“Veel docenten wisten dat ik gepest werd, maar niemand greep in”

Op de middelbare school werd lhbtq-activist Elias van Mourik (22) hevig gepest. Zo ontstonden gedachten die hem bijna fataal werden. “Op een gegeven moment vond ik het wel welletjes geweest.”

Let op: dit interview bevat details die als schokkend kunnen worden ervaren.

Jij identificeert je niet als homoseksueel, maar als queer. Hoe is die verandering ontstaan?
“Vanuit activistisch oogpunt. Ik wil mijn seksuele oriëntatie niet vastleggen. Ik val nú op mannen, maar wie weet verandert dat nog. Mensen schelden ook veel met ‘homo’ en ik was klaar met die negativiteit. Queer vind ik een fijner woord, het past beter bij mij. Het doet mij tegenwoordig ook minder als mensen ‘homo’ roepen naar twee zoenende mannen. Tuurlijk, het is nog steeds niet oké dat dit gebeurt, maar ik voel me niet meer iedere keer persoonlijk aangevallen.”

“Ik wilde een roze kamer en luisterde non-stop K3. In mijn beleving was daar niets raars aan”

Wist je al van jongs af aan dat je queer bent?
“Ik heb er zelf nooit bij stilgestaan. Dat had mede te maken met de omgeving waarin ik opgroeide. Mijn ouders hebben mij open-minded opgevoed. Vanaf mijn zesde wilde ik per se een roze kamer en ik luisterde non-stop naar K3, maar in mijn beleving was daar niets raars aan. Ik plakte er geen label op. Ik was als kind nooit bezig met op wie ik viel. Ik keek meer naar met wie ik het leuk had.”

Wanneer begonnen toch die twijfels toe te slaan?
“Op de middelbare school ontstonden er ineens veel meer hokjes. Zo zag ik in de pauzes wel jongens met meisjes zoenen, maar nooit jongens met jongens. Vanaf dat moment begon ik me af te vragen of ik raar was. Ik vond bijvoorbeeld een van mijn mannelijke docenten knap, maar bij vrouwen had ik dat gevoel nooit. Op dat moment concludeerde ik voor mezelf dat ik gay was.”

Tekst gaat verder onder foto.

Hoe kijk je terug op je middelbareschooltijd?
“Die was niet fijn. Ik ben veel gepest, had weinig vrienden en daar kwamen ook nog die worstelingen over mijn seksuele oriëntatie bij. Rond die tijd begonnen suïcidale gedachten steeds meer vorm te krijgen in mijn hoofd. Op een gegeven moment vond ik het wel welletjes geweest. Het is vreselijk als je geen veilige haven hebt. Ik kon me met niemand identificeren en er was op school geen Paarse Vrijdag of voorlichting over seksuele diversiteit en genderdiversiteit. Ik neem dat mijn school nog steeds kwalijk. Veel docenten wisten dat ik gepest werd, maar niemand greep in. Ik hoopte iedere dag dat het klaar zou zijn, dat ik niet meer wakker zou worden.”

Uiteindelijk heb je zelfs geprobeerd je leven te beëindigen.
“Twee keer. Beide pogingen waren zeer impulsief en vonden plaats rond de tijd dat ik begon aan mijn studie Muziektheater aan het conservatorium. Fysiek waren de gevolgen niet groot, mentaal wel. Ik wilde er simpelweg niet meer te zijn. Ik overleefde beide pogingen, maar dacht allebei de keren: kut, ik ben er nog.”

Denk je dat nog steeds?
“Nee, die gedachten zijn nooit zo heftig teruggekomen en ik ben gelukkig niet meer suïcidaal. Ik zou mezelf nu omschrijven als gelukkig persoon. Op spiritueel niveau ben ik nog wel met de dood bezig. Zo ben ik ervan overtuigd dat mensen die door zelfdoding overlijden op een mooiere plek belanden, omdat ze zo’n zwaar leven hebben gehad. Ik geloof in het hiernamaals.”

“Ik hoop dat we ooit net zo open leren praten over mentale als over psychische ziekten”

Hoe pakte jij de draad weer op na jouw pogingen? Wat of wie heeft jou toen verder geholpen?
“Na mijn pogingen wist ik niet direct of ik nog leefde of dood was. Ik verkeerde in een soort roes. Ik dacht: niemand weet hoe de dood eruitziet; misschien leef ik gewoon door in een soort parallelle realiteit. Op een gegeven moment heb ik mijn vader op de hoogte gebracht van mijn suïcidale pogingen. Ik vertelde hem dat het goed fout zat. Mijn vader moest erg huilen van de schrik. Hij vond het erg dat hij het niet door had gehad, maar dat lag niet aan hem. Ik heb mijn suïcidale gedachten lang voor mezelf gehouden. Ik dacht dat ik het allemaal wel alleen aankon. Daarna hebben we samen hulp gezocht.”

In hoeverre ervaar jij een taboe op zelfdoding?
“Het is lastig om er een gesprek over aan te gaan en als je ergens niet over kunt praten, ga je je er steeds slechter over voelen. Ik ben heel blij dat 113 Zelfmoordpreventie bestaat, maar eigenlijk is het verdrietig dat deze hulplijn voor veel mensen een laatste strohalm is, omdat ze er met mensen binnen hun eigen omgeving niet over kunnen praten.”

Tekst gaat verder onder foto.

Jij hebt zelf ook bij 113 gewerkt. Hoe reageerde jij wanneer je iemand met een doodswens aan de lijn had?
“Ik merkte dat het hielp dat ik me aan de andere kant van de lijn heb bevonden. Ik vertelde bellers vaak over mijn eigen suïcidale verleden.”

Suïcide is binnen de lhbtq-gemeenschap een groot, maar ook onzichtbaar probleem. Veel mensen weten er niet vanaf en er wordt weinig over gepraat. Wat zou kunnen helpen dit thema zichtbaarder te maken?
“Er is veel winst te behalen in het onderwijs. Voorlichting over seksuele en genderdiversiteit is in Nederland verplicht op alle basisscholen en middelbare scholen, maar daar wordt lang niet altijd gehoor aan gegeven. Ik vind dat het COC een prominentere positie mag innemen binnen het curriculum, door bijvoorbeeld voorlichting of gastlessen te geven. Schotland is het eerste land ter wereld waar scholen verplicht worden leerlingen te onderwijzen over de geschiedenis van de lhbtq-beweging. Daar moeten wij ook naar streven.’

Wat zou je willen zeggen tegen mensen die worstelen met suïcidale gedachten?
“Ik denk dat het erg helpt om je te beseffen dat je niet alleen bent. Door de maatschappij wordt suïcidaliteit vaak als iets raars bestempeld, terwijl ontzettend veel mensen rondlopen met suïcidale gedachten. Het gevaarlijkste wat je kunt doen is er niet over praten. Ik hoop dat we als samenleving op den duur net zo open leren praten over mentale ziekten als over psychische ziekten.”

Worstel jij met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat erover. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar via 0800-0113.

Beeld: Chris & Marjan