGBTQI+-gemeenschap er regelmatig een beroep op doen. “We doen ons best om iedereen die bij ons aanklopt zo goed mogelijk te helpen. Helaas lopen wij ook tegen beperkingen aan; onze middelen zijn niet onuitputtelijk.” Om extra geld binnen te brengen, wordt tijdens Pride het Green Space festival georganiseerd, dat fungeert als feest en fundraiser tegelijk. “Het is een plek waar leden van onze gemeenschap én ally’s samenkomen om te feesten voor het goede doel, daar zijn we trots op”, concludeert Lobo. “Het geld dat we tijdens het Green Space Festival ophalen draagt eraan bij dat we onze programma’s en diensten het hele jaar door kunnen aanbieden.”

pride en vernieuwing

De Canadese pride-beweging ontstond in Toronto. Op 5 februari 1981 werd er in vier gay sauna’s in de stad een politieinval gedaan; daarbij werden bijna driehonderd mannen gearresteerd. De invallen konden rekenen op felle protesten en de gebeurtenis wordt gezien als het Canadese equivalent van de Stonewall-opstand in New York. Hier vindt Pride Toronto, dat dit jaar 43 kaarsjes uitblies, dan ook zijn oorsprong. Toronto heeft een van de grootste prides ter wereld, met naar schatting zo’n 100.000 bezoekers tijdens de hoofdoptocht en een half miljoen bezoekers tijdens de hele Pride Week, die doorgaans in de laatste week van juni plaatsvindt. De Canadese premier Justin Trudeau liep meermaals mee tijdens in de mars, en naast de hoofdoptocht heeft Pride Toronto ook een Dyke March en een van de grootste Trans Marches ter wereld. Door de jaren heen kreeg Pride Toronto – zoals zoveel prides over de hele wereld – kritiek te verduren: het evenement zou te commercieel en bovendien niet divers genoeg zijn. 

Ik spreek hierover met Kojo Sherwin Modeste, executive director van Pride Toronto. Modeste werd geboren in Grenada, een klein eiland in het Caraïbisch gebied, en kwam op zijn zeventiende naar Canada. “Waar ik vandaan kom, is het onmogelijk om openlijk homoseksueel te zijn. Daarom vind ik het belangrijk om, vooral aan de nieuwkomers in Canada, te laten zien dat Pride naast een feestje ook nog steeds een protest is. Om de Pride te organiseren, hebben we nu eenmaal sponsors nodig; met alleen de subsidies die we van de overheid krijgen, redden we het niet. De kosten om het evenement te organiseren zijn hoog, we moeten zorgen voor goede beveiliging, infrastructuur, schoonmaak en een eerlijk loon voor de artiesten die Pride maken tot wat het is.”

opkomen voor elkaar

Modeste vervolgt: “Het selectieproces dat wij hanteren voor onze sponsors is enorm streng. We accepteren alleen sponsors die zich het hele jaar door inzetten voor onze community, geen bedrijven die alleen een weekje in juni een wit voetje willen halen.” TD Bank, de hoofdsponsor van Pride Toronto, ligt onder vuur: er werd door de bank 16 miljoen dollar geïnvesteerd in General Dynamics, dat wapens levert aan het Israëlische leger. “Ja, onze hoofdsponsor houdt er wat activiteiten op na die je bedenkelijk kunt noemen, maar tegelijkertijd waren ze het eerste bedrijf dat hun medewerkers ondersteunt bij geslachtsbevestigende operaties. Hun steun voor de 2SLGBTQI+- gemeenschap is overweldigend.”

In april van dit jaar stapte Gary Kinsman op uit het bestuur van Pride Toronto. Hij was het enige overgebleven lid van de Lesbian and Gay Pride Day Committee uit 1981, een van de organisaties waarin Pride Toronto zijn oorsprong vindt. In een verklaring schreef Kinsman dat hij vindt dat Pride Toronto zich niet genoeg uitspreekt over de oorlog in het Midden-Oosten. De organisatie riep slechts op tot een staakt-het-vuren en noemde de oorlog een ‘humanitaire crisis’, terwijl Kinsman en andere bestuursleden van mening zijn dat de organisatie veel verder moet gaan in hun veroordeling van de acties van Israël. Ook riep hij op om de hoofdsponsor van Pride Toronto, TD Bank, te laten vallen. “Pride Toronto kan niet pretenderen dat ze opkomen voor queer en trans levens, zonder op te roepen tot een einde aan de genocide in Gaza”, schreef Kinsman in zijn verklaring.

