“Zwart en queer, ik voelde dat die twee identiteiten in mij botsten”

In Afrika besta jij niet, kreeg Nanoah Struik – queer en non-binair – vroeger te horen van diens vader. Hen nam de proef op de som en ging met een recorder op reis naar Nigeria.

Twee jaar geleden had Nanoah Struik (23) Nigeria, het geboorteland van hun vader, niet kunnen aanwijzen op een wereldkaart. Hen groeide op in Drenthe, in een grotendeels witte omgeving. Het zwart zijn drukte hen lange tijd weg: “Het voelde niet passend. Vroeger – en nu nog steeds weleens – wenste ik dat ik wit was, of zou worden.”

confronterend hokje

Nanoahs omgeving was zich meer bewust van diens zwarte huidskleur dan henzelf. “Toen de anti-Zwarte-Piet-beweging steeds zichtbaarder werd, kwamen mensen specifiek naar mij toe om me naar mijn mening te vragen. Ineens werd ik in het hokje ‘zwart’ geplaatst. Dat kwam even binnen; o ja, dacht ik, ik ben zwart. Na de moord op George Floyd zag ik tijdens de Black Lives Matter-demonstraties die daarop volgden veel mensen trots zijn op hun zwartheid, maar of ik me in hun trots herkende? Het antwoord was nee.”

twee identiteiten

In 2015 kwam Nanoah bij hun vader Kotis uit de kast als queer. “Daarna hebben we elkaar een jaar niet gezien. Volgens hem gingen zwart zijn en queer zijn niet samen. Sterker nog: volgens hem bestonden er in Afrika geen queer personen. Dat was een van de grootste redenen dat ik me niet verbonden voelde met mijn Nigeriaanse roots. Toch zag ik genoeg mensen die die twee identiteiten wel wisten te verenigen. Hoe doen zij dat, vroeg ik me af? Ik voelde dat het hoog tijd werd om hier iets mee te doen.”

heel intiem

In eerste instantie wilde Nanoah van hun zoektocht een documentaire maken, “maar dat kwam niet echt van de grond. Ik ben echter iemand die het liefst een projectmatige invulling geeft aan emotionele ontwikkelingen, haha. Daarom besloot ik het in de vorm van een podcastdocumentaire te gieten. Ik had al ervaring met podcasts maken en wist dat ik het op deze manier heel intiem kon houden, simpelweg ik op pad met een recorder in Nigeria. Daardoor voelden de mensen met wie ik sprak, van familieleden tot activisten, zich ook meer op hun gemak. Een camera is voor veel mensen toch intimiderend.”

pride in nigeria

De hoofdvraag die Nanoah met hun podcast wilde beantwoorden? “Of ik mijn queerness en zwartheid kan verenigen, en zo ja: hoe dan? Ik voelde dat die twee identiteiten in mij botsten. Uit die hoofdvraag vloeiden allemaal andere vragen voort, zoals: bestaat queerness ook in Nigeria, ook al zegt mijn vader van niet? Natuurlijk is dat het geval, maar ik had geen flauw idee hoe dat er in de praktijk uitzag. Toen ik mijn vader tijdens het maakproces foto’s liet zien van de Pride in Lagos [de tweede grootste stad van Nigeria – red.], was hij stomverbaasd. Hij kon zich niet voorstellen dat er daar mensen waren die zo openlijk queer waren.”

naakte waarheid

Nanoah wist voor In Afrika besta ik niet zeer intieme momenten vast te leggen, zoals een moeizaam gesprek met vader Kotis, waarin hen vertelt een borstverwijderende operatie te willen ondergaan. “Voor deze podcast wilde ik dat luisteraars het gevoel krijgen dat zij onderdeel zijn van het behang. Bij sommige gesprekken heb ik daarom pas achteraf aangegeven dat ik een recorder aan had staan. Ik deed ooit mee aan het programma Hij, zij, hen – toen nog Hij is een Zij – en daar was mijn vader ook een onderdeel van. Ik merkte destijds dat hij zich anders gedroeg zodra de camera aanging. Ik wilde in deze podcast juist de naakte, ongefilterde waarheid tonen, mede zodat je ziet welke reis mijn vader uiteindelijk heeft afgelegd wat betreft zijn houding tegenover mijn queerness. Iemand appte me na het luisteren van de podcast dat-ie echt van mijn vader was gaan houden. Voor veel luisteraars is hij een geliefd personage geworden.”

grootste angst

Tijdens het maakproces was Nanoahs grootste angst dat hen er niet in zou slagen hun zwarte huidskleur en hun queerness te verenigen. “Ik wilde mezelf helemaal leren omarmen, een happy end, maar ik was ergens bang dat ik me aan het eind nog verder verwijderd zou voelen van de thematiek.” Gelukkig bleek die angst nergens voor nodig. “De relatie met mijn partner, die ook zwart en queer is, heeft daar een grote invloed op gehad. Ik zie nu in dat er honderdduizenden zwarte queer personen die net als zij deze twee delen van hun identiteit op hun eigen manier verenigen. Mijn eigen manier heb ik alleen nog steeds niet helemaal uitgevogeld. Op een evenement voor zwarte queer mensen zou ik denk ik nog altijd niet helemaal op mijn gemak zijn, maar al wel meer dan een jaar geleden. Ik denk dat ik inmiddels minder op zoek ben naar een community, en meer naar hoe ik trouw aan mezelf kan blijven in verschillende omgevingen.”

ontroerende reacties

In een mapje op hun telefoon verzamelt Nanoah screenshots van mooie reacties. “Negatieve reacties blijven meestal meer plakken, daardoor vergeet ik soms dat veel mensen ook geraakt zijn door wat ik heb gemaakt. Zo stuurde een goede vriendin van mijn moeder, die ook worstelt met haar roots, dat ze door het luisteren inzag dat het goed voor haar zou zijn om haar huidskleur meer te omarmen. Ook mooi vond ik een reactie van een andere podcastmaker, die, ondanks dat hij zwart noch queer was, heel erg aanging op de verhaallijn over de band met mijn vader.”

liefdevolle vader

Het maken van de podcast heeft een grote verandering teweeggebracht in Nanoahs band met diens vader. “Ik heb nog nooit zoveel met hem gesproken als het afgelopen jaar. Normaal zag ik hem eens in de paar maanden, nu bellen we regelmatig en zegt hij dingen als ‘ik denk aan je’ of ‘ik hou van je’. Dat deed hij voorheen nóóit. De relatie die hij heeft opgebouwd met mijn partner heeft hem ook veel goed gedaan. Hij voelt zich nu onderdeel van mijn leven.”

 In Afrika besta ik niet is te beluisteren via je favoriete podcast-app.

Het ultieme queer podcast-overzicht