Waarom júíst lhbtq’s zich druk moeten maken om het klimaat

Op een uitgeputte planeet planeet kun je geen Pride vieren, zo stelt Queers4Climate, een verbond van lhbtq’s dat zich inzet tegen klimaatverandering. Medeoprichter Diederick van den Ende vertelt ons waarom queer activisten en klimaatactivisten samen op zouden moeten trekken.

Vanuit welke gedachte ontstond Queers4Climate? 
“Ik ben tien jaar terug gestopt met vlees eten, vlieg minder, maar besefte ook steeds meer dat mijn individuele acties uiteindelijk niet genoeg zoden aan de dijk zetten. Dit is veel meer een politiek probleem. Ik was al queer activist en zag dat er veel snijvlakken waren met klimaatactivisme.”

Op welke manier? 
“In grote lijnen vechten queer activisten en klimaatactivisten tegen dezelfde machtssystemen. Daarom besloot ik vorig jaar met een aantal anderen een queer blok organiseren tijdens de Global Climate Strike. Enerzijds om queer representatie te creëren binnen het protest, anderzijds omdat de klimaatcrisis disproportionele gevolgen heeft voor lhbtq’s, en dan met name queer vrouwen en personen van kleur.”

“Wij proberen als een queer waakhond grote milieuorganisaties bij de les te houden”

Kun je daar een concreet voorbeeld van geven? 
“Neem tropische cyclonen, die door klimaatverandering steeds intenser worden en frequenter voorkomen. In 2016 liet cycloon Winston een ravage achter in Fiji. Bij de humanitaire programma’s die na deze ramp op gang kwamen zag je dat met name lhbtq vrouwen veel minder makkelijk toegang kregen tot hulp, huisvesting en banen. Daarbij stelden sommige missionarissen dat niet de klimaatcrisis de bron was van alle ellende, maar sodomie. Er komen na rampen direct processen van exclusie op gang, die veel impact hebben op queer personen. Diezelfde problematiek zie je in opvangkampen en asielzoekerscentra, waar weinig tot geen aandacht is voor de behoeftes van queer vluchtelingen.”

Begrijpen mensen de noodzaak voor een queer blok binnen de klimaatbeweging? 
“Ik merk dat mensen concepten die tien jaar terug nog vrij abstract leken steeds beter begrijpen. Neem het begrip intersectionaliteit, het idee dat alle systemen van onderdrukking met elkaar verbonden zijn en dus ook tegelijkertijd bestreden moeten worden. Maar ook het idee dat een klimaatcrisis disproportioneel mensen in het 'Mondiale Zuiden', vrouwen en lhbtq’s raakt. Dat sterkt ons in onze missie.”

Was er te weinig aandacht voor queer personen binnen de huidige klimaatbeweging?
“Het gaat in de klimaatbeweging heel vaak over cijfers, in plaats van over geleefde ervaringen. Er zijn nu al heel veel mensen die de gevolgen van klimaatverandering ondervinden en daar mag meer aandacht naar uitgaan. Wij proberen als een soort queer waakhond grote milieuorganisaties bij de les te houden. We moedigen hen aan om hun beleid intersectioneel in te richten, zodat ze niet onbedoeld binnen hun groene plannen mensen die al onderdrukt worden nog meer marginaliseren.”

In welke mate trekken jullie op met andere klimaatorganisaties?
“We zijn een solidariteitsbeweging; samen optrekken is een kernwaarde voor ons. We schuiven iedere maand aan bij het klimaatbewegingsbreed overleg. Daar bespreken we met alle betrokken organisaties – van Greenpeace tot Extinction Rebellion – de plannen voor de komende maand. Ook zoeken we steeds meer contact met andere queer organisaties, om onze plek binnen de die beweging te bepalen en zijn we aanwezig bij demonstraties voor allerlei onderdrukte groepen. We protesteren wat af.”

“Je kunt je in Nederland aan de grond vastlijmen, zonder grof te worden verwijderd. Dat is een privilege”

Hoe intersectioneel en divers is jullie eigen bestuur? 
“Je ziet bij ons dezelfde dynamiek die zich bij veel queer organisaties voordoet. Het is nog niet divers genoeg. De klimaatbeweging is momenteel sowieso erg wit. Dat komt omdat je bepaalde privileges moet hebben om er überhaupt tijd voor te kunnen maken. Er ligt een rol voor ons, maar ook voor andere milieuorganisaties, om te dekoloniseren. Om te bouwen op de kennis van oorspronkelijke bewoners die er al eeuwen is over andere manieren om met de natuur om te gaan en om na te denken over klimaatracisme.”

Definieer die term eens? 
“De term ‘klimaatracisme’ wordt met name gebruikt om de disproportionele impact te beschrijven die de klimaatcrisis heeft op mensen van kleur, zeker in het Mondiale Zuiden – dat overigens veel minder bijdraagt aan klimaatverandering dan het rijke Westen. Anderzijds slaat die term op het uitsluiten van mensen van kleur en/of hun gedachtegoed binnen de klimaatbeweging. Het betreft hierbij vaak institutionele vormen van racisme.”

Waarom zou iedere Nederlandse lbhtq zich bij jullie beweging aan moeten sluiten? 
“Op kaarten die aantonen hoe hoog het water over een paar decennia zal staan als we op deze voet verder gaan, ziet het er niet best uit voor queer safe haven Amsterdam. De stad dreigt te verdwijnen. In Nederland heb je daarbij een unieke positie om je te interesseren in de klimaatcrisis. Ten eerste heb je hier de ruimte om je stem te laten horen, te demonstreren, je aan de grond vast te lijmen, zonder dat je grof wordt verwijderd of opgepakt. Dat is een privilege. Ten tweede is Nederland een van de grote uitstoters. Daarmee heb je als Nederlander een directe verantwoordelijkheid die je kunt, eigenlijk zou moeten nemen.”

Wat kun je op dit moment als individu doen om je in te zetten tegen klimaatverandering? 
“In grote lijn drie dingen: eet zoveel mogelijk plantaardig, vlieg niet of minder en voer actie voor klimaatrechtvaardigheid.”

Vrijdag 25 september 2020 is Queers4Climate aanwezig bij de Global Climate Strike in Amsterdam. Om 15.00 uur vertrekt er per fiets, om zoveel mogelijk anderhalve meter afstand te kunnen bewaren, een optocht van het Homomonument naar het Museumplein. Na een aantal speeches trekt de tocht vanaf daar verder naar de Stopera. Meefietsen? Meld je aan voor het evenement via Facebook.