Tieneke Sumter zet zich al meer dan 40 jaar in voor een meer inclusieve samenleving
De Surinaams-Nederlandse activist Tieneke Sumter (1962) zet zich al meer dan veertig jaar in voor een meer inclusieve samenleving. Ze was lid van verschillende black-queer actiegroepen.
Begin jaren tachtig werd Tieneke Sumter actief binnen SUHO, een groep van en voor Surinaamse homoseksuelen in Nederland. Deze in 1979 opgerichte groep bestond in het begin voornamelijk uit mannen. Sumter wilde dit veranderen: “Wij vroegen ons af, waarom zijn er zo weinig vrouwen?” Ze werd hierop een van de initiatiefnemers van de SUHO vrouwen. In hun eigen rubriek in de SUHO-krant schreven de vrouwen over aankomende feesten voor vrouwen, bijeenkomsten en discussiepanels. Zij riepen op om je als lesbische of biseksuele vrouw niet langer te verschuilen en je gevoelens naar de buitenwereld te onderdrukken. ‘Jezelf zijn voor iedereen’, was het credo.
multidimensionale strijd
Van 1983 tot 1985 was Tieneke Sumter voorzitter van SUHO, dat zich steeds meer los van witte homo-organisaties begon te organiseren. Volgens Sumter waren verschillende vormen van onderdrukking met elkaar verweven omdat: ‘We ook als zwarten strijd moeten voeren tegen de witte maatschappij. En ik als zwarte lesbische vrouw ook nog eens tegen het seksisme moet strijden. In de witte homobeweging worden we ook met racisme geconfronteerd. Soms worden we beschouwd als een exotische lekkernij: ben je echt zo heet als er vaak wordt gezegd?’ Voor haar was er ook een multidimensionale aanpak nodig om de problemen te bestrijden.
Uiteindelijk was SUHO tijdens de aids- en hiv-epidemie genoodzaakt om haar organisatorische activiteiten te staken. Het verlies van vrienden en bondgenoten en het taboe rond de epidemie waren te groot.
zwart feminisme
In 1984 richtte Sumter samen met Gloria Wekker, Tania Leon en José Maas een literaire groep op, genaamd Sister Outsider: een verwijzing naar het boek van Audre Lorde. Daarmee wilden zij het zwarte feministische bewustzijn verhogen. Het was een groep voor zwarte vrouwen die van vrouwen hielden en literatuur en poëzie wilden lezen of hun eigen literaire werk wilden voordragen. Midden jaren tachtig nodigden ze de Afro-Amerikaanse en Caribische zwarte schrijver Audre Lorde, hun inspiratiebron, tweemaal uit voor een bezoek aan Nederland. Lorde las voor uit haar werk, woonde een groot georganiseerd feest bij en voerde gesprekken over hoe zwarte lesbische vrouwen zichzelf moeten categoriseren.
glad to be gay
Naast de literaire bijeenkomsten organiseerde de groep feesten en andere evenementen. Sumter was het jongste lid van Sister Outsider en kijkt er met warme gevoelens op terug: “Het was er altijd zeer stijlvol en erg druk –tenminste honderdvijftig vrouwen. Geweldig voor zo’n jonge lesbo als ik. Het was belangrijk voor mijn persoonlijke ontwikkeling, liever lesbisch, glad to be gay, dat gevoel, en ook omdat we zichtbaar waren, durfden te zijn wie we zijn, een statement bijna.”
nog niet moe
Niet lang nadat de activiteiten van Sister Outsider in 1986 gestaakt waren, emigreerde Sumter naar Suriname. Daar was ze onder andere betrokken bij de oprichting van Women'S Way Foundation, een stichting voor vrouwen die (ook) van vrouwen houden. Als voorzitter van LGBT Platform Suriname was ze ook medeorganisator van de eerste Pride in Suriname.
Dertig jaar later keerde ze terug naar Nederland. Op initiatief van activist Mikel Haman werd in 2017 Survibes opgericht, een belangenvereniging voor Surinaamse lhbtiqa+’s in Nederland. Vlak na de oprichting overleed Haman aan alvleesklierkanker. Op zijn sterfbed beloofde Sumter hem dat ze zijn werk zou doorzetten als voorzitter van Survibes. Inmiddels heet de vereniging de Mikel Haman Foundation en Sumter maakt nog altijd deel uit van het bestuur. Al vier decennia is zij actief als intersectioneel activist binnen de lhbtiqa+-scene. Aan stoppen denkt ze niet: “Ik kan nog niet moe zijn, want ik moet nog even.”
Het hele verhaal, geschreven door auteur Kiki Ernst, lees je op withpride.ihlia.nl. Deze rubriek is een samenwerking tussen Winq en platform With Pride — verhalen uit het queer-archief.
