“Tot het verschijnen van deze documentaire wisten veel vrienden van niks”

In zijn documentaire I am a woman now portretteerde Michiel van Erp vijf van de eerste transgender vrouwen die in de jaren zestig een geslachtsbevestigende operatie ondergingen. De 75-jarige Corinne van Tongerloo maakte een moeilijke beslissing door hieraan mee te werken. “Tot het verschijnen van deze documentaire wisten veel vrienden van niks."

In I am a woman now volgt documentairemaker Michiel van Erp een vijftal vrouwen die behoren tot de eerste generatie transgender personen die een fysieke transitie ondergingen. Allen werden zij in de jaren vijftig, zestig, zeventig van de vorige eeuw geopereerd door ‘wonderdokter’ Georges Burou in Casablanca, Marokko. Heeft de ervaring hun in retrospect een gelukkig leven geschonken? Michiel van Erp brengt de zware verhalen van deze vrouwen op een eerlijke, harde, maar soms ook grappige manier in beeld. Ontroerende verhalen over vrouwen die door schade en schande wijzer zijn geworden dan ze misschien hadden gewild.

Een van de vrouwen die Van Erp portretteerde voor zijn film is de 75-jarige Corinne van Tongerloo. “Ik was eerst een beetje bang om mee te werken. Je moet alles eruit werpen. Je moet over heel je leven klappen. Ik had al eens eerder een aanbod gehad om aan een dergelijk project mee te werken, maar Antwerpen is zo’n kleine stad en mensen kunnen soms erg raar zijn, dus ik heb toen vriendelijk bedankt. Michiel verzekerde mij echter dat ik vertrouwen moest hebben, dat hij alleen maar iets heel moois wilde maken. Ik dacht, ik ben nu 75 jaar oud, wat heb ik eigenlijk nog te verbergen.”

“Ik ben altijd voorzichtig geweest met mijn verhaal”

Discreet

Buiten haar naaste familie, wist bijna niemand in Corinnes omgeving dat zij een transitie heeft ondergaan tot ze haar verhaal vertelde in I am a woman now. “Ik heb wel eerst aan mijn zussen gevraagd of zij het goed vonden dat ik hieraan mee ging werken. Zij hebben kinderen en kleinkinderen, die van niks wisten. Mijn zussen weten het natuurlijk, maar bij die oudere generatie wordt er gewoonweg niet over gepraat, ook omdat bij mij toch niemand iets merkte. De derde generatie wist tot nu toe van niets, die noemde me tante Corinne, daar werd verder niet over gepraat. Ze merkten niks, dus is het gewoon in de vergetelheid geraakt. Ik leefde altijd heel discreet. Ik dacht, waarom zou ik ermee te koop lopen? Natuurlijk, als je een fysiek of een stem hebt waar iemand iets aan merkt, dan is dat misschien wat moeilijker, maar godzijdank is de natuur goed voor mij geweest.”

Uitstellen

Een van de mensen die tot voor kort niet op de hoogte was van Corinnes verhaal is Frieda, een van haar beste vriendinnen. In de film zien we hoe Corinne haar vriendin de waarheid vertelt. “Ik praatte tijdens de opnames natuurlijk veel met Michiel over mijn leven. Hij vroeg me toen of er nog mensen waren met wie ik intiem bevriend was en die nog niet op de hoogte waren. Toen dacht ik direct aan Frieda. Zij is een grote vriendin van mij die in hetzelfde huis huurde waar ik huurde. We hadden vroeger samen ballet gedanst en zij is kunstenares. We zitten echt op dezelfde golflengte. We koesteren inmiddels al zo’n dertig jaar een goede vriendschap, maar ik heb er nooit met haar over gepraat. Het klikte goed, en daarom besloot ik te wachten tot we elkaar goed hadden leren kennen. Op die manier bleef ik het eigenlijk maar uitstellen.”

“Tijdens de opnames begon ze zich natuurlijk af te vragen waarom ze mij wilden filmen. Ik vertelde haar dat het ging om vijf portretten van vrouwen van verschillende nationaliteiten die aan het begin van hun leven eenzelfde levenswandel hebben moeten maken om hun leven goed te kunnen voltooien. Ik zei haar dat het om allemaal artiesten ging en dat ik in het cabaret had gedanst, maar ik vertelde niks over mijn trans-zijn. Naarmate we verder gingen dacht ik, misschien moet ik het haar maar vertellen vóórdat ze de film ziet. Zodoende gingen we met de crew bij haar op de koffie langs. Toen ik het haar vertelde moest ze in de keuken wel even ademhalen. Ze had het nooit zien aankomen. Uiteindelijk heeft ze het ook twee dagen moeten laten bezinken. Gelukkig hebben we elkaar direct teruggezien en erover gepraat. Ook andere vriendinnen van haar die mij later in een uitzending van Pauw & Witteman zagen, zeiden mij dat ze het nooit gemerkt of gezien hadden. Het was nooit bij ze opgekomen.”

Geen nonnetje

“Ik was altijd bang dat mijn verhaal een mooie vriendschap of relatie kon verstoren. Bij die intieme situaties speel je met iemands gevoelens. Ik ben altijd voorzichtig geweest met mijn verhaal. Maar met Frieda is dat goedgekomen. Ze komt nu weer mee met mij naar een tv-uitzending om over de film te praten. Het heeft onze band uiteindelijk alleen maar sterker gemaakt. Het is net alsof ze nog meer bewondering voor mij heeft, wat natuurlijk wel heel fijn is.”

Het is voor Corinne echter niet een leven van rozengeur en maneschijn geweest. In de liefde heeft ze meermaals het gevoel gehad iets te missen ten opzichte van cisgender vrouwen. “De eerste jongen waarmee ik een relatie had, Jacques, was biseksueel, een vrije denker. We zijn heel lang samen geweest, maar ik was toen nog niet geopereerd. Ik begreep wel dat ik hem niet alles kon geven, dus van tijd tot tijd ging hij toch weer de dames opzoeken. Daar heb ik het heel moeilijk mee gehad, maar ik heb dat maar geslikt omdat ik zo verliefd was. Ik heb die operatie uiteindelijk ook min of meer voor hem gedaan. Anders had ik gedacht: waarom die operatie als het zo ook goed gaat? Onze relatie is uiteindelijk helaas niet blijven duren. Ik heb natuurlijk nog een paar andere relaties gehad, maar het kwam altijd ongeveer op hetzelfde neer. Ik raakte er nogal ontmoedigd van en heb op een gegeven moment besloten mijn leven te gaan leiden zoals het is. Ik besloot mijn leven niet op een man te baseren. Maar het was toch wel een gemis, moet ik zeggen. Het is echter niet zo dat ik als een nonnetje heb geleefd.”

I am a woman now is nu te zien op Cinemember.

Dit interview verscheen eerder in Gay&Night, april 2012.