Langue étrangère: vlammend queer liefdesverhaal in een verdeeld Europa

In Langue étrangère voelt filmmaker Claire Burger haarfijn aan dat het persoonlijke en politieke voor veel queer jongeren onlosmakelijk met elkaar verbonden is. Al zit dat laatste het mooie liefdesverhaal soms ook wat in de weg.

Films over een opbloeiende liefde tussen twee tienermeiden zijn – behalve op festivals als de Roze Filmdagen – niet vaak in de Nederlandse bioscoop te vinden. La vie d’Adele, de Franse arthousehit over de passievolle flirt tussen de jonge Emma en Adèle, is alweer van elf jaar geleden. De meeste lhbtqi+ films die hier worden uitgebracht, laten meestal wat conventionele verhalen tussen twee mannen zien. De Franse regisseur Claire Burger gooit het over een andere boeg en laat zien hoe twee eigenzinnige en zelfbewuste meiden, Fanny uit Straatsburg en Lena uit Leipzig, als een moderne Thelma & Louise de strijd aanbinden met de boze buitenwereld.

Langue étrangère bestaat uit twee delen. In het eerste reist de schuchtere en introverte Fanny alleen van Straatsburg naar Leipzig om daar plompverloren het leven binnen te vallen van haar brutale en zelfverzekerde penvriendin Lena. Als kijker kijk je vertwijfeld toe hoe de twee ongemakkelijk om elkaar heen draaien. Burger laat op een subtiele manier zien hoe ze langzaam maar zeker dichter bij elkaar komen en hoe Lena, na wat aanvankelijke irritatie, Fanny steeds meer in bescherming neemt tegen de pesterijen van haar Duitse klasgenoten. Opposites attract, zo blijkt maar weer. Niet alleen vinden de twee elkaar in hun progressieve opvattingen en een fascinatie om zich bij links-radicale demonstraties aan te sluiten, ook ontstaat er een fysieke aantrekking, waarbij het vuurtje steeds verder aangewakkerd wordt.

In het tweede deel zijn de rollen omgedraaid en reist Lena vanuit haar vertrouwde omgeving naar Fanny en haar ouders in Straatsburg. Ook daar is het niet bepaald een warm bad dat regisseur Claire Burger ons voorschotelt. Fanny raakt in de zoektocht naar haar identiteit steeds meer verstrikt in haar eigen fantasiewereld en zet daarmee ook de prille liefde met Lena enorm onder druk.

Ondertussen doen de ouders van het verliefde stel het niet heel veel beter. Fanny’s vader en moeder werken beiden bij het Europees Parlement, maar hebben een totaal verschillende achtergrond, wat regelmatig voor onbegrip en ruzie zorgt. Lena’s moeder is net gescheiden en verwerkt haar verdriet hierover met flessen witte wijn. De jeugd mag dan vaak onbezonnen zijn, volwassenen geven zeker niet het beste voorbeeld, zo legt Burger het er soms wat dik bovenop. Alleen de liefde tussen Fanny en Lena zorgt voor geen enkel onbegrip.

Met Langue étrangère (letterlijk: vreemde tongval, ofwel buitenlandse taal) zet Burger meer neer dan een simpele kalverliefde. In een recent interview vertelde ze hoe belangrijk uitwisselingsprogramma’s in haar jeugd zijn geweest, in het bijzonder tussen Duitsland en Frankrijk, omdat ze in het grensgebied van deze twee landen opgroeide. Niet voor niets zette de geëngageerde filmmaker het project op als een Frans-Duitse coproductie en spat het activisme en politieke vuur van de jonge hoofdpersonen van het scherm af. De queer invalshoek die Burger hieraan geeft, is niet meer dan logisch als je kijkt naar het recente queer activisme, waarin gender, identiteit, de strijd voor gelijkheid en tegen wereldwijd onrecht steeds vaker aan elkaar worden gekoppeld. Met de recente snelle opkomst van extreem- en radicaalrechtse partijen als het Duitse AfD en het Franse Rassemblement National, waarbij ook lhbt-verworvenheden onder druk komen te staan, is Langue étrangère nu ook actueler dan ooit.

“Ik wil de kijker een collectieve ervaring laten voelen, inclusief de seksuele spanning die daarbij hoort”, zei Claire Burger bij de première van de film. Die spanning, waarbij razende hormonen, frustratie richting ouders en woede over de maatschappij elkaar continu bevechten, terwijl door de taal- en generatieverschillen het onbegrip ook continu de kop opsteekt, zorgt voor een film waarbij je op het puntje van je stoel blijft zitten. Helaas laat Burger – waarschijnlijk door haar eigen politieke engagement – het liefdeslijntje tussen Fanny en Lena soms wat aan de oppervlakte hangen. Er zijn een paar mooie intieme scènes tussen de twee, maar een echte blik in hun gevoelsleven en liefde voor elkaar biedt Burger niet, al maakt het emotionele einde veel goed. Misschien is het persoonlijke en het politieke daar te veel voor aan elkaar geknoopt, al zal een jonge generatie queer filmkijkers hier mogelijk heel anders naar kijken.

Langue étrangère draait vanaf 19 september in de bioscoop.

Tieneke Sumter zet zich al meer dan 40 jaar in voor een meer inclusieve samenleving