conservatieve wind

De Pride-optocht van 2024 werd stilgelegd door een groep activisten die aandacht vroeg voor de oorlog in Gaza. “We zien absoluut een tegenbeweging”, merkt Modeste op. “Zolang we elkaar niet in de weg zitten, en elkaars autonomie kunnen respecteren, geloof ik dat we naast elkaar kunnen bestaan.” Uiteindelijk werd de Pride-optocht ongeveer een uur voor de geplande eindtijd gestopt, waardoor 67 van de 272 deelnemende organisaties de optocht niet af konden maken. “Het is volkomen schandalig dat Pride Toronto is veranderd in een evenement dat de bedrijven en overheden die ons onderdrukken en discrimineren, verheerlijkt”, aldus een van de toeschouwers tegen het journaal van Canadese zender CTV. De rechten voor de 2SLGBTQI+-gemeenschap liggen ook in Canada onder vuur. “Ik weet dat Canada bekendstaat als een vooruitstrevend land, maar ook hier wordt de gemeenschap tegengewerkt”, vertelt Modeste. “Zo zijn er steden die het organiseren van een pride proberen tegen te houden, en in bepaalde provincies zijn wetten aangenomen die rechten wegnemen van de transgemeenschap. En hoewel de regering momenteel erg 2SLGBTQI+-vriendelijk is, is het moeilijk in te schatten hoe dat morgen zal zijn.”

Ook in Canada heeft de pandemie haar sporen achtergelaten. “Er is minder budget beschikbaar om prides en andere evenementen te organiseren, terwijl de kosten juist zijn gestegen. In Canada wordt vaak gekeken naar hoe het er in Amerika aan toe gaat, dus ik kan me goed voorstellen dat de meer conservatieve kant die zij opgaan, langzaamaan ook zal doordruppelen naar Canada. Dat is echt iets waar we ons als gemeenschap zorgen om moeten maken.”

ondernemerssucces

Dat de 2SLGBTQI+-gemeenschap nog steeds te maken heeft met vooroordelen, is ook terug te zien in het bedrijfsleven. Uit een onderzoek dat Deloitte in 2022 deed in opdracht van de 2SLGBTQI+ Chamber of Commerce, beter bekend als de CGLCC, bleek dat een op de drie queer en trans eigenaren van bedrijven hun queer identiteit verbergt uit angst klanten te verliezen. Die zorgen blijken terecht, want een op de vier bedrijven die eigendom is van queer of trans personen, krijgt te maken met discriminatie. Tyler Demers, director of Grants & Program Development bij de CGLCC: “Denk aan vandalisme van hun bedrijfsruimte, online trolling, of klanten die zeggen geen zaken te willen doen met queer of trans bedrijven.” De CGLCC werd ongeveer twintig jaar geleden opgericht door Daryl Schuurman en Bruce McDonald om een overkoepelende organisatie te creëren voor 2SLGBTQI+ ondernemers in Canada. Demers: “Er was nog niet echt een organisatie waar Canadese queer en trans ondernemers konden netwerken, die kon lobbyen voor hun belangen, en gezamenlijk de problemen konden oplossen waar zij tegenaan liepen.” Inmiddels is de CGLCC uitgegroeid tot een enorme organisatie die onder andere bedrijven certificeert die eigendom zijn van queer ondernemers. “De certificering geeft queer en trans ondernemers toegang tot grote bedrijven die bij het kiezen van leveranciers op zoek zijn naar meer diversiteit,” vervolgt Demers. Ook heeft de CGLCC mentorprogramma’s, waarin queer en trans ondernemers in contact worden gebracht met ervaren mentoren uit de community, en richten ze zich op het aanpakken van specifieke uitdagingen waar deze onder- nemers mee worden geconfronteerd. Demers: “Daarnaast bieden we ondernemers trainingen wanneer ze geïnteresseerd zijn in het exporteren van hun diensten, en organiseren we netwerkevenementen door het hele land.”

