roze reuzen
Twie Tjoa: pionier voor vrouwenrechten en diversiteit in Suriname en Nederland
Twie Tjoa (1943) was de eerste vrouwelijke directeur op het ministerie van arbeid in Suriname en zette zich zowel daar als in Nederland in voor de rechten van vrouwen. Diversiteit en inclusie behoren tot de speerpunten van haar werkwijze en wereldvisie.
Twie Giok Tjoa werd geboren in 1943 in Surabaya, Indonesië. Ze behoort tot de Peranakan-Chinezen: afstammelingen van Chinese en Indonesische voorouders. Begin jaren zestig vluchtte ze met haar ouders en tweelingzus naar Suriname, vanwege politiek geweld tegen o.a. Chinezen. Niet lang daarna verliet ze haar nieuwe thuisland om in Nederland te gaan studeren. Ze volgde een opleiding aan de Hogeschool voor Sociaal Educatieve Arbeid in Nijmegen en behaalde vervolgens haar doctoraal in de organisatiesociologie aan de Universiteit Utrecht.
politieke macht
Tijdens haar studie had Tjoa veel contact met andere Surinaamse studenten. Ze bespraken de situatie in Suriname en ontwikkelden een ideaal om terug te gaan, met het doel bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van het land. Twee maanden voor de onafhankelijkheid van Suriname vervulde Tjoa die belofte. Ze ging aan de slag op het Ministerie van Sociale Zaken en werd later de eerste vrouwelijke directeur op het Ministerie van Arbeid. In haar werk zette ze zich specifiek in om de sociaal-economische positie van Surinaamse vrouwen te verbeteren. Voor haar vrouwelijke collega’s groeide ze uit tot vertrouwenspersoon.
op eigen benen
Toen Twie Tjoa in 1995 om medische redenen noodgedwongen naar Nederland moest uitwijken en zich daar vervolgens definitief vestigde, bleef ze zich inzetten voor de rechten van vrouwen. Ze werd een sleutelfiguur in de zwarte, migranten en vluchtelingenvrouwenbeweging (zmv) die zich sinds de jaren tachtig steeds meer los ging organiseren van de witte vrouwenbeweging, aangezien die volgens hen te weinig oog had voor de positie van zwarte vrouwen. In 1999 trad ze aan als voorzitter van ZAMI, een landelijk platform van en voor zmv-vrouwen, waar ze tot 2009 aanbleef. Sinds 2012 is ze bestuurslid bij Mil Colores, een platform dat een safe space ontmoetingsplek creëert voor vrouwen, in het bijzonder die met een queer en migratieachtergrond.
Lees ook:
voorbij het geheim
Voor Twie Tjoa is het begrip ‘inter-sectionaliteit’ van groot belang, oftewel het kruispuntdenken: dat belicht hoe verschillende identiteitsaspecten, zoals afkomst, leeftijd en genderidentiteit elkaar beïnvloeden en iemands maatschappelijke positie bepalen. Deze blik gaf haar meer inzicht in haar eigen identiteit, specifiek in het queer aspect daarvan. Toen haar tijdens een college in Pakhuis de Zwijger werd gevraagd waar ze van al haar harde werk het meest trots op is, antwoordde ze: “Wat mij het meest raakt, is dat ik mezelf kon geven aan de queer beweging, want in het verleden was dat voor mij heel erg geheim. Zeker gezien vanuit mijn Chinese achtergrond, Indonesische achtergrond, Surinaamse ook. Het was verborgen, maar op een gegeven moment besloot ik een politiek statement te geven, omdat ik het belangrijk vind dat de queer beweging zichtbaar en geaccepteerd wordt.” Dat deed Tjoa onder meer door de zogenaamde Pink Talks te organiseren, een talkshow over vrouwen die vanuit hun persoonlijke kracht en de power van hun lesbische identiteit (on)bewust de bakens verzetten voor zichzelf en anderen.
absoluut icoon
Tjoa’s onuitputtelijke maatschappelijke inzet bleef niet onopgemerkt. Ze ontving verschillende onderscheidingen en prijzen en werd in 2019 geridderd. Ondanks haar leeftijd en het gure politieke klimaat, blijft ze hoopvol op allerlei manieren haar liefde voor diversiteit en inclusie uitdragen. Zeker in de Surinaamse gemeenschap en biculturele queergemeenschap geldt Twie Tjoa als een absoluut icoon en rolmodel.
Een uitgebreide versie van dit verhaal lees je op withpride.ihlia.nl. Deze rubriek is een samenwerking tussen Winq en platform With Pride – verhalen uit het queer archief.