er is hoop

Het Rainbow Registered-programma van de CGLCC is een nationaal keurmerk, oorspronkelijk begonnen in de toeristische sector, dat aangeeft dat geaccrediteerde bedrijven veilige en inclusieve ruimtes zijn voor 2SLGBTQI+-personen. De CGLCC behartigt de belangen van queer en trans ondernemers bij de overheid en beleidsmakers, en biedt financiële steun voor non-profitorganisaties die de community ondersteunen. Demers: “Inmiddels zijn er meer dan 100.000 bedrijven met queer en trans eigenaren in Canada. Gezamenlijk hebben zij 450.000 Canadezen in dienst, en zijn ze goed voor een jaarlijkse omzet van 22 miljard. Dat is natuurlijk enorm, en we zijn er trots op dat wij daaraan kunnen bijdragen.” De CGLCC wordt dan ook goed ontvangen door het bedrijfsleven. “De symposia die we door het hele land organiseren, zijn steevast uitverkocht. Ondernemers zijn echt blij dat we er zijn en dat we ze bijstaan.” De Canadese overheid gelooft ook in de CGLCC: in juni kreeg de organisatie een enorme subsidie van 25 miljoen dollar. “Ongeveer de helft van die subsidie zal worden gebruikt voor het opschalen van de succesvolle programma’s die we nu al aanbieden. De andere helft is bestemd voor het ondersteunen van non-profitorganisaties die met queer en trans ondernemers samenwerken, maar ook voor een zogenaamde Knowledge Hub, om onderzoek te doen en kennis uit te breiden.” Het vertrouwen dat blijkt uit de subsidie, en het goede werk verricht door The 519, geven hoop. Ik denk terug aan een uitspraak van communicatieadviseur Dean Lobo: “We krijgen als stad en als community flink wat tegenslagen voor de kiezen, maar we zijn weerbarstig en strijdbaar. We blijven vechten voor gelijke rechten en blijven hulp bieden aan hen die het nodig hebben. We kunnen simpelweg niet anders.”

zelf naar toronto? 

Met United Airlines vlieg je – weliswaar met een overstap in Amerika – al vanaf 632 euro naar Toronto. Het centrum van Toronto is vanaf het vliegveld goed bereikbaar met het openbaar vervoer.

slapen

Het W Hotel in Yorkville, de centraal gelegen Fashion & Arts-wijk van Toronto, is omringd door musea, winkels en restaurants. Het strak vormgegeven hotel met moderne kamers bevindt zich op loopafstand van de Gay Village en telt twee restaurants. Bij skylight geniet je van het uitzicht in de rooftopbar met uitzicht op Bloor Street (rijmt op newer, niet op floor) en een menukaart vol heerlijke mediterrane gerechten en mezzes. Denk aan een raw bar met lamstartaar, tuna crudo of met limoncello gepekelde zalm. Bij Living Room drink je de lekkerste cocktails en eet je tapas van over de hele wereld, zoals garnalenceviche, barbacoa taco’s, butter chicken-kroketjes en koreaanse fried chicken. Leuke touch: regelmatig draait een dj er écht leuke nummers uit de 70s en 80s – en dan dus niet de hits die je al duizenden keren hoorde. 

eten

Bij Momo eet je authentiek Tibetaanse en Himalayaanse gerechten. Dit spotgoedkope, doch fantastische restaurant heeft momo’s (denk: gestoomde dumplings) met allerlei vullingen, van mild tot super-spicy. Je moet vanuit het centrum wel een stukje reizen met de tram, maar dat is het meer dan waard. 

zien

Uiteraard is in Toronto van alles te bezienswaardigen. Zoals een bezoek aan de CN Tower, ooit de hoogste toren ter wereld (tot de komst van die streberige Burj Khalifa). De toren biedt een geweldig uitzicht over de hele stad en Lake Ontario. Ook het Royal Ontario Museum is een bezoekje waard, met wisselende collecties en een vaste tentoonstelling over het dierenrijk. Je krijgt toegang tot deze en andere sights met de Toronto City Pass.

zonnen

Op een van de eilanden die bij Toronto hoort ligt Hanlon’s Point Beach, een belangrijke historische plek voor de 2slgbtqi+-gemeenschap van de stad. Het is de plek waar in 1971 de eerste pride picknick plaatsvond, wat wordt gezien als het begin van de pride-beweging in de stad – maar niet als de eerste pride-optocht. Tegenwoordig fungeert het als naaktstrand en vind je er ’s werelds langste regenboogpad